Vlaamse algenmaand in februari 2022

– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.

De heer Tommelein heeft het woord.

Voorzitter, minister, volgens statistieken van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties over visserij en aquacultuur steeg de algenproductie tussen 1950 en 2019 wereldwijd met 6.300 procent, of, in productiecijfers, van 0,56 miljoen ton naar 35,82 miljoen ton. Onderzoek leert dat de algenteelt in Europa echter nog in de kinderschoenen staat. Van de meer dan 30 miljoen ton algen die globaal worden geproduceerd, draagt Europa slechts 1 procent bij. Daarbij komt nog dat maar 9 procent van die algen worden gebruikt voor voedingstoepassingen, in contrast met de 90 procent wereldwijd.

Ook in Vlaanderen blijft de algenteelt beperkt. Dat heeft meerdere oorzaken: de investeringskosten, de hoge energiekost om algen te produceren en te oogsten, en het gebrek aan een voldoende grote lokale afzetmarkt. En net omdat alles hier nog in de kinderschoenen staat, is er ook concurrentie van goedkope import.

Vlaanderen blijft niet bij de pakken zitten en heeft de ambitie om een hotspot te worden voor het verwerven van kennis, productie en verwerking van alternatieve eiwitbronnen. Ook algen zijn een alternatieve eiwitbron. Ze lenen zich dus niet alleen voor menselijke consumptie maar zeker ook voor dierenvoeders.

In de commissie Landbouw en Visserij wist de minister te melden dat februari 2022 uitgeroepen zal worden tot Vlaamse algenmaand. Er zouden meerdere initiatieven georganiseerd worden om deze nieuwe teelt in de aandacht te brengen. Zo blijken er op 3, 10 en 17 februari 2022 events plaats te vinden, telkens met een andere focus. Op 3 februari ligt de focus op het gebruik van agro- en voedingsstromen voor de cultivatie van algen aan de UGent, vervolgens op 10 februari het ontwikkelen en opschalen van een circulaire economie met microalgen op Radius, Thomas More campus Geel en tot slot op 17 februari het gebruik van microalgen in de voedingsindustrie georganiseerd door het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedselonderzoek (ILVO) en Flanders’ FOOD.

Minister, welke doelstellingen beoogt u met de organisatie van de Vlaamse algenmaand in februari 2022? Is het uw bedoeling om de algenteelt als eiwitbron actief te integreren in de alternatieve eiwitstrategie? Zult u een concreet algenactieplan ontwikkelen in overleg met de stakeholders? Worden er ook acties gepland voor de brede bevolking om de kenbaarheid van algenproducten te verhogen? Op welke manier zal de organisatie van de Vlaamse algenmaand worden geëvalueerd? Is het de bedoeling om dit initiatief jaarlijks te herhalen?

Minister Crevits heeft het woord.

Collega Tommelein, de Vlaamse algenmaand is een initiatief van ILVO, UGent, Thomas More hogeschool en Flanders’ FOOD. Er zullen in februari 2022 drie events worden georganiseerd, maar eigenlijk heeft corona daar anders over beslist en worden de events uitgesteld tot in mei. Op dit moment is er volop overleg tussen de verschillende organisatoren voor het vastleggen van de nieuwe data. Het zijn events die we moeilijk digitaal kunnen doen.

Ik wil dit initiatief zeer graag volop steunen, omdat algen een beloftevolle innovatieve eiwitbron zijn, die perfect past in de Vlaamse eiwitstrategie. De inzet ervan kan een hefboom zijn voor een circulaire landbouw en voedselproductie. Dat biedt kansen voor innovatie en nieuwe verdienmodellen doorheen de agrovoedingsketen en zeker ook voor onze boeren. Denk maar aan het bedrijf waar een melkveehouder de mest van zijn melkkoeien vergist. Het methaan wordt omgezet in energie. De CO2 die ontstaat, is voeding voor microalgen, die dan weer kunnen dienen als eiwitbron voor voeding of veevoeder. En zo wordt de kringloop volledig gesloten. Het is superinteressant, maar het event is uitgesteld tot mei.

De algenteelt wordt nu al geïntegreerd als eiwitbron in de alternatieve eiwitstrategie. Een van de zes thema’s van deze strategie is meer nieuwe eiwitten, waarin we naast de klassieke dierlijke en plantaardige eiwitbronnen inzetten op innovatieve eiwitten. Ook de kweek van algen biedt interessante opportuniteiten. Algen kunnen efficiënt een heel arsenaal aan koolstof- en stikstofbronnen omzetten tot hoogwaardig eiwit. Vooral microalgen bevatten grote hoeveelheden eiwit en hebben zeker een plaats in de eiwitstrategie.

Voor een algenplan werken we momenteel in Vlaanderen Circulair aan de opmaak van werkagenda’s waaronder één rond de agrovoeding. Die wordt getrokken door het Departement Landbouw en Visserij en de Federatie Voedingsindustrie (Fevia) Vlaanderen. Ook hier zijn algen naar voren gekomen als een interessante hefboom om circulariteit te bevorderen, en wordt er gekeken naar mogelijke acties.

Daarnaast is er het nationaal strategisch plan aquacultuur, dat een actualisatie van het bestaande plan is en gebaseerd is op de Europese richtsnoeren. We werken dus aan dat plan.

In het kader van het ILVO-event wordt een intensieve communicatiecampagne opgezet die zich niet beperkt tot de specifieke sectoren, maar ook gericht is op een breed publiek. Naast een expert-smaakpanel – misschien zit u daarin, collega Tommelein – zal er een consumentenpanel zijn, waarbij de verschillende algen worden geëvalueerd.

Er is ruime interesse voor de drie events. Die zijn participatief, met de bedoeling dat de deelnemers stappen zetten in hun bedrijfsvoering. Die interactie is een indicatie voor de evolutie op het werkveld.

Of dit initiatief jaarlijks zal worden herhaald? Ik zou zeggen: ja. Ik vind dat superinteressant, de thematiek interesseert mij ook. Dat zal echter afhangen van de evaluatie.

De heer Tommelein heeft het woord.

Voor mei hebben we nog even tijd. Dat is een belangrijke maand, minister, dan legt elke vogel een ei.

We kunnen in Vlaanderen vol goede bedoelingen zitten om algen te introduceren in het dieet van mens en dier. Op die manier kunnen we een actieve bijdrage leveren aan de alternatieve eiwitstrategie, en zoals u zegt, meer nieuwe eiwitten. Maar we mogen ook niet vergeten dat er een Europese component achter dit verhaal zit. Net op Europees niveau blijkt de regelgeving achter te lopen. Er zijn een aantal commercieel interessante microalgensoorten die vandaag al op grote schaal zouden kunnen worden gekweekt, maar niet in de menselijke voedselketen mogen worden gebracht. Er zijn dus nog een aantal obstakels. Maar dat mag het grote potentieel zeker niet tegenhouden. Ik denk dat we moeten voortgaan met de ontwikkeling en de promotie.

De vraag is nu: wat kunnen we ondernemen om dit probleem binnen Europa aan te kaarten? Kunnen we daarvoor aandringen op een oplossing?

Minister, als u mij in een consumentenpanel wilt, dan ben ik daar altijd toe bereid.

Mevrouw Coudyser heeft het woord.

Corona heeft roet in het eten gegooid, het is uitgesteld naar mei. Er was inderdaad al heel wat belangstelling voor die evenementen, die inderdaad heel interessant zijn.

Minister, u had het al gezegd, maar u hebt vandaag herhaald dat algen, en meer specifiek microalgen, heel belangrijk zijn om verder te produceren, niet alleen voor toepassing in de voeding, maar eventueel ook in medicijnen en voor mogelijkheden als nieuwe eiwitbron. U wilt dat ten volle ondersteunen, maar u zei ook dat er nogal wat belemmerende factoren zijn voor de algenkweek in Vlaanderen.

Recentelijk had ik contact met enkele telers van microalgen. Zij geven aan dat er vanuit de land- en tuinbouw heel wat interesse is om aan de slag te gaan met het kweken van microalgen, maar ze stuiten vooral op problemen die de overheid misschien wel kan aanpakken. Als ze al de weg vinden in alle federale en Vlaamse wetgeving, in de mest- en vergunningenwetgeving – daar komen heel wat administraties bij kijken –, en ze stellen daar een vraag, dan stellen ze vaak vast dat ook de administraties het antwoord schuldig moeten blijven.

Het is natuurlijk een nieuwe en innovatieve sector. De interpretatie van een bepaalde wetgeving kan bij de ene administratie anders zijn dan bij de andere administratie. Zo worden ze vaak van het kastje naar de muur gestuurd – dat gevoel hebben ze toch –, waardoor hun vraag over hoe ze dat praktisch moeten doen – ik heb het dan bijvoorbeeld over het gebruik van fosfaten, of mag het ook iets anders zijn? – op praktische problemen stuit om effectief aan de slag te gaan.

Er zou voor ons een startpunt moeten zijn. We starten natuurlijk met Vlaamse bevoegdheden, waar de regering ook verantwoordelijk voor is, en die zouden we eens naast elkaar moeten leggen en nagaan of er hiaten zijn. Hoe interpreteert de ene administratie dat tegenover de andere? Kunnen we die administraties niet samenbrengen om uit te zoeken hoe we dit moeten interpreteren?

Uiteraard is er ook de federale wetgeving. Het is dan ook goed om aan de federale collega's het nut en het belang daarvan aan te tonen, zodat ook zij binnen hun administratie aan de slag gaan. In de beste der werelden zitten we natuurlijk allemaal samen aan tafel zodat er eenduidigheid komt. Dan kunnen we de hiaten in de wetgeving of bijsturingen die nodig zijn, misschien detecteren en daarmee aan de slag gaan.

Als we de microalgen en de productie, die we allemaal heel belangrijk vinden, effectief willen laten realiseren door onze land- en tuinbouwers, die nu interesse hebben en het nut ervan inzien, dan moeten we aan de slag gaan en mogen we de boot niet missen. … (onverstaanbaar) …, dan hebben we daar toch een concurrentieel nadeel … (onverstaanbaar) …Vlaanderen zich daar echt zou kunnen in profileren.

Minister Crevits heeft het woord.

Collega Tommelein, ILVO werkt mee aan de regelgeving rond novel food op het Europese niveau. Vorige week hebben we dat besproken in de commissievergadering. Frankrijk wil tijdens zijn halfjaar voorzitterschap van de EU werk maken van een doorgedreven EU-eiwitstrategie. Daar zit volgens mij nu wel een hefboom in.

Collega Coudyser, het is net omdat er zoveel interesse is dat er in de schoot van de strategische stuurgroep aquacultuur een aquacultuurconsulent aan de slag is die heel wat expertise heeft, en alle actoren met raad en daad kan bijstaan. Wij vragen ook aan de ondernemers om hun zorgen te signaleren aan die aquacultuurconsulent, zodat we elk probleem gericht kunnen aanpakken. Het is een heel goed idee om, eenmaal de consulent voldoende materiaal verzameld heeft, te zoeken naar vereenvoudiging en de barrières uit de weg de ruimen. De eiwit- of algenstrategie moet een succes worden. Er zit een enorm potentieel in voor onze bodem. De vraag is: als u berichten krijgt, stuur ze naar de consulent. Hij heeft die opdracht daartoe.

De heer Tommelein heeft het woord.

Ik ben blij, minister, dat er nu al een hefboom is bij Europa om de eiwitstrategie aan te kaarten.

Mevrouw Coudyser, ik zal kijken of ik u in het consumentenpanel kan binnenbrengen als u dat verkiest.

De vraag om uitleg is afgehandeld.