Gezondheidsrisico's van PFAS in het Vlaamse drinkwater

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, VRT heeft ontdekt dat er hoge concentraties aan PFAS in ons drinkwater zitten, vooral in West-Vlaanderen. In de kraantjes van scholen in Lichtervelde en Diksmuide kwamen er hoge concentraties aan PFAS naar boven. Mensen zijn daar ongerust over, want drinkwater moet veilig zijn.

Minister, PFAS zijn onafbreekbare chemische stoffen die schadelijk zijn voor onze gezondheid. Als die in ons water terechtkomen, dan komen ze ook in ons lichaam terecht en lopen we het risico op gezondheidsschade. Er is niemand die dat wil. Dat moeten we dus absoluut voorkomen.

Als minister van Volksgezondheid is het uw verantwoordelijkheid dat we ook veilig drinkwater hebben.

Ik stel vast dat u tot nu toe geen actie ondernam, omdat Vlaanderen een gezondheidsnorm voor PFAS heeft vastgesteld die zeven keer zwakker is dan die van bijvoorbeeld Nederland. Als je in Nederland gelijkaardige metingen zou hebben als die in Diksmuide en Lichtervelde, zouden plots alle alarmbellen afgaan, zouden de Nederlandse drinkwatermaatschappijen op zoek gaan naar oorzaken van die PFAS en zouden er acties komen om dat te vermijden. In Vlaanderen zegt men bij zo’n meting dat het in orde is en laat men het toe dat er meer PFAS in ons drinkwater terechtkomt.

Minister, die PFAS-vervuiling moet stoppen en we moeten de bron van de PFAS-vervuiling aanpakken. We stimuleren onze kinderen om water van de kraan te drinken, maar we verwachten dan ook dat dat veilig is. Hoe komt het dat uw departement een gezondheidsnorm heeft vastgesteld die zeven keer zwakker is dan in Nederland? Is de gezondheid van onze Vlaamse kinderen minder belangrijk dan die van de Nederlandse kinderen? (Applaus bij Groen)

Minister Gennez heeft het woord.

Collega Schauvliege, u stelt een belangrijke vraag, namelijk over ieders gezondheid. Als minister van Welzijn en Volksgezondheid ligt die vraag me uiteraard zeer na aan het hart. Ik zal er dan ook alles aan doen om te waken over de volksgezondheid, en daar maakt de veiligheid van ons drinkwater onlosmakelijk deel van uit. De norm voor de aanwezigheid van rifluorazijnzuur (TFA) in het drinkwater is gebaseerd op het meest recente en accurate wetenschappelijk onderzoek. Meer nog, er is een zeer grote veiligheidsmarge ingebouwd. Het wetenschappelijk onderzoek werd gevoerd door de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO), een respectabele organisatie, mee door dit Vlaams Parlement ondersteund en gefinancierd.

Maar collega Schauvliege, u hebt gelijk. Je kunt nooit voorzichtig genoeg zijn. Daarom zullen we permanent monitoren, voortdurend bijkomend onderzoek bestellen waar nodig en niet alleen de acute, maar ook de langetermijneffecten meten van de impact op ons drinkbaar water. En we zullen daarbij altijd vanuit dat voorzorgsprincipe vertrekken.

U verwijst naar Nederland, maar u had ook kunnen verwijzen naar bijvoorbeeld Duitsland, collega Schauvliege, waar de norm vier keer minder streng is. Ik wil hier niet pleiten voor een afzwakking van de norm, maar wel aangeven dat onze norm op de meest recente en accurate wetenschappelijke kennis gebaseerd is. De veiligheidsmarge die men gehanteerd heeft, is zelfs tweeduizend keer hoger dan nodig.

Ik denk dus dat we zeer, zeer alert moeten zijn, daarvoor kunt u ook op mij rekenen. De volksgezondheid, en vooral de veiligheid van drinkbaar water voor die volksgezondheid, verdient onze permanente en blijvende aandacht. Collega Brouns is hier. Ik denk dat u daarop kunt rekenen, wat ons beiden betreft. (Applaus bij de meerderheid)

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, meten is natuurlijk goed, maar voorkomen is nog veel beter. We weten dat er een verband is tussen PFAS en het gebruik van pesticiden. Toevallig zijn de hoogste waarden van PFAS in drinkwater gemeten in West-Vlaanderen, waar het water uit oppervlaktewater komt en er veel PFAS-pesticiden worden gebruikt.

Minister, er ligt een pesticidereductieplan van de Vlaamse Regering op tafel. Zal er in dat plan staan dat PFAS-pesticiden verboden worden in drinkwatergebieden? Want dat is belangrijk om ervoor te zorgen dat er geen PFAS meer in ons drinkwater terechtkomen. (Applaus bij Groen)

De heer Veys heeft het woord.

De gezondheid van alle Vlamingen moet beschermd worden door de Vlaamse overheid, door een sterke overheid. Dat is voor mijn fractie, Vooruit, een absolute prioriteit en dat heb ik ook onze minister, minister Gennez, duidelijk horen zeggen, en dat blijkt ook uit haar daden en uit de acties die zij onderneemt. We moeten dat voorzorgsprincipe inderdaad hanteren, wat dat betreft ben ik het met u eens, collega Schauvliege, maar dat moet wel gebeuren op basis van wetenschap. Ik hoop dat we wat dat betreft niet van mening verschillen, want dat gebeurt in dezen ook. We moeten het huidige wetenschappelijk onderzoek goed in de gaten houden.

Inderdaad, als u het hebt over die norm, dan zegt u niet dat die in Duitsland vier keer hoger ligt, waar nota bene uw partij, uw geestesgenoten, de groenen, in de regering zitten. Zijn dat dan slechte bestuurders? Ik denk niet dat u dat beweert. Als we naar de norm kijken, dan zien we dat die tweeduizend keer strenger is dan de kritieke waarde voor gezondheidszaken, zoals blijkt uit onderzoek. Tweeduizend keer strenger. Dat, mevrouw Schauvliege, is voorzichtig en verantwoordelijk zijn.

Minister, ik ben inderdaad wel bezorgd. De waarden zijn in West-Vlaanderen het hoogst. We moeten de bron, de oorzaken, aanpakken. Hoe zult u dit verder opvolgen in de toekomst? (Applaus)

De heer De Roo heeft het woord.

Dank u, collega Schauvliege, voor de vraag. Ik denk dat u voor de eerste vraag al een antwoord hebt gehad in een voorgaande commissievergadering. Daar is inderdaad toegelicht dat de veiligheidsmarge die op die normen wordt voorzien, zeer hoog is. Ik denk dan ook dat u niet kunt stellen dat, omdat een norm een aantal keer hoger ligt, de gezondheid er met datzelfde aantal keren op achteruitgaat. Dat zou een valse tegenstelling zijn.

Gezondheid is iets wat ook voor mijn partij prioritair is, en gezond en veilig drinkwater is dat ook. We drinken er dagelijks een paar liter van, en dat moet dus toch wel goed opgevolgd worden. Ik weet dat ook de drinkwaterbedrijven daar een aantal actieplannen voor opgesteld hebben, en dat ook van dichtbij wordt gemonitord om die actieplannen op te volgen en de veiligheid en recente wetenschappelijke gegevens verder in de gaten te houden.

Minister, ik heb geen bijkomende vraag, maar ik doe wel een oproep om ook vanuit uw bevoegdheid verder op te volgen dat dat daadwerkelijk gebeurt.

Mevrouw Perdaens heeft het woord.

Minister, het Departement Zorg concludeerde in zijn eindrapport dat er een bijstelling van gezondheidskundige advieswaarden herzien kan worden als dat volgt op verder onderzoek naar de gezondheidseffecten van TFA.

U gaf daarnet al aan dat verder onderzoek mogelijk zou zijn. Ik vraag heel specifiek wanneer die onderzoeken voorzien zijn en wanneer die opgeleverd zouden worden, zodat er zicht is op het mogelijk bijstellen van de gezondheidskundige advieswaarden indien nodig.

Minister Gennez heeft het woord.

Ik wil nogmaals benadrukken, collega's, dat onze gezondheid en veilig drinkbaar water essentieel zijn, dat we dat vanuit de Vlaamse Regering permanent zullen monitoren, collega Schauvliege, dat we een norm hebben gekozen die wetenschappelijk onderbouwd en robuust is en dat we permanent zullen bijsturen als er ook maar het minste gevaar is voor de volksgezondheid. Vandaar dat de drinkwatermaatschappijen de opdracht hebben om permanent te monitoren en wij niet zullen aarzelen in de Vlaamse Regering om bij risico te verstrengen.

We kunnen daar relatief snel mee beginnen, collega Brouns. We hebben een pesticideplan ter bespreking en we zullen uiteraard ook daar zorgen dat de maatregelen die genomen worden, in het belang van de volksgezondheid zijn.

Collega Schauvliege, we moeten alert zijn, permanent. We moeten op ons qui-vive zijn. We moeten monitoren, maar we moeten ook vertrouwen hebben in de wetenschap en in de handelingsbereidheid van politici. Deze Vlaamse Regering zal kordaat en doortastend optreden. (Applaus bij de meerderheid)

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, ik heb heel veel vertrouwen in de wetenschap, en ik heb de afgelopen dagen veel wetenschappers die expertise hebben in PFAS, horen verklaren dat het niet te begrijpen is dat deze Vlaamse Regering een gezondheidsnorm naar voren schuift die zeven keer zwakker is dan die in Nederland en in Wallonië. U verwijst naar een Duitse norm, maar die is straten oud. Ik denk niet dat de Vlaamse Regering zich wil spiegelen aan de slechtste leerlingen van de klas op dat vlak.

Minister, we hebben drie jaar geleden een PFAS-commissie gehad. We hebben allemaal vernomen hoe schadelijk PFAS voor de gezondheid kunnen zijn. We kunnen niet voorzichtig genoeg zijn. De allerbelangrijkste oplossing is de PFAS-kraan dichtdraaien. In West-Vlaanderen worden veel PFAS-pesticiden gebruikt. Ik had van u op zijn minst het engagement verwacht dat u zou pleiten voor een PFAS-pesticidestop in Vlaanderen. Ik heb dat niet gehoord. Wij blijven daarvoor pleiten. Het is belangrijk dat wij die kraan dichtdraaien. Het enige antwoord op die vervuiling is: stop de productie en het gebruik van PFAS. (Applaus bij Groen)

De actuele vraag is afgehandeld.