Bosuitbreidingsdoelstelling en beperkingen in landbouwgebied

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, de Week van het Bos is beëindigd. Die was vorige week. Maar goed, dat was voor mij de aanleiding om u eens vragen te stellen over de bosuitbreidingsdoelstellingen die ik in het regeerakkoord heb gelezen. U belooft onze bossen zuurstof te zullen geven.

Over de bosuitbreidingsdoelstellingen staat er in het regeerakkoord dat er tegen 2030 10.000 hectare extra bos zou worden gerealiseerd. We lezen in het regeerakkoord: “We vragen aan natuur- en landbouworganisaties om structureel overleg te plegen over hun aankoopbeleid van gronden in functie van het bereiken van de doelstelling richting 10.000 hectare extra bos tegen 2030, in eerste instantie in voor natuur bestemde gebieden.” U gaat ook, zo lezen we in het regeerakkoord althans, de lokale besturen betrekken: “Samen met de lokale besturen maken we werk van lokale Bosplannen om actief op zoek te gaan naar ruimte voor extra bos die uiteindelijk ook als bos bestemd zal worden. Op die manier streven we naar bijkomend bos in iedere gemeente.”

Over de rol van de Vlaamse overheid in de bosuitbreidingsstrategie blijft het dan weer erg vaag. Het enige bijkomende engagement dat we in het regeerakkoord lezen, is ten eerste dat er niet langer kan worden aangekocht in herbevestigd agrarisch gebied met uitzondering van SBZ- (speciale beschermingszone) en VEN-gebied (Vlaams Ecologisch Netwerk), en twee, dat wanneer er met overheidsgeld gronden in planologisch landbouwgebied voor natuur- of bosuitbreiding worden aangekocht, die gronden eerst aan een schattingsprijs moeten worden aangeboden aan landbouwers.

Over de manier waarop u voor de doelstelling om ‘tegen 2030 10.000 hectare extra bos te realiseren’ zult zorgen, en daar de noodzakelijke tempoversnelling zult generen, lezen we heel weinig in dat regeerakkoord.

Minister, deze legislatuur loopt tot 2029, een jaar voor de 2030-doelstelling om 10.000 hectare extra bos te hebben gerealiseerd. De vorige legislatuur stond in het regeerakkoord dat de Vlaamse Regering op vijf jaar tijd 4000 hectare extra bos zou realiseren. Als we nu naar de teller kijken, is die afgerond op 2000 hectare extra. De helft van die doelstelling is dus gerealiseerd. Ondanks de extra middelen die de vorige Vlaamse Regering heeft voorzien en de extra inspanningen die zijn geleverd, is dat beplantingstempo eigenlijk niet echt voldoende hoog om te garanderen dat we tegen 2030 de 10.000 hectare extra bos kunnen realiseren. Minister, daarom is mijn vraag: hoe gaat u ervoor zorgen dat u dat cijfer van 10.000 hectare extra bos tegen 2030, zoals we lezen in het regeerakkoord, zult realiseren? Want ik zie alleen maar vertragende factoren als het gaat over bosuitbreiding in dit regeerakkoord staan.

Omgekeerd is er binnen alle groene bestemmingscategorieën samen in totaal 36.330 hectare ingenomen door landbouw – door landbouwgebruiksklassen ‘akker’, ‘grasland in landbouwgebruik’, en ‘landbouwgebouwen en -infrastructuur’ – wat overeenkomt met 17,2 procent van de totale oppervlakte van de groene bestemmingen. Meer nog: opgedeeld per bestemmingscategorie gaat dat voor natuur over 24.280 hectare of 18,6 procent, voor bos over 5200 hectare of 11,6 procent en voor overig groen over 6850 hectare of 19,3 procent. Minister, welke maatregelen plant u om ervoor te zorgen dat de bestemmingscategorieën op deze gronden ook effectief zullen worden gerealiseerd?

Minister Brouns heeft het woord.

Dank u wel, collega. Wat de cijfers betreft, is het inderdaad zo dat er de voorbije legislatuur een grote inspanning geleverd is. U verwijst naar de bijna 2000 hectare … Er is 1917 hectare gerealiseerd, en er is inmiddels ook nog 1016 hectare aangekocht en dus klaar voor realisatie. De teller staat daar dus op 3000 hectare. U verwijst naar de periode 2020-2030 voor wat de grote ambitie betreft van die 10.000 hectare extra bos. Dat is heel ambitieus, maar inderdaad nodig om te realiseren.

Hoe gaan we dat doen? Door in eerste instantie te kijken naar die gebieden die bestemd zijn voor natuur, dus een groene bestemming hebben, en daar dus ook de aankoop voor bebossing gemakkelijker te maken. Om dat te doen, zullen we daar dus een turbo, een versnelling zeg maar, zetten op de bebossing in de daartoe bestemde gebieden. Een concrete maatregel daarvoor is bijvoorbeeld het wegnemen van de vergunning. Vandaag is bebossing vergunningsplichtig. Die vergunningsplicht in de daartoe bestemde gebieden zullen we weghalen, wat een versnelling mogelijk moet maken op het terrein.

Daarnaast gaan we aan de slag met de lokale besturen. Ik denk dat er de komende weken en maanden lokale bestuursplannen worden opgemaakt voor de komende legislatuur. Er zullen er weinig zijn in Vlaanderen waar geen aandacht zal zijn voor extra bos. Daar geloof ik heel sterk in. Ik zie in mijn eigen omgeving dat heel veel lokale besturen echt wel aan de slag gaan met het aanplanten van extra bos.

Wij gaan dus ook samen met die lokale besturen werk maken van de lokale bosplannen, om ook actief op zoek te gaan naar ruimte voor extra bos die uiteindelijk ook effectief als bos bestemd zal worden. Ik denk dat dat ook heel belangrijk is om mee te geven, dat na de aanplant de bestemming volgt, indien die niet in overeenstemming is. Op die manier streven we dus ook naar bijkomend bos in elke gemeente, bestemmen we meer gebied als bos, en vermijden we dus de verdere ruimtelijke verrommeling.

De concrete modaliteiten om deze doelstelling te bereiken, worden dus nog verder uitgewerkt. Ik wil ook nog aangeven dat niet enkel het uitbreiden van bossen, maar ook het beschermen van waardevolle bossen belangrijk is. Het is ook steeds een thema, collega Schauvliege, dat u altijd onder de aandacht hebt gebracht. In het regeerakkoord is ook duidelijk afgesproken dat we die waardevolle bossen zullen beschermen.

Dan uw volgende vraag: het klopt inderdaad dat er vandaag nog heel wat landbouwgebruik is in groene bestemming, maar anderzijds is er ook heel wat groene activiteit in landbouwbestemming. In groene bestemmingen primeert natuur en dus ook de instandhoudingsdoelstellingen (IHD’s). Daarover is er geen discussie. Daarentegen is er ook heel wat natuur en bos in agrarische bestemming, zoals ik zei. Voor beide is er vooral heel vaak heel wat onduidelijkheid op het terrein.

In het regeerakkoord hebben we daarom ook afgesproken dat natuur- en bosrealisatie gemakkelijker moet kunnen binnen die groene bestemming. In de vorige legislatuur is bij de hervorming van de pachtwet onder meer met deze logica rekening gehouden. Net zoals omgekeerd ook zal gelden dat in de landbouwgebieden landbouwproductie de evidente keuze is. Dat zal er dus ook voor zorgen dat de doelen in die groene bestemmingen sneller gerealiseerd kunnen worden én dat dit maximaal in de daartoe bestemde gebieden zal gebeuren.

Verder zal ik snel met de middenveldorganisaties in de open ruimte aan de slag gaan en in overleg treden. We zijn dat deze week al actief aan het doen, om te komen tot wat we mogen noemen een ‘openruimtepact’. Ik denk dat het belangrijk is om de behoeders van die open ruimte samen te brengen om de toekomst verder voor te bereiden. Dat moet er ook voor zorgen – en ik denk dat dat een belangrijke uitdaging is – dat de bestemming meer in lijn komt te liggen met de feitelijke activiteit op het terrein. Tegelijkertijd moet dat openruimtepact er ook voor zorgen dat we meer rechtszekerheid kunnen bieden voor eenieder die actief is in het landbouwgebied.

Wat mij betreft, kiest deze regering dus resoluut voor het realiseren van de vooropgestelde doelen, en zoeken we echt wel naar versnellingen, naar acceleratoren, naar turbo’s om die doelen te kunnen realiseren, maximaal in het daartoe bestemde gebied. Door daar iedereen meer kansen te geven, in dat eigen gebied, proberen we dus ook doe polarisatie die er vandaag vaak gegroeid is tussen landbouw en natuur een halt toe te roepen.

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Dank u wel, minister, ik heb uit uw antwoord onthouden dat u in de gebieden waar de bestemming natuur, bos of open ruimte is, een turbo gaat zetten op de bosuitbreiding. U wilt het makkelijker maken om te bebossen. De verplichting om daar een vergunning aan te vragen, zal worden geschrapt. U wilt ook kijken naar de lokale besturen om daarmee aan de slag te gaan.

De evaluatie van de bebossingsronde van de afgelopen vijf jaar is wel dat diegenen die het minst en het traagst bebossen, nu net de lokale besturen zijn. De lokale besturen zijn dus niet diegenen die van nature zeer actief meewerken aan die bosuitbreidingsdoelstelling. Ze hebben daar ook vaak de middelen niet voor. Ik vraag mij af of wat u nu zegt – die vergunning schrappen – voldoende zal zijn.

Mijn vragen zijn de volgende. Hebt u extra middelen voorzien? U zegt dat er nog 1000 hectare in de wacht staan. Gesteld dat dit klopt, dan zijn er nog 7000 hectare te bebossen. Hebt u middelen voorzien om die 7000 hectare extra bosuitbreiding te realiseren? U hebt ook aangegeven dat er beperkingen komen op de aankoop van gronden die planologisch bestemd zijn als landbouwgebied. Hebt u zicht op de impact van deze maatregel op de bosuitbreidingsdoelstellingen?

Mevrouw Van Looy heeft het woord.

Dank u wel voor de antwoorden en dank u wel voor de vraag. Ik ben heel blij te horen dat er verdergegaan wordt op de ingeslagen weg, en dat de inspanningen worden opgedreven om die extra hectares bos te voorzien, zodat we die 10.000 hectare gaan halen tegen 2030.

Ik hoor, minister, dat u van plan bent om de vergunningsplicht weg te nemen voor de bossen. Begrijp ik dan goed dat dit enkel geldt voor de daartoe bestemde gebieden, of is dat ook voor andere bestemmingen? Ik ben ook heel blij om te horen dat initiatieven zullen worden genomen om de waardevolle bossen te beschermen. Ik vroeg mij af of u ook al een indicatie kunt geven van de manier waarop u dat zult doen.

De heer Pieters heeft het woord.

Minister, dank u voor uw antwoord. Bosuitbreiding is een goede zaak, daar hebben we geen probleem mee. Alleen, u bent nu ook minister van Ruimtelijke Ordening, u bent minister van Leefomgeving, en u bent minister van Landbouw. Dat is een goede combinatie, maar dan is de vraag hoe u die zaken wilt combineren. Vlaanderen wordt niet groter. We hebben een beperkte oppervlakte. U wilt die 10.000 hectare bereiken, maar u zult dan ook datgene wat groen is in landbouwgebied ofwel moeten omvormen, ofwel landbouwgebied via een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) in groen moeten veranderen.

Wanneer gaat dat geregulariseerd worden? Wat is uw visie naar de verschillende oppervlaktes? We zien ook een vraag naar 300.000 woningen. Waar gaan we die allemaal zetten, en wat mag daar lokaal dan ingenomen worden? Gaat u lokale besturen echt allemaal verplichten om voldoende bos in te planten?

Minister Brouns heeft het woord.

Ik heb wel heel veel vertrouwen in de lokale besturen, ik meen dat oprecht. Ik denk dat er in heel weinig meerjarige lokale beleidsplannen voor de komende legislatuur, geen sprake is van extra bos. Ik heb oprecht vertrouwen dat men daarmee aan de slag gaat. Dat zal ook nodig zijn, collega Schauvliege, ik geloof echt dat het nodig is om dat lokaal draagvlak mee te installeren en dat de lokale besturen die handschoen mee opnemen. Ik kan hier vandaag, op wat dat betekent, geen concreet bedrag plakken. Generiek was er al budget voorzien, en we zullen dat zeker ook als dusdanig benoemen in de begroting van de Vlaamse Regering binnenkort. Bij de beleidsplannen komt dat ongetwijfeld aan bod.

Ik denk wel dat het belangrijk is dat we de ruimte die daarvoor bestemd is, maximaal invullen, dat we ook aandacht hebben voor de bescherming van waardevolle bossen, en dat er op het terrein naar die die planologisch realiteit wordt gekeken. Planologische ruil kan een instrument zijn om uit te ruilen, daar waar landbouw in groen gebied actief is, en anderzijds waar er groene activiteiten zijn in landbouwgebieden, en om daar die juridische bestemming juist te zetten. Daarnaast is er inderdaad sprake van een soort voorkoopregeling, een voorkooprecht, maar dat moeten we in de twee richtingen nog uitwerken. Wanneer het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) of gesubsidieerde organisaties in Vlaanderen de intentie hebben om grond aan te kopen in landbouwgebied voor bos en natuur, dan komt er een regeling voor de landbouwsector. Anderzijds gaan we dat ook doen voor het ANB en organisaties in de groene bestemmingen. Ik denk dat we een aantal zaken kunnen vastnemen die onder meer die bosrealisatie een extra stimulans moeten geven om die vooropgestelde doelstellingen te kunnen bereiken.

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, ik onthoud dus dat er geen extra middelen voorzien zijn voor bosuitbreidingsdoelstellingen, bovenop wat er al de vorige legislatuur voorzien was. Met andere woorden, het zal zeer moeilijk worden om die 7000 hectare extra bos die nu nog moet worden gerealiseerd, te realiseren. Koken kost nu eenmaal geld. Ik onthoud ook dat de enige inspanning die u zult doen, is om ervoor te zorgen dat er geen vergunning meer moet worden aangevraagd om in natuur- of bosgebied bossen aan te planten. Dat betekent dus eigenlijk dat het vegetatiewijzigingsbesluit dat daarvoor nodig is, wegvalt. Ik vind dat maar een povere incentive.

Ik garandeer u, hoe jammer ik het ook vind, dat u in uw doelstelling om 10.000 hectare bos tegen 2030 gerealiseerd te krijgen, niet zult slagen als u niet meer hefbomen hebt om die bosuitbreiding te realiseren. We hebben gezien dat, ondanks het feit dat er extra middelen voorzien waren, en ondanks het feit dat er een volledige bosalliantie bezig was om ervoor te zorgen dat er meer bos kwam in Vlaanderen de afgelopen legislatuur, dat zeer moeizaam gelopen is. Ik zie hier heel weinig mogelijkheden. Maar goed, ik hoop dat u mij het tegendeel kunt bewijzen op het einde van deze legislatuur. (Opmerkingen van minister Jo Brouns)

Ik zal dat ongetwijfeld doen. Ik zal u er geregeld aan herinneren dat er nog een grote opdracht voor u ligt. Ik ga gerust graag met u mee boompjes planten.

De vraag om uitleg is afgehandeld.