Europese Commissie (EC
De Commissie is vastbesloten alle nodige maatregelen te treffen om ervoor te zorgen dat de EU, als netto-voedselexporteur en grootste agrovoedingsproducent, bijdraagt tot de wereldwijde voedselzekerheid, vooral in Oekraïne, maar ook in Noord-Afrika en het Midden-Oosten, die grotendeels afhankelijk zijn van de invoer van granen, en in Azië en Afrika ten zuiden van de Sahara. De EU is een van de belangrijkste verleners van humanitaire hulp en ontwikkelingshulp op het gebied van voedsel en voedselsystemen.
In de EU is momenteel voedsel genoeg, aangezien Europa voor veel landbouwproducten grotendeels zelfvoorzienend is. Voor specifieke producten, zoals voedereiwitten, is onze landbouwsector echter een netto-importeur. Samen met de hoge kosten van productiemiddelen als meststoffen en fossiele energie, zorgt die kwetsbaarheid voor productieproblemen in de landbouw, waardoor de voedselprijzen kunnen stijgen.
Uitvoerend vicevoorzitter Valdis Dombrovskis: “De oorlog van Rusland tegen Oekraïne leidt tot tal van problemen, ook op het vlak van de wereldwijde voedselzekerheid. Als het op voedsel aankomt, is het voor Europa nu het moment om zich solidair te tonen: om hulp te bieden aan Oekraïne, zijn bevolking en zijn boeren, en ook aan kwetsbare voedselimporterende landen over de hele wereld die worden geconfronteerd met stijgende prijzen en mogelijke tekorten. We blijven humanitaire hulp bieden om het lijden van de Oekraïners te verlichten door hun de toegang te waarborgen tot basisgoederen en -diensten, met name voedsel. Tegelijk moeten we exportbeperkingen vermijden om de voedselprijzen binnen de perken te houden. Hoewel de EU zelf geen voedselzekerheidsrisico loopt, moeten we de betaalbaarheid van voedsel aanpakken en stappen ondernemen om onze landbouw en voedselvoorzieningsketens veerkrachtiger en duurzamer te maken om toekomstige crisissen het hoofd te bieden.”
Commissaris voor Landbouw Janusz Wojciechowski: “We laten Oekraïne niet alleen in zijn strijd tegen de Russische agressie. Onze eerste prioriteit is ervoor te zorgen dat de Oekraïners voldoende voedsel, brandstof en water hebben. We zullen hen ook helpen om granen en oliehoudende zaden te blijven planten en verbouwen. Oekraïne zelf en de rest van de wereld hebben die broodnodig. Ook zullen we hun uitvoer vergemakkelijken. De EU is een landbouwsupermacht en we garanderen dat onze landbouwers de volledige steun van de Commissie krijgen om in de wereldwijde voedselbehoefte te voorzien. Tegelijk streven we ernaar onze voedselvoorzieningsketens duurzamer te maken en beter bestand tegen toekomstige crisissen.”
De wereldwijde voedselzekerheid verhogen
In het door oorlog verscheurde Oekraïne is voedselzekerheid een grote reden tot bezorgdheid, vooral in de belegerde steden, waar Rusland zo te zien opzettelijk voedselopslagplaatsen aanvalt en vernietigt.
De Commissie steunt Oekraïne bij de ontwikkeling en uitvoering van een voedselzekerheidsstrategie op korte en middellange termijn om te garanderen dat de productiemiddelen waar mogelijk tot bij de landbouwbedrijven geraken en dat de vervoers- en opslaginfrastructuur in stand wordt gehouden. Oekraïne moet zijn burgers kunnen blijven voeden en uiteindelijk zijn exportmarkten terugwinnen.
Een EU-noodhulpprogramma van 330 miljoen euro voor Oekraïne zal helpen om de toegang tot basisgoederen en -diensten te waarborgen en de bevolking te beschermen. Het programma heeft tot doel het lijden van de Oekraïners te verlichten door de toegang tot basisgoederen en -diensten te waarborgen en bescherming te bieden. Andere belangrijke doelstellingen zijn de wederopbouw van kleinschalige civiele infrastructuur, strategische planning en het garanderen van energiezekerheid.
De Commissie zal de voedselprijzen en de voedselonzekerheid regelmatig opvolgen en analyseren en zich in internationale en multilaterale instellingen (FAO, WTO, G7 en G20) blijven inzetten voor een gecoördineerd beleid. Daarnaast verleent de EU meer humanitaire hulp aan de regio's en bevolkingsgroepen die het zwaarst door voedselonzekerheid worden getroffen.
In het kader van het programma voor internationale samenwerking 2021-2027 werkt de EU met ongeveer 70 partnerlanden aan de verduurzaming van de voedselsystemen. Voorts hebben de EU en haar lidstaten zich er tijdens de Nutrition for Growth Summit in Tokio in december 2021 toe verbonden ondervoeding aan te pakken met een substantiële toezegging van 4,3 miljard euro. Minstens 2,5 miljard euro daarvan is afkomstig van de EU en gaat naar internationale samenwerking op het vlak van voedselvoorziening in de periode 2021-2024.
Bovendien zal de EU sterk blijven pleiten tegen uitvoerbeperkingen en uitvoerverboden voor levensmiddelen, en voor een goed functionerende interne markt.
Deze heftige crisis vormt het bewijs dat we wereldwijd sneller moeten overschakelen op een duurzaam en veerkrachtig voedselsysteem om beter voorbereid te zijn op toekomstige crisissen. Naar aanleiding van de VN-top over voedselsystemen in 2021 zal de Commissie deelnemen aan acht coalities die allemaal gericht zijn op de transformatie van de voedselsystemen, veerkracht en duurzame productiviteitsgroei.
Ondersteuning van landbouwers en consumenten in de EU
Om voedsel betaalbaarder te maken, kunnen de lidstaten ook verlaagde btw-tarieven invoeren en marktdeelnemers aanmoedigen de kleinhandelsprijzen in toom te houden. De lidstaten kunnen ook gebruikmaken van EU-fondsen, zoals het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen (FEAD), dat de acties van de EU-landen ondersteunt om voedselhulp en/of materiële basishulp aan de meest kwetsbaren te verstrekken.
Het onlangs opgezette Europees mechanisme voor paraatheid en respons bij voedselzekerheidscrises (EFSCM), dat Europese en nationale overheden en particuliere actoren in de hele toeleveringsketen bijeenbrengt, zal de risico's en zwakke punten van de voedselvoorzieningsketen in de EU grondig in kaart brengen, aanbevelingen doen en passende risicobeperkende maatregelen treffen.
Om zijn rol te kunnen vervullen als mondiale voedselleverancier die volledig betrokken blijft bij de groene transitie, heeft de landbouwsector van de EU al onze steun nodig. Daarom heeft de Commissie vandaag de volgende maatregelen vastgesteld:
-
-
een steunpakket van 500 miljoen euro, onder meer door gebruik te maken van de crisisreserve, voor de producenten die het zwaarst getroffen zijn door de gevolgen van de oorlog in Oekraïne. Op basis daarvan kunnen de lidstaten extra financiële steun verlenen aan landbouwers om bij te dragen tot de mondiale voedselzekerheid, of om marktverstoringen door hogere kosten van productiemiddelen of door handelsbeperkingen aan te pakken. Er moet voorrang worden gegeven aan steun voor landbouwers die zich toeleggen op duurzame werkwijzen. Tegelijk moet worden gewaarborgd dat de maatregelen ten goede komen aan de sectoren en landbouwers die het zwaarst door de crisis worden getroffen;
-
-
meer voorschotten op rechtstreekse betalingen en areaalgebonden en diergebonden plattelandsontwikkelingsmaatregelen voor landbouwers vanaf 16 oktober 2022;
-
-
vangnetmaatregelen voor de markt voor varkensvlees, gezien de bijzonder moeilijke situatie in de sector;
-
-
een uitzonderlijke en tijdelijke toestemming om op braakland gewassen voor voedsel- en voederdoeleinden te telen, met behoud van de volledige vergroeningsbetaling voor landbouwers. Dat zal de productiecapaciteit van de EU vergroten, ondanks de beperkte beschikbaarheid van vruchtbare grond;
-
-
specifieke tijdelijke flexibiliteit ten aanzien van de bestaande invoervoorschriften voor diervoeders, die de druk op de voedermarkt zal helpen verlichten.
De Commissie heeft een voorstel ingediend voor een nieuw, op zichzelf staand tijdelijk crisiskader dat ook geldt voor landbouwers, meststoffenproducenten en de visserijsector. Hierdoor kan staatssteun worden verleend aan landbouwers die geconfronteerd worden met een aanzienlijke prijsstijging van de productiemiddelen. De prijzen en het aanbod van meststoffen voor landbouwers zullen worden gemonitord om te waarborgen dat de oogsten in de EU niet in gevaar komen.
De Commissie stelt ook voor dat de lidstaten maandelijks gegevens verstrekken over particuliere voorraden aan essentiële producten voor levensmiddelen en diervoeders om een tijdig en nauwkeurig overzicht van de beschikbaarheid te krijgen.
Veerkrachtigere en duurzamere voedselsystemen
Duurzame voedselproductie maakt integraal deel uit van voedselzekerheid. Door de noodzakelijke transities door te voeren die zijn opgenomen in de “van boer tot bord”-strategie en de biodiversiteitsstrategie, zal de Commissie ervoor zorgen dat de algehele productiviteit van de landbouw in de EU niet wordt ondermijnd. Dat betekent dat meer innovatie moet worden aangewend om bij te dragen tot een duurzame verhoging van de opbrengsten, zoals precisielandbouw, nieuwe genoomtechnieken, beter nutriëntenbeheer, geïntegreerde gewasbescherming, biologische alternatieven voor chemische pesticiden enz.
Het is meer dan ooit noodzakelijk om de veerkracht te vergroten door de Europese landbouw minder afhankelijk te maken van energie, energie-intensieve invoer en invoer van diervoeders. Die veerkracht vereist gediversifieerde invoerbronnen en afzetmogelijkheden dankzij een robuust multilateraal en bilateraal handelsbeleid. Via Horizon Europa zal worden geïnvesteerd in onderzoek en innovatie op het vlak van de vervanging van synthetische meststoffen. De Commissie stelt onder meer een efficiënter stikstofgebruik, een overschakeling op groene ammoniak voor meststoffen en de valorisatie van biomassa voor. Zij roept de lidstaten op om daarvoor gebruik te maken van alle instrumenten die beschikbaar zijn in hun strategische GLB-plannen voor de periode 2023-2027. Het gaat bijvoorbeeld om het gebruik van risicobeheersinstrumenten, de ontwikkeling van precisielandbouw of gekoppelde steun om de productie van eiwitrijke gewassen te stimuleren.
Meer informatie
Mededeling “De voedselzekerheid waarborgen en de veerkracht van voedselsystemen versterken”
Bijlage bij de mededeling “De voedselzekerheid waarborgen en de veerkracht van voedselsystemen versterken”
Vragen en antwoorden over de maatregelen van de Europese Commissie
Factsheet over maatregelen om de voedselzekerheid te waarborgen en de landbouwers in de EU te steunen
Persbericht over steun voor de wereldwijde actie voor de transformatie van de voedselsystemen via acht coalities in het kader van de VN-top over voedselsystemen
Europees mechanisme voor paraatheid en respons bij voedselzekerheidscrises
