Het versterken van de productiviteitsgroei

De heer Gryffroy heeft het woord.

64 economen hebben een rapport geschreven met heel wat aanbevelingen. De samenvatting luidt eigenlijk dat, als we ons welzijn en onze welvaart op niveau willen houden, de productiviteitsgraad naar omhoog moet. Wat betekent dit in mensentaal? Hoe hoger de productiviteitsgraad, zeker bij de private ondernemingen, hoe meer inkomsten een overheid krijgt. Hoe meer inkomsten de overheid krijgt, hoe meer de overheid ook effectief kan spenderen, bijvoorbeeld aan welzijn, onderwijs, enzovoort, en dit uiteraard op een verstandige manier.

Als we dan spreken over het verhogen van de productiviteit, dan denkt men spontaan aan meer mensen aan de slag. Ja, oké, misschien valt dat in Vlaanderen vrij goed mee. Maar men rekent dan ook dat er voor meer productiviteit, meer mensen aan de slag moeten, en dat de output van deze mensen moet worden verhoogd. Dan denkt men dat men meer en harder moet werken. Dat is niet noodzakelijk zo, als je bijvoorbeeld kijkt naar een hotel. Ik was onlangs in een hotel waar de bedden zijn voorzien met een elektrische lift voor de dames en heren die de kamers moeten opmaken. Dat bed gaat naar omhoog, en men ververst de lakens. Dat had twee voordelen. Men kon meer bedden verversen per dag, en het was werkzamer. Men doet dat ook in hospitalen. Dat is een publieke instelling, maar men doet het ook in hotels.

Met andere woorden: digitalisering, innovatie, onderzoek, ondernemers, geven allemaal mogelijkheden om tot een hogere productiviteitsgraad te komen. Die 64 economen hebben daar dus heel wat aanbevelingen over geschreven. Het waren 64 economen.

Mijn vraag aan u, minister, is nu: wat zijn uw prioriteiten om de productiviteit te versterken en welke aanbevelingen van die economen neemt u mee?

Minister Brouns heeft het woord.

Collega, u hebt gelijk. Onze productiviteitsontwikkeling is zeer cruciaal voor onze welvaart nu, maar vooral ook voor onze welvaart in de toekomst. Als Vlaanderen ergens sterk in is en ergens om benijd wordt, weet u dat dat onze productiviteit is. Ook al is er een zekere vertraging waarneembaar ten aanzien van een aantal andere landen, er is nog altijd groei en we doen het goed in de Europese klas. We zijn daar nog altijd bij de koplopers, zeker als we de vergelijking maken met de ons omringende landen.

Maar in België, en inderdaad ook in Vlaanderen, stellen we dus een zekere vertraging vast. Dat is een trend die we ook in veel andere landen zien. In veel geavanceerde economieën zien we die vertragingen. Het is natuurlijk belangrijk om dat goed op te volgen, en goed te monitoren wat de impact en de gevolgen zijn van zo’n vertraging.

Om het goed te monitoren hebben we de Nationale Raad voor de Productiviteit, die altijd aandringt op een geïntegreerd beleid om de productiviteit op peil te houden. Dan gaat het over publieke investeringen, over geschoolde arbeid en over innovatie. Dat zijn belangrijke componenten voor die duurzame productiviteitsontwikkeling.

U verwijst in uw inleiding ook terecht naar een mix van maatregelen. Dat is terecht. Het is een complex probleem. Er zijn heel wat veelzijdige elementen te bespeuren. Daarom is het belangrijk dat we dat ook op een hoger niveau dan enkel het Vlaamse durven te bekijken: op het Europees niveau. Het is ook een deel van ons voorzitterschap. Tijdens de Raad Concurrentievermogen van de Europese Unie zullen we daar in de Raadsconclusies de nodige aandacht aan zullen schenken.

Als het dan gaat over maatregelen om de productiviteit te verbeteren, denk ik heel concreet aan het ondersteunen van ondernemerschap. Deze week nog zullen wij een nieuw bestek voorleggen aan de Vlaamse Regering om opnieuw vanuit het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) de komende vier jaar opnieuw jong ondernemerschap en jonge starters te kunnen ondersteunen.

Het versterken van de competenties is, denk ik, cruciaal. We zitten met een grote groene en digitale uitdaging, dus de competenties van werknemers moeten worden versterkt. Als we ergens goed in zijn, dan is het het ondersteunen van onderzoek en innovatie. We hebben daar gezien dat de toegang voor de kleinere bedrijven verbeterd is. Onafhankelijke evaluaties hebben ook de kwaliteit van onze O&O-subsidies aangetoond. Er is ook de evaluatie van het clusterbeleid. We zetten ook fors in op de digitalisering en de artificiële intelligentie.

Tot slot mogen we natuurlijk niet zelfgenoegzaam zijn en moeten we die productiviteitsuitdaging bijzonder ernstig nemen. Daarom is er ook een diepgaande analyse van heel dat O&O-landschap. Daarnaast is er ook de analyse van de uitgavenstroom binnen de Vlaamse begroting om na te gaan wat het potentieel is om die productiviteit te verhogen. Die systeemanalyse zou op het einde van de zomer klaar moeten zijn, zodat die inzichten meegenomen kunnen worden bij een volgend regeerakkoord. (Applaus bij cd&v)

De heer Gryffroy heeft het woord.

Dus u gaat er al van uit dat het volgend regeerakkoord pas na het einde van de zomer gemaakt zal worden. Dat is belangrijk om te weten.

De 64 economen gaven een aantal aanbevelingen mee. Eén, waarom zouden we in de overheidsinvesteringen in onderzoek en ontwikkeling gaan niet van 0,8 naar 1 procent van het bruto regionaal product gaan? Daarnaast focussen we ons te veel op start-ups en te weinig op scale-ups. Dat is een gigantisch probleem aan het worden. Drie, we zien ook dat kmo’s minder betrokken zijn bij innovatiebeleid. Ten slotte moet men er meer in slagen om onderzoek en ontwikkeling niet enkel te verbeteren, maar ook beter te vermarkten. Daarmee komen we, zoals u daarnet hebt gezegd, tot het pijnpunt: de uitgavenstroom, want dit alles vraag ook middelen. Dan zien we dat wij als kleinere regio moeten opboksen tegen buurlanden met heel diepe zakken. Het huidig Europees subsidiebeleid, als ik het zo mag uitdrukken, staat dat ook toe.

Mijn bijkomende vraag aan u is dan ook wat u, tijdens het voorzitterschap, hebt kunnen bereiken als het gaat over de onderhandelingen met de landen rondom ons om voor een gelijk speelveld te kunnen zorgen.

De heer Bothuyne heeft het woord.

Collega Gryffroy, bedankt voor de interessante vraag. Het waren niet alleen de 64 economen die inzetten op productiviteit, ook deze regering doet dat uiteraard. Arbeidsproductiviteit is ook een onderwerp geweest van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV), de sociale partners. Zij maken een heel duidelijke koppeling met de strategische autonomie die op dit moment in onze economie ontbreekt.

We hebben dat allemaal ervaren tijdens de coronacrisis, toen we afhankelijk waren van het verre buitenland voor vaccins. Tijdens de energiecrisis hebben we dit ook ervaren als het ging over energie, chips, batterijen en andere technologie voor onze industrie die van elders moest komen. Ook als het gaat over duurzame voeding die we hier op een gezonde manier kunnen produceren: daarvoor willen we zeker niet afhankelijk worden van het verre buitenland.

Minister, de vraag is heel eenvoudig. Koppel die twee agenda’s die voor een sterkere arbeidsproductiviteit en een sterkere strategische autonomie zorgen. Op zowel Vlaams als Europees niveau hebben we daarvoor een agenda nodig. Op die manier kunnen we ervoor zorgen dat we de productiviteit laten groeien, de economie versterken en minder afhankelijk worden van het verre buitenland.

De heer Verbeurgt heeft het woord.

Collega’s, we merken dat de productiviteit in Vlaanderen onder druk staat. Daarom moeten we alle zeilen bijzetten. Dan is het vaak een heel complex verhaal met bevoegdheden die heel verdeeld zitten: federaal en Europees, maar er zijn in dit verhaal ook bevoegdheden die volledig in Vlaamse handen zitten, bijvoorbeeld onderwijs. We weten dat onderwijs en levenslang leren cruciaal zijn om die productiviteit te doen toenemen, om de vaardigheden te hebben om productiever op die arbeidsmarkt aan de slag te gaan.

Minister, in uw antwoord mis ik een duidelijke link met die volwaardige bevoegdheid die wij in Vlaanderen hebben voor sterk onderwijs. De onderwijskwaliteit in Vlaanderen blijft dalen en dat heeft ook een dramatische impact op onze productiviteit.

De volgende Vlaamse Regering zal dus absoluut de kwaliteitsdaling in ons onderwijs moeten tegengaan en ook echt eens moeten inzetten op het levenslange leren. Deze legislatuur is er, wat dat laatste betreft, volgens ons te veel gedraald. Het is te vaak gebleven bij een website en dergelijke meer. Een echt beleid rond levenslang leren is essentieel om onze productiviteit in Vlaanderen opnieuw vooruit te laten gaan. (Applaus bij Vooruit)

Minister Brouns heeft het woord.

Collega Gryffroy, ik ben het helemaal met u eens. We moeten effectief de subsidiewedloop een halt toeroepen. Dat is, wat mij betreft, een van de voornaamste pijlers van een toekomstig duurzaam industrieel beleid op Vlaams en op Europees niveau, naast toegang tot betaalbare energie, haalbare realistische klimaatdoelen, inzet op innovatie en versterking van de interne markt.

Mijnheer Bothuyne, u hebt gelijk: die strategische autonomie is een van de allergrootste uitdagingen voor Vlaanderen binnen Europa en ten aanzien van de rest van de wereld. Het element van de arbeidsproductiviteit is daarin een en ondeelbaar.

Collega Verbeurgt, akkoord: levenslang leren is een heel belangrijke component. Toen ik het had over de arbeidsproductiviteitsverbeterende maatregelen, had ik het ook over het versterken van de competenties. Als we de grote uitdagingen bekijken rond digitalisering en verduurzaming, moeten we de werkvloer in Vlaanderen als de grootste school zien. We moeten iedereen meenemen in het verhaal van levenslang leren. Ik ben het ermee eens dat de inspanningen daartoe in de toekomst groter kunnen zijn.

De heer Gryffroy heeft het woord.

We kunnen allemaal zeer holistische woorden gebruiken. Een productiviteitsgroei is inderdaad goed voor ons welzijn en onze welvaart. Wie is daar niet mee akkoord? Dat heeft ook te maken met heel wat zaken rond artificiële intelligentie en, inderdaad collega Verbeurgt, rond onderwijs en skills enzovoort. Het gaat inderdaad over markten die minder afhankelijk zijn van onstabiele regio’s buiten Europa. Maar de facto zal het altijd eindigen met de discussie over welke fiscaliteit en financiële mogelijkheden wij hebben. Dat gaat over de uitgavenstroom en uiteindelijk, ‘at the bottom’, over centen. Als wij op dat ogenblik in het nadeel staan in vergelijking met de landen rondom ons, zoals Frankrijk en Duitsland, die inderdaad veel diepere zakken hebben, dan mogen wij blijven roepen dat we het anders willen, maar dan zullen zij hun slag thuishalen. Dan denk ik, minister Brouns, dat dit niet enkel een prioriteit moet zijn voor de volgende regering, maar dat het een prioriteit moet zijn vanaf vandaag en eigenlijk al vanaf gisteren, tot aan de verkiezingen.

De actuele vraag is afgehandeld.