Impact van de Oekraïnecrisis op de Vlaamse perensector

– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.

Mevrouw Beckers heeft het woord.

Minister, toen ik vorige week deze vraag indiende, had ik niet gedacht dat de situatie zo zou escaleren. De handelsboycot van Rusland tegen het Westen trof onze fruitteelt zwaar, en zeker onze perenexport. Aangezien ik afkomstig ben van Sint-Truiden, het hart van Haspengouw, bezwaart me dit. De perenboeren krijgen opnieuw klappen. Door de crisis moesten vrachtwagens met ongeveer 2 miljoen peren terugrijden naar ons land. De perenboeren stellen dat ze, nu ze de peren daar niet meer kwijt kunnen, andere afzetmarkten zullen moeten zoeken. Dit is echter geen evidentie. In Europa is het immers moeilijk om de klasse 2-peren, waarover het hier gaat, aan de man te brengen.

Minister, zult u of de Vlaamse overheid de getroffen landbouwers ondersteunen? Welke initiatieven zult u nemen om onze boeren door deze nieuwe crisis te loodsen?

Minister Crevits heeft het woord.

Voorzitter, collega's, sorry voor de wallen onder mijn ogen. Het was een tijd geleden dat ik nog eens een nachtje doorgetrokken had. Als dat van het fuiven is, dan zijn de wallen nog groter, veronderstel ik. Misschien valt het dus nog wel mee.

Collega’s, ik betreur uiteraard dat onze Vlaamse producenten de gevolgen moeten dragen van geopolitieke kwesties waar ze zelf niets aan kunnen doen. Dat gebeurt wel vaker.

U vraagt naar de impact van de Oekraïnecrisis. Het is belangrijk een onderscheid te maken tussen het Wit-Russische embargo en de Oekraïnecrisis zelf. Het Wit-Russische embargo is een reactie op Europese sancties die getroffen werden wegens de toenemende mensenrechtenschendingen in Wit-Rusland. Het Wit-Russische handelsboycot voor westerse landbouwproducten ging in op 1 januari dit jaar. De gevolgen van de Wit-Russische handelsboycot en de eventuele crisismaatregelen hebben we op 19 januari nog in deze commissie besproken.

Wit-Rusland was een interessante afzetmarkt voor klasse 2-peren. Deze peren komen vooral in het begin van het seizoen op de markt. Zo kan men bij onze telers bewaarkosten uitsparen. Het is evenwel zo dat wanneer onze peren opnieuw gesorteerd worden in de loop van het seizoen, er bijkomend klasse 2-peren gesorteerd worden. Dit zouden echter kleinere volumes moeten zijn. Ik begrijp dat het voor handelaars geen evidentie is om hier meteen een nieuwe afzetmarkt voor te vinden.

De perenprijzen staan al sinds het begin van het seizoen in augustus 2021 op het hoogste niveau van de afgelopen vijf jaar. Er is bijzonder veel vraag naar onze peren wegens hun uitstekende kwaliteit en de lagere oogst in andere EU-landen. Hoewel we ook rekening moeten houden met de hogere kosten die in onze economie voelbaar zijn, bijvoorbeeld voor energie en transport, vind ik het toch voorbarig om van een regelrechte crisis te spreken. De omvang van de Wit-Russische markt is niet te vergelijken met die van Rusland toen het in 2014 zijn grenzen sloot voor onze landbouwproducten. Dat is ondertussen al acht jaar geleden.

Zoals voorzien in de gemeenschappelijke marktverordening blijven de reguliere crisismaatregelen uiteraard mogelijk. Zo is het mogelijk om producten uit de markt te nemen. Daarnaast wordt ook de export naar andere afzetmarkten bevorderd door het inzetten van promotiemiddelen.

Concreet voor de perensector zet het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) al jaren in op marktspreiding waarbij een heel groot palet aan initiatieven wordt ingezet ter promotie van onze Vlaamse peren op diverse markten. Door in te zetten op die risicospreiding willen we de weerbaarheid van de sector een stuk groter maken.

Er lopen programma’s met EU-cofinanciering, specifiek ter promotie van de conferencepeer, in Brazilië, China, Duitsland en Oostenrijk. Het programma in Duitsland en Oostenrijk is momenteel opgeschort en zal hopelijk heel binnenkort opnieuw starten, zodra de covidsituatie het toelaat. Er is ook een ander promotiedossier voor het Verenigd Koninkrijk om de Vlaamse export van fruit en groenten richting het Verenigd Koninkrijk te versterken en te bestendigen. Ook hier zal VLAM extra aandacht besteden aan de conferencepeer, onze belangrijkste fruitsoort trouwens in het Verenigd Koninkrijk.

VLAM plant ook elk jaar een binnenlandse campagne om fruit van bij ons te promoten. Die campagne is gepland voor de start van het nieuwe hardfruitseizoen eind september-begin oktober.

Tot slot wil ik nog meedelen dat de impact van de spanningen in Oekraïne op de handelsroutes naar Centraal-Azië in het oog wordt gehouden. Onze perenuitvoer naar die regio is beperkt. De belangrijkste importlanden in 2020 waren Azerbeidzjan met 1917 ton en Kazachstan met 480 ton. We houden er wel rekening mee dat het transport naar die landen kan worden verhinderd.

Mevrouw Beckers heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw uitgebreid antwoord. En ik vind dat het heel goed meevalt qua wallen.

Het is heel goed dat u de vinger aan de pols houdt, want het is inderdaad zo dat de situatie voortdurend verandert. Er zijn al sinds 2014 problemen met de export naar Rusland. Dat leeft hier in de regio heel erg. Er hangen nog altijd spandoeken in Sint-Truiden met de slogan 'Geef ons Rusland terug!'. Er zijn al Europese steunmaatregelen geweest, maar die zijn, volgens de signalen die ik opvang, onvoldoende om het verlies van Rusland te compenseren. U hebt aangegeven dat de oogst goed was en dat ook de prijzen goed zijn. Dat is een positieve zaak en dus hopen we dat de crisis niet zo erg wordt.

In april 2019 stelde mevrouw Robeyns dat de Europese middelen weinig of niet tot bij de individuele landbouwer geraken. Hebt u er een zicht op of dat nu wel het geval is?

Ik wil ook nog even meegeven dat de fruittelers in Limburg duidelijk het slachtoffer zijn geworden van de Russische importban, die voor alle duidelijkheid wel al even bestaat. Het aantal Limburgse fruittelers is op vijf jaar tijd gedaald en dat is ook het gevolg van die boycot door Rusland.

Ik sluit me aan bij de vraag van collega Beckers. Het is belangrijk om daar ook op het Europese niveau aandacht voor te hebben, minister. Het is immers niet de eerste keer dat een geopolitieke reactie in het kader van een handelsboycot eventueel leidt tot gevolgen voor bepaalde sectoren, in elk geval voor de perensector maar ook voor andere sectoren, waaronder de varkenssector, de eierensector. Bestaat er geen mechanisme op Europees vlak – ik denk dat er voldoende mensen zijn die een aantal zaken kunnen onderzoeken, voorspellen en voorbereiden of effecten kunnen berekenen – om, wanneer een handelsboycot of iets dergelijks wordt uitgesproken, de effecten voor een stuk te begroten en eventueel meteen remediëringsmechanismen op te starten?

Ik heb een beetje voor mijn beurt gesproken. Collega Grosemans, ik was een beetje te snel, maar ik geef u graag het woord.

Mevrouw Grosemans heeft het woord.

Ik hoop dat u me hoort want mijn internetverbinding is enorm slecht.

Ik sprak gisteren nog met een perenteler die vertelde dat zijn plantage vorige zomer is overstroomd, met veel schade als gevolg. Vervolgens was de elektriciteitsfactuur voor de koelcellen binnengekomen en die prijs was vervijfvoudigd. En dan is er nu die handelsboycot. Volgens de perenteler zijn zij de speelbal van de politiek.

Die handelsboycot is natuurlijk opnieuw een enorm zware domper voor de sector. De klasse 2-peren zouden van 75 eurocent naar 30 eurocent per kilo gaan. Dat is al een groot probleem. De koelcellen in onze fruitstreek zitten ook nog vol met peren.

Ik lees overal dat we moeten zoeken naar nieuwe afzetmarkten. De fruitveiling kijkt bijvoorbeeld naar Italië als nieuwe afzetmarkt, omdat men daar een slechte perenoogst had. Is dat een optie op korte termijn, minister? Dan zal er wel snel geschakeld moeten worden, want die blijven maar vijf weken goed en ... (onverstaanbaar) ... transporten.

Ik vroeg me ook af of het een idee is om iets te doen aan het beeld dat de consument heeft van die klasse 1- en klasse 2-peren. De peren van klasse 2 zijn inderdaad wat vreemder van vorm maar even lekker. Is er een mogelijkheid om dat beeld bij te sturen?

De heer Vandenhove heeft het woord.

Ik sluit me aan bij de vragen van de collega’s. Het is een vervelend probleem. Er zijn de internationale afspraken van de EU maar de landbouwers, de fruittelers, zijn het slachtoffer.

Ik sluit me aan bij u, voorzitter, eigenlijk zou er een soort mechanisme moeten bestaan dat de sectoren die het eerst getroffen worden door internationale en Europese afspraken, waar ik kan inkomen, en de collega’s wellicht ook, compenseert met andere initiatieven op internationaal en Europees niveau. Zoals het er nu naar uitziet, gaat het niet de goede richting uit, dus ik zou zeggen: we zullen in Vlaanderen een tandje moeten bijsteken. Wij eten al peren genoeg in onze regio, maar we moeten de gemiddelde Vlaming ook overhalen om op een of andere manier iets voor die sector te doen. U ziet: als het nodig is, trekken we in Zuid-Limburg allemaal aan hetzelfde zeel. Zeg het maar aan West-Vlaanderen.

Dat is zeer goed. We nemen daar akte van. Een andere gemeenschappelijke zaak is waarschijnlijk de slechte internetverbinding, want u was ook heel stil en moeilijk verstaanbaar, collega Vandenhove.

Wij worden in alles benadeeld.

Daar komt Calimero naar boven.

Minister Crevits heeft het woord.

Hier kwam de vraag niet zo goed binnen, dat was een beetje lastig. Ik probeer te antwoorden op wat ik gehoord heb.

Mevrouw Beckers, u vroeg naar de Europese middelen, voor zover ik weet, loopt dat goed. Binnen de gemeenschappelijke marktordening (GMO) zijn er mogelijkheden voor crisissteun en de veilingen maken hier ook gebruik van. Dat is zeker mogelijk. Mocht u bij die particulieren zorgen hebben, laat mij weten waar het specifiek fout zou lopen.

Collega Dochy, uw vragen over de impact van de crisis in Oekraïne zijn maandag in de Landbouwraad ook gesteld. De Commissie volgt dat van heel nabij op. Maar zoals u weet, het is niet omdat ze het opvolgen dat er al steunpakketten klaarliggen.

Collega Vandenhove, over de internationale handel is een discussie gehouden over de verhouding tussen de Europese landbouwpolitiek en het handelsbeleid. Dat betekent dat er een beter level playing field moet komen.

Collega Grosemans, het beeld bij de consument van de klasse II-peren is een terecht aandachtspunt. De veilingen zetten met GMO-middelen in op gerichte promotie, ook het Vlaams Centrum Agro- en Visserijmarketing doet dat. Ik zal uw suggestie om specifiek in te zetten op klasse 2-peren ... (onverstaanbaar) ... Het is een goed voorstel.

Mevrouw Beckers heeft het woord.

Voorzitter, minister, het is fijn dat u dit opvolgt. Het is een internationaal conflict waar onze boeren weinig of niets mee te maken hebben, maar zoals steeds betaalt de kleine man het gelag. Dat zien we ook met de stijgende gasprijzen en dergelijke. Ik hoop inderdaad dat de steunmechanismen voldoende zullen zijn, want we zien dat onze boeren al sinds 2014 lijden onder de spanningen met Rusland. Ik hoop, minister, dat u erin slaagt om die schokken te milderen.

De vraag om uitleg is afgehandeld.