Uitleg over de vzw Boeren op een Kruispunt

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, ik zal proberen mijn vraag gebald te formuleren gezien het gevorderde uur. Ik ga terug naar het jaarverslag van Boeren op een Kruispunt over het jaar 2022. We moeten de trieste vaststelling doen – en dat is ook breed gecommuniceerd – dat er een record aantal vragen en dossiers geopend zijn en dat er voor het eerst meer dan driehonderd aanmeldingen gebeurd zijn door Vlaamse boeren en tuinders die op zoek zijn naar hulp. Als je dat over drie jaar bekijkt, is dat een verdubbeling. We kennen allemaal de oorzaken. U hebt er zelf ook al vaak naar verwezen en u vermeldt ook vaak uw eerste wapenfeit als minister van Landbouw, namelijk het actieplan rond het welbevinden van onze boeren. U kent de problematiek zeer goed en u bent er ook bijzonder mee begaan.

Er komt heel wat nieuwe regelgeving af op onze land- en tuinbouwers, maar we weten dat er bijkomend ook heel wat onduidelijkheden en frustraties zijn. Boeren op een Kruispunt zegt zelf dat ze heel blij zijn met de bijkomende incentives en middelen die ze gekregen hebben vanuit de overheid, maar dat dit overstijgt wat ze nu toe aankonden. 

Ten eerste, wat vindt u van die cijfers en zult u daar ook bijkomende middelen tegenover stellen? 

Ten tweede, welke bijkomende inspanningen zult u doen om de diensten die Boeren op een Kruispunt aanbiedt nog meer bekend te maken bij die doelgroep? 

Minister Brouns heeft het woord.

Dank u wel, collega, dit is inderdaad een heel belangrijk thema binnen de huidige context van onze Vlaamse land- en tuinbouw en we moeten daar zeker de nodige aandacht voor hebben. Boeren op een Kruispunt kan een beroep doen op een jaarlijkse subsidie voor haar generieke werking. Die bedraagt in 2023 430.000 euro, wat een verhoging is met 10.000 euro ten opzichte van vorig jaar. Daarbovenop kan de vzw in de periode 2022-2024 nog eens rekenen op een extra werkingssubsidie van 1.423.824 euro vanuit de PAS-provisie (Programmatische Aanpak Stikstof), ook voor het inzetten van extra personeel. In se is er dus tijdelijk meer dan een verdubbeling van het reguliere jaarbudget.

Ik heb van Boeren op een Kruispunt zelf geen signalen ontvangen dat de vzw in financiële nood zit vanwege het stijgende aantal aanvragen, wel hebben ze het heel moeilijk om personeel te vinden voor deze enorm uitdagende taak om dag in dag uit landbouwers te ondersteunen, waardoor er momenteel zelfs een onderbesteding is van het budget. Op dit moment is het voorzien in bijkomende middelen dan ook niet direct aan de orde. Binnen de beschikbare middelen heb ik ook bijkomende flexibiliteit toegestaan aan de vzw om de huidige uitdagingen aan te kunnen gaan.

Ik zal alleszins wel elke gelegenheid die ik krijg, gebruiken om de bekendheid van Boeren op een Kruispunt en haar werking in de kijker te zetten. In haar doelstellingen voor 2023 haalt de vereniging ook zelf aan dat ze nog extra wil inzetten op de bekendheid van Boeren op een Kruispunt, onder andere via de media. We moeten jammer genoeg vaststellen dat Boeren op een Kruispunt bij sommigen nog het imago heeft van een organisatie die boeren begeleidt naar de exit. De vzw wil er alles aan doen om dit onjuiste imago recht te zetten. Landbouwers kunnen niet alleen bij Boeren op een Kruispunt terecht in het geval van het stopzetten van hun activiteiten, van hun landbouwbedrijf, maar zeker en vast ook voor de bredere hulp en ondersteuning bij vragen die zij hebben of om hun verhaal kwijt te kunnen. Bovendien kunnen landbouwers indien gewenst anoniem bij Boeren op een Kruispunt terecht. Ik wil ook de boodschap nog eens meegeven dat Boeren op een Kruispunt er is voor iedereen, in elke fase van de bedrijfsvoering. Ik denk dat het belangrijk is dat we dat hier onderstrepen.

Daarbij wil ik ook specifiek verwijzen naar het belang van de erfbetreders, die dag in dag uit met de landbouwers in contact komen. Het is belangrijk dat die erfbetreders goed op de hoogte zijn van het aanbod van Boeren op een Kruispunt en dat ze voelsprieten ontwikkelen om signalen op te vangen en dus ook oog hebben voor het welbevinden van de landbouwers en dat wanneer er signalen zijn die de nodige zorg vereisen, ze er mee aan de slag te gaan. 

Ik wil hier eveneens ook nog vermelden dat onze landbouwadministratie vorig jaar in gesprek is gegaan met een heel aantal organisaties van de erfbetreders. Samen met deze organisaties heeft onze administratie een flyer uitgewerkt met tips voor de erfbetreders rond het welbevinden van de landbouwers. Deze organisaties hebben zich in het kader van het actieplan welbevinden ook geëngageerd om een interne informatiecampagne te voeren rond aandacht voor het welbevinden van de landbouwers. Dit jaar plant mijn landbouwadministratie nog een communicatie-initiatief, samen met de erfbetreders, waarbij ze ook het brede aanbod van Boeren op een Kruispunt ter sprake zal brengen.

Ook binnen haar interne werking heeft mijn landbouwadministratie aandacht besteed aan het brede aanbod van Boeren op een Kruispunt. Dit kwam onder meer aan bod tijdens de interne sensibiliseringscampagne rond aandacht voor het welbevinden van de landbouwers die werd georganiseerd voor, onder meer, de controleurs en anderen die vaak met landbouwers in contact komen.

Mijn landbouwadministratie heeft ook contact gehad met organisaties uit de zorg- en hulpverlening, zoals huisartsen en apothekers, die een interne infocampagne hebben opgezet waarin het brede aanbod van Boeren op een Kruispunt aan bod kwam en de huidige perceptie van Boeren op een Kruispunt onder de aandacht werd gebracht.

Tijdens de jaarlijkse netwerkmomenten rond welbevinden van de landbouwer die het Vlaams Ruraal Netwerk zal organiseren, en waarbij alle betrokken organisaties worden uitgenodigd, zullen we ten slotte ook de mogelijkheid benutten om het brede aanbod van Boeren op een Kruispunt aan bod te laten komen.

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, bedankt voor uw engagement en de herbevestiging van het feit dat u dit een heel belangrijk initiatief vindt. 

Die contacten kunnen heel belangrijk zijn om preventief te werken en om mensen op weg te zetten. Er zijn bij Boeren op een Kruispunt ook meer psychologen aangeworven om ook op dat vlak meer ondersteuning te geven. We zien aan de cijfers dat dat nodig is. Op drie jaar tijd een verdubbeling is absoluut niet niets. 

Het is ook sterk dat u zegt dat u het zult blijven bekend maken. Ook de link met de erfbetreders is sterk. Maar toch zullen we zeer goed moeten opvolgen of deze organisatie al die taken en vragen die op hen afkomen, kan blijven dragen. Het feit dat er veel meer vragen zijn, bewijst dat er echt wel een nood is aan die begeleiding. Het zou goed zijn om dat goed op te volgen. Als die organisatie het op deze manier niet meer aankan met deze financiering, zal er bijkomende steun en ondersteuning nodig zijn. 

We zullen dat samen opvolgen, vanuit het parlement. Dat is onze plicht en onze taak en ik ben ervan overtuigd dat u dat ook vanuit uw diensten verder zult opvolgen.

De heer Steenwegen heeft het woord.

We erkennen allemaal het belang van Boeren op een Kruispunt. Het toenemend aantal vragen toont aan dat er bij een aantal boeren veel bezorgdheid is. Ik wil nog eens mijn pleidooi herhalen dat we ervoor moeten zorgen dat we niet alleen het curatele doen, maar dat we ook kijken naar de onderliggende oorzaken en daar voldoende oorzaken voor hebben.

Ik ben wel blij met het antwoord van de minister, in die zin dat we toch ook moeten opletten dat we niet een soort parallelle administratie installeren die los staat van de rest. Het is belangrijk dat de overheid de zorgen die er zijn, kan opnemen, en dat er linken gelegd worden met Boeren op een Kruispunt. Dat vind ik belangrijk.

Boeren op een Kruispunt kan heel goed functioneren als detector, diegene waar men eerst terechtkomt omdat de drempel laag is en omdat men vertrouwen heeft in de organisatie. Maar dan moeten er, denk ik, systemen en mechanismen zijn die zorgen dat andere spelers in de sector – zoals de landbouwoverheid, het departement en zo verder – een rol kunnen spelen. Zo blijft het niet allemaal in die éne korf liggen. Het is een aandachtspunt om vooral samenwerking te zoeken voor de toekomst.

Minister Brouns heeft het woord.

Dank u wel, collega Schauvliege en collega Steenwegen. Het zal u niet verbazen dat ik het volledig met jullie eens ben.

Ik heb er inderdaad al een paar keer aan gerefereerd, ook in mijn eerste publieke optreden. Het zijn momenten die men niet vergeet. Ik heb daar drie zaken meegenomen. 

Als men vandaag stelt dat er zorgen zijn en dat het welbevinden van de landbouwsector onder druk staat, dan kwamen drie zaken duidelijk naar voren. Het gaat dan over rechtszekerheid. Onzekerheid is natuurlijk een stukje inherent aan ondernemen, maar de onzekerheid in de land- en tuinbouw is door tal van factoren vandaag vrij groot. Die factoren maken heel vaak het voorwerp uit van deze commissie. Rechtszekerheid is cruciaal. Ook de administratieve last waarmee ze geconfronteerd worden, wordt heel vaak onderschat. Onze landbouwers vandaag zijn echt ondernemers die met tal van administratieve taken worden belast. 

Ik heb ook goed onthouden dat waardering erg belangrijk is. Het gaat over de maatschappelijke waardering voor hetgeen ze voor onze samenleving doen, maar ook de puur economische waardering, namelijk de eerlijke prijsvorming. Dat zijn zaken waar we als beleid, daar waar het kan, zeker op moeten werken, omdat het de basis is om zich goed in hun vel te voelen als landbouwer. Dat heb ik geleerd en dat moeten we ook meenemen. In die zin is het ook belangrijk, collega Steenwegen, dat we, zoals u zegt, aan de slag gaan met signalen die vanuit de erfbetreders komen of vanuit Boeren op een Kruispunt naar het beleid of de administratie. Die uitwisseling is er wel degelijk.

Vandaag liggen er tal van dossiers op de plank die een antwoord kunnen bieden op de elementen die aan de basis liggen van een groot stuk onzekerheid en een gebrek aan welbevinden in de sector.

De vraag om uitleg is afgehandeld.