De productie van kweekvis

De heer Vandenhove heeft het woord.

Voorzitter, minister, collega’s, ik heb daarnet dezelfde vraag gesteld aan uw collega-minister, maar dan over kweekvlees. De bedoeling is niet dat we de hele uitleg krijgen, want u kent daar waarschijnlijk zeker evenveel van of nog meer van dan uw collega van Landbouw, wat uw vorige bevoegdheid was, en ook van alle mogelijke eiwittoestanden en dergelijke. 

Eigenlijk is mijn vraag een beetje dezelfde. Ik denk dat sommige vragen die gesteld zijn door collega's daar ook voor een deel over gaan: in welke mate ziet u eventueel een opportuniteit voor kweekvis als een mogelijk en gedeeltelijk – laten we duidelijk zijn: geen volledig – alternatief voor de normale visvangst in normale vispopulaties? We hebben het hier al vaak gehad over de commerciële viskweek. Daar komen meer en meer reacties op, net zoals op andere zaken rond klimaat, milieu en omgeving. De commerciële viskweek heeft een aantal schadelijke neveneffecten. Kweekvis zou een aantal van die dingen kunnen opvangen.

De Vlaamse start-up Fishway wil visproducten maken waarvoor geen vis meer hoeft te worden gevangen, visproducten op basis van de kweek van stamcellen, zonder dat de tussenstap van echte vis nodig is. Viscellen hebben eigenschappen die ze gemakkelijk hanteerbaar maken en omdat vissen koudbloedig zijn, kunnen hun cellen ook een bredere waaier aan temperaturen aan. Fishway maakt zich sterk dat het produceren van kweekvis sneller zal worden uitgerold dan het produceren van kweekvlees. Blijkbaar zeggen specialisten dat de evolutie daar sneller zou gaan en dat het wat de smaak en de kwaliteit betreft – ik ben geen specialist maar zij wel – inderdaad mogelijk moet zijn om sneller te werken dan wat het vlees betreft, ook wat de gezondheid voor de consument betreft. Fishway hoopt de producten tegen 2030 op de markt te brengen.

Minister, hoe staat u tegenover de evolutie naar kweekvis? 

In welke mate ziet u een verdienmodel in de visserijsector voor het produceren van kweekvis als mogelijk alternatief. Nogmaals, het is geen volledig alternatief want het moet ook gaan over de smaak. Ziet u daar een mogelijk verdienmodel voor de traditionele visserijsector? 

Ik heb dus dezelfde vraag gesteld aan de minister van Landbouw wat vlees betreft. Hoe zult u het onderzoek naar de mogelijkheden van kweekvis stimuleren? Is daar ook al over gesproken op de Europese Visserijraden? Wat kweekvlees betreft, heeft Italië ondertussen het initiatief genomen om daar niet aan mee te werken. Wij hebben daar nog geen standpunt over ingenomen op de Landbouwraden. Hoe verhoudt dit gegeven voor de kweekvis zich op Europees niveau ten opzichte van heel de problematiek van het kweekvlees?

Minister Crevits heeft het woord.

Collega Vandenhove, dank u wel voor de vraag. 

Uiteraard sta ik positief tegenover innovatie, ook in de voedingssector. Nog niet zo lang geleden was ik Vlaams minister van Innovatie, zoals u weet. We zetten hier al een hele tijd actief op in vanuit Vlaanderen. Het is mede daardoor dat de aquacultuursector de voorbije jaren gegroeid is. Het is ook dankzij innovatie dat we in staat zijn om op een steeds duurzamere manier bij te dragen aan de voedselproductie, rekening houdende met allerhande uitdagingen. Zo hebben we het gebruik van antibiotica in de aquacultuursector gereduceerd tot een minimum door gebruik van vaccins en pre- en probiotica. Ook wat betreft de commerciële visvangst zetten we in op een langdurig duurzame visserij binnen de EU door middel van innovatie en onderzoek.

Visproducten uit het wild of aquacultuur staan hoog aangeschreven wat betreft gezonde voeding. Zij bevatten veel omega 3-vetzuren, vitaminen en mineralen. Artificiële kweekvis zal zich dus ook op het vlak van kwaliteit met deze producten moeten kunnen meten. Bijvoorbeeld: omega 3-vetzuren worden niet door de vissen aangemaakt, maar worden door de microalgen aangemaakt en komen via de voedselketen zo voor in de vis. Artificiële kweekvis heeft dus ook een input nodig van deze nutriënten. Deze kunnen via visolie of uit planten worden aangeleverd. Planten zijn op dit moment echter nog een dure bron van omega 3-vetzuren.

Wat betreft het verdienmodel van kweekvis hier in Vlaanderen, is het voorlopig te vroeg om hierover een uitspraak te doen gezien de vele vragen en onduidelijkheden die nog heersen. Wat wel essentieel zal zijn, is het voorzien van de nodige transparantie naar de consumenten toe, zodat mensen op voldoende goede wijze kunnen weten welke vis ze in hun winkelkar hebben liggen: is het kweekvis of is het geen kweekvis?

Hoe gaan we het stimuleren? Op het vlak van innovatie zijn er een aantal mogelijkheden, onder meer via het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) en samenwerking met onze wetenschappelijke instellingen. Ook onze onderzoeksinstellingen, zoals het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO), bieden ondersteuning via de Food Pilot.

Ik verwijs ook naar de Vlaamse eiwitstrategie, waarvan ikzelf nog de initiatiefnemer was en die nu door collega Brouns opgevolgd en ondersteund wordt. De ambitie van de eiwitstrategie is om de lokale eiwitvoorziening te diversifiëren en te versterken. Daar maken ook visserijproducten evident deel van uit. Als ik het goed begrepen heb, dan heeft collega Brouns hierover ook gesproken, wellicht naar aanleiding van de vraag over kweekvlees.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Minister, dank u wel. Het is goed dat deze mogelijkheden bekeken worden naast de traditionele visvangst. De vraag die ik ook aan minister Brouns heb gesteld is: is daar al op Europees niveau over gesproken? Is er eventueel vanuit sommige landen eenzelfde negatieve reactie als bijvoorbeeld vanuit Italië wat kweekvlees betreft? Ik denk dat we aandacht moeten hebben voor de traditionele sectoren, maar dat we zeker en vast ook nieuwe vormen kansen moeten geven. Het is geen goede houding dat we a priori neen zeggen, op het ogenblik dat de kwaliteit hetzelfde is – laat dat duidelijk zijn. Dat is a priori het uitgangspunt.

De heer Tommelein heeft het woord.

Minister, collega Vandenhove heeft blijkbaar deze ochtend al een vraag gesteld over kweekvlees. Ik was daar niet bij aanwezig.

Net als bij kweekvlees beschouwen wij met onze fractie het procedé om kweekvis te ontwikkelen als een evolutief proces dat met vallen en opstaan zal gebeuren, zodat het complementair kan worden aan de klassieke visvangst op zee en aquacultuurprojecten op termijn kunnen zorgen voor een voldoende bevoorrading van visproducten, niet alleen binnen Vlaanderen maar ook wereldwijd. Ik heb al een paar keer aangekaart, ook in verschillende interviews – ik zal dat deze week opnieuw doen in de Krant van West-Vlaanderen – dat het mij stoort dat wij allerhande visproducten van de andere kant van de wereld brengen en zo weinig aandacht besteden aan eigen kweek, wat wij perfect zouden kunnen doen en waar we ook Europese ondersteuning voor krijgen.

In de optiek van het beheer van duurzame visbestanden, wat toch heel belangrijk is, bejegenen we deze innovaties het best met een constructieve en open blik. Het stoort mij af en toe dat de traditionele vissers daar niet altijd voor openstaan, want volgens mij kan Vlaanderen hier een zeer interessante rol spelen. We zijn voortrekkers op het vlak van duurzaam beheer van visbestanden. We hebben dat al een paar keer in de commissie besproken. We moeten een moeilijke evenwichtsoefening uitwerken om de visserij en de aquacultuur op de Noordzee de juiste plaats te geven. We voldoen slechts aan een klein deel van onze visconsumptie, omdat onze vloot nu eenmaal te klein is. Met 64 vaartuigen is die inderdaad niet zo groot.

Dat is een ideale uitgangsbasis om het voortouw te nemen in de zoektocht naar duurzame alternatieven, waarvan kweekvis er in de complementaire vorm mogelijk een is. Mijn verzoek, ook aan de minister, is om dit in Vlaanderen verder te ondersteunen en onze onderzoeksinstituten waar mogelijk samenwerkingsverbanden te laten aangaan met onze buitenlandse tegenhangers. Een ideaal moment is volgend jaar, wanneer u het voorzitterschap van de Europese Raad hebt, minister, waar u al uw Europese collega's kunt voorzitten. Dat is nog wat anders dan de ‘summit’ in Oostende straks.

De vraag is ook in hoeverre de problematiek op Europees niveau al aan bod gekomen is in het perspectief van een duurzaam visserijbeleid en in welke mate u volgend jaar het verschil zult maken – u weet dat ik een grenzeloos vertrouwen heb in u – om dit ook te agenderen op EU-niveau en aan te dringen op het uitwerken van een Europese strategie.

Minister Crevits heeft het woord.

Collega's, ik heb twee opmerkingen. Om al die bezorgdheden te capteren, bestaat er op Europees niveau de Novel Foods Regulation, het kader voor allerlei nieuwe en innovatieve voedingsproducten. Dat zit niet bij de Visserijraad, maar bij de Raad Innovatie. Er is nog een weg af te leggen. Maar de reden waarom er in de Visserijraad geen debat over is gevoerd, toch niet zolang ik daar zit, heeft te maken met het feit dat dat bij de Raad Innovatie zit en niet behartigd wordt bij mijn zaken.

Collega Tommelein, ik weet dat u een grenzeloos vertrouwen hebt. U hebt dat nog eens bevestigd. Het doet mij deugd dat u de conferentie van volgende week in relativiteit ziet tot de Raad en de periode die we volgend jaar hebben. Wat ik wel wil doen, is eens kijken of er interesse bestaat vanuit andere landen die bekend zijn voor vis, om daarrond ook nog iets te doen. Ik wil zeker mijn oor daarover te luisteren leggen.

De heer Vandenhove heeft het woord.

Minister, dank u wel voor uw antwoord. Ik vind toch dat collega Tommelein alle mogelijke inspanningen moet doen om ervoor te zorgen dat deze minister ook die conferentie kan bijwonen. (Gelach)

Ik weet dat ik het woord niet mag nemen, voorzitter, maar ik ga het toch doen. Ik stel zelfs voor dat de volgende Europese Raad, waar minister Crevits voorzitter van is, ook in Oostende doorgaat. Ik ben ter beschikking, minister. (Gelach)

Dat kan een compromis zijn, gelet op het feit dat de veiligheidsvoorschriften reeds oké zijn. (Opmerkingen van Bart Tommelein en minister Hilde Crevits. Gelach)

De vraag om uitleg is afgehandeld.