Vraag om uitleg over weidemelk

De heer Steenwegen heeft het woord.

Recent kwam er een Ierse metastudie naar buiten met enkele conclusies over weidemelk. Naarmate het rantsoen van melkkoeien meer vers gras bevat, wijzigt de samenstelling van de melk die ze produceren, wat ook logisch is. Een aantal van die effecten zijn merkbaar in het eindproduct, maar andere niet.

Voor de mens zijn niet alle verschillen even merkbaar. De studie bevestigt wel dat begrazing het welzijn voor de dieren kan verhogen. De koeien kunnen gemakkelijker hun natuurlijk en sociaal gedrag vertonen en het verlaagt de kans op gezondheidsproblemen, zoals uierontsteking en pootproblemen. Op vlak van milieu scoort weidemelk ook beter dan melk van koeien die weinig tot niet buiten komen.

In Vlaanderen kun je als melkveebedrijf het label weidemelk krijgen als de melkkoeien minsten 120 dagen voor 6 uur op de weide staan en er per koe 0,1 hectare beschikbaar is. Er moet natuurlijk beschutting zijn enzovoort.

We zien dat de consument positief kijkt naar het concept weidemelk, en wetenschappelijk onderzoek ondersteunt dit nu ook. Alleen is het voor de consument soms nog te onduidelijk wat nu juist wordt bedoeld met weidemelk en welke impact dit heeft op koe, melk en milieu.

Minister, welke meerwaarde ziet u voor het concept weidemelk? Ziet u mogelijkheden voor extra ondersteuning voor het concept weidemelk? Welke mogelijkheden ziet u voor boeren om hierop in te spelen?

Het behouden van weilanden is zowel belangrijk voor het vasthouden van CO2 als in het stikstofdebat. Beweiding is een belangrijk element voor rundveehouders. Welke mogelijkheden ziet u voor melkveebedrijven om daar via beweiding positief aan bij te dragen? Hoe wilt u boeren daarbij stimuleren?

Bij het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) is een onderzoek van start gegaan om broeikasgasemissies bij grazende runderen te meten. Dit onderzoek loopt tot juli 2023. Zijn er al tussentijdse resultaten? Zijn er andere onderzoeken lopende die een bredere focus hebben op de verschillen tussen weidekoeien en koeien die in de stal blijven?

Minister Brouns heeft het woord.

Collega Steenwegen, naast het welzijn van koeien heeft beweiding nog een aantal andere voordelen. Zo bevat de melk bij voldoende opname van vers weidegras meer onverzadigde vetzuren.

Het aanhouden van grasland doet de biodiversiteit toenemen. Er wordt koolstof opgeslagen onder het grasland, waardoor de landbouwer zijn of haar steentje bijdraagt aan de klimaatadaptatie. Grazende koeien in het voorjaar en de zomer betekenen ook een meerwaarde voor de beleving op het platteland. Dat kan ik alleen maar bevestigen. Met de productie van weidemelk wordt ingespeeld op de interesse van de consument Als de consument hiervoor ook nog de juiste prijs wil betalen, is het verhaal helemaal rond.

Op het gebied van ammoniakemissies zorgt beweiding ervoor dat urine en mest niet samenkomen, zodat minder ammoniak wordt gevormd. Beweiding is dan ook een belangrijke maatregel die is opgenomen op de lijst van PAS-maatregelen.

Er zijn echter ook neveneffecten verbonden aan beweiden. De rantsoensamenstelling fluctueert en koeien kunnen worden besmet door specifieke pathogenen zoals wormen. De beschikbaarheid en kwaliteit van het gras is onzeker. Beweiding vraagt ook een aangepast en vaak complexer management. Daarnaast vraagt weidemelk een voldoende grote huiskavel.

Het concept weidemelk werd uitgebouwd door de sector zelf. Er zijn enkele zuivelfabrikanten die weidemelk aanbieden en hiervoor een premie toekennen aan de deelnemende landbouwers. Vanuit de overheid worden dit product en deze productiewijze niet rechtstreeks gesubsidieerd. Wel wordt via het stimulerende beleid voorzien in een aantal randondersteuningen. Denk maar aan VLIF-steun (Vlaams Landbouwinvesteringsfonds) voor specifieke investeringen zoals een drinkwaterpomp op de weide, of projecten waar beweiding soms een thema is.

Zo is er het Europese programma WeideWijs, waarbij wordt gezocht naar een hogere rendabiliteit bij het beweiden. Daarbij wordt ook de uitdaging voor beweiden met robotmelken opgenomen.

Daarnaast zijn er ook Weidescherm en het demonstratieproject Eerste hulp bij hittestress koe. Er is niets zo lekker als een glas verse melk met een ‘bookeskook’ elke ochtend.

Dank u wel voor deze gezondheidstip.

De heer Steenwegen heeft het woord.

Minister, dank u wel. We zijn ondertussen zeer vertrouwd met uw ontbijtgewoonten. De volgende keer gaat het misschien over de lunch.

Maar goed, u bevestigt in feite dat beweiding een aantal belangrijke voordelen heeft. Als we kijken naar de evolutie in de melkveehouderij, dan staat die daar soms haaks op. We zien een evolutie van meer op stal zetten en minder beweiding. In de evolutie van de enterische emissies en om die te verlagen, zien we andere voeders, die veronderstellen dat koeien meer binnen staan om die voeders constant te kunnen opnemen. In de nieuwe grote stallen blijven de koeien ook meestal binnen. Ze kunnen vaak wel buiten, maar ze staan vooral binnen. Ook de pocketvergisters veronderstellen dat koeien meer binnen staan. Enzovoort, enzovoort.

Minister, er is toch een zekere spanning. Aan de ene kant zijn er de technologische innovaties. U hebt gelijk dat koeien buiten een zekere belevingswaarde hebben, maar voor de dieren zelf heeft dat natuurlijk ook een belevingswaarde. Wat ik niet zou willen, is dat we met onze runderen en ons melkvee dezelfde weg opgaan als met de varkens en het pluimvee. Die worden opgesloten in hoogtechnologische stallen en komen niet meer buiten.

We moeten die evolutie kritisch bekijken en vanuit het beleid moeten we op de een of andere manier incentives blijven geven om net dat soort melkveebedrijven waar de koeien nog de kans krijgen om buiten te lopen en waar beweiding een belangrijk onderdeel uitmaakt van de bedrijfsvoering, te blijven ondersteunen.

Minister, is er vanuit het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) geen mogelijkheid om promotie te maken voor weidemelk?

Minister Brouns heeft het woord.

We kunnen die suggestie zeker meegeven aan VLAM.

De vraag om uitleg is afgehandeld.