Glyfosaat tien jaar langer vergunnen

Of een werkzame stof zoals glyfosaat op de markt kan worden toegelaten, wordt op Europees niveau beslist. De individuele lidstaten beslissen vervolgens over de vergunning voor specifieke producten - zoals Roundup van chemieconcern Bayer. Wegens de onzekerheid over de schadelijke gevolgen van glyfosaat voor mens en milieu geldt in België sinds een aantal jaren een verbod op de verkoop van de stof aan en het gebruik ervan door particulieren. Het verbod geldt voor alle synthetische onkruidbestrijdingsmiddelen.

De huidige toelating voor glyfosaat trad in december 2017 in werking en loopt nog tot 15 december 2023, nadat ze eind vorig jaar met een jaar was verlengd. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) had toen meer tijd nodig om alle beschikbare wetenschappelijke studies en inzichten te analyseren. Het gaat om een dossier van maar liefst 180.000 bladzijden, goed voor 2.400 studies.

Omdat de analyse van het EFSA en het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA) geen grote bezorgdheden aan het licht bracht, stelt de Commissie nu voor de toelating van glyfosaat met 10 jaar te verlengen - tot 2033 dus. Dubbel zo lang als bij de start van de lopende toelating in 2017, maar wel vijf jaar minder lang dan de maximumtermijn van 15 jaar.

Als glyfosaat langer wordt toegelaten, zullen de lidstaten wel een aantal voorwaarden en beperkingen in acht moeten nemen bij het vergunnen van producten met glyfosaat, zegt de Commissie in haar ontwerpverordening. Zo zullen ze expliciet het gebruik door particulieren (opnieuw) moeten beoordelen en rekening houden met de mogelijke indirecte effecten op de biodiversiteit. In landbouwgebied zal een ‘bufferzone’ van 5 tot 10 meter rondom met glyfosaat bewerkt terrein moeten worden gerespecteerd. Voor vijf soorten ‘onzuiverheden’ moeten maximumconcentraties worden ingesteld.

Het voorstel van de Commissie gaat nu naar de 27 lidstaten, die er naar alle verwachting in oktober over zullen stemmen. Voor de goedkeuring is geen unanimiteit, maar een zogenaamde gekwalificeerde meerderheid nodig. Als er geen meerderheid voor het voorstel wordt gevonden, maar ook geen meerderheid tegen, dan beslist de Commissie zelf over de vergunning. Het laat zich raden hoe de Commissie over haar eigen voorstel zal oordelen.

Als de Europese toelating verlengd wordt, zullen de lidstaten hoe dan ook gevraagd worden alle producten met glyfosaat die ze hebben vergund opnieuw tegen het licht te houden. In ons land mogen chemische pesticiden als Roundup nu wel degelijk worden gebruikt, maar enkel door professionals.

Minister Clarinval: ‘Veilig gebruik is mogelijk’
Net woensdag werd het dossier besproken in de commissie Gezondheid van de federale Kamer. Federaal minister van Landbouw David Clarinval stipte er aan dat de ‘huidige wetenschappelijke consensus op EU-vlak (erin) bestaat dat (de) studies beslist geen aanleiding vormen tot bijzondere bezorgdheid met betrekking tot de veiligheid van glyfosaat’. Hij zei ook dat volgens zijn administratie het voorzorgsbeginsel niet moet worden toegepast ‘aangezien uit de wetenschappelijke beoordeling blijkt dat een veilig gebruik van de stof mogelijk is’. Het EFSA heeft dan wel een aantal bezorgdheden uitgedrukt, maar die zijn niet uitzonderlijk en werden in het verleden ook voor andere werkzame stoffen aanvaard, aldus Clarinval.

Groen-vicepremier Petra De Sutter vindt dan weer dat België op Europees niveau een totaalverbod op glyfosaat moet bepleiten. ‘Er zijn te veel aanwijzingen dat glyfosaat een impact heeft op onze gezondheid en het milieu’, zegt De Sutter. ‘Er zijn sterke aanwijzingen dat glyfosaat verantwoordelijk is voor gezondheidsproblemen. Schadelijke effecten kunnen niet uitgesloten worden. In zulke gevallen geef je altijd voorrang aan de gezondheid.’

Voorlopig is er nog geen Belgisch standpunt over de vernieuwing van glyfosaat. Volgens de huidige agenda zou dat in het kernkabinet van 6 oktober worden bepaald. Clarinval bereidt het standpunt voor en staat daarover in overleg met minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke.