De voorzitter
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Vanryckeghem heeft het woord.
Kurt Vanryckeghem (CD&V)
De coronacrisis heeft heel wat productieproblemen met zich meegebracht. Door een reactie van de markt op die problemen is er nu een grote schaarste ontstaan op de markt van de bouwmaterialen. Dat heeft als gevolg dat de prijzen voor sommige materialen binnen de bouw fors de hoogte inschieten. Er worden vooral hogere prijzen vastgesteld bij staalproducten (+18%), kunststoffen (+13%) en natuursteen (+10%). De prijsindex van bouwmaterialen is sinds november vorig jaar gestegen met 4,3 procent. Op jaarbasis is dat een stijging met 13 procent. De Vlaamse Confederatie Bouw stelt vast dat deze prijsstijging ongezien is. Daarnaast melden aannemers dat de leveringstermijnen van verschillende producten ook langer zijn geworden. Internationaal transport ondervindt door COVID-19 nog steeds hinder en ook de productie van grondstoffen is gedaald.
Zowel voor de ondernemers binnen de bouwsector als de consument heeft dit grote gevolgen. De ondernemers moeten aan heel hoge prijzen hun grondstoffen aankopen en rekenen dat door aan de consument. En sommige bouwmaterialen zijn al gewoon bijna niet meer verkrijgbaar, waardoor de bouwondernemingen hun werk niet meer naar behoren kunnen uitvoeren.
Ik besef dat dit een wereldwijd probleem is, maar het kan ook grote gevolgen hebben voor onze Vlaamse economie. Het ziet er bovendien niet naar uit dat deze situatie snel opgelost zal raken. Heeft Vlaanderen een plan bij de grote schaarste van grondstoffen? Is de Vlaamse Regering al in gesprek met de Confederatie Bouw hierover om gezamenlijk naar oplossingen te zoeken? Is er al geweten welke gevolgen dit kan hebben voor de Vlaamse economie?
De voorzitter
Minister Crevits heeft het woord.
Minister Hilde Crevits
Mijnheer Vanryckeghem, dit is een belangrijke vraag. Eerst en vooral wil ik erop wijzen dat wij met de Vlaamse Regering structureel in contact staan met de bouwsector, via het Vlaams Bouwoverlegcomité. Daarin zitten alle Vlaamse ministers met een bevoegdheid die de bouw aanbelangt – dat zijn ze bijna allemaal - en daarin zitten ook de vertegenwoordigers van de Vlaamse bouwsector. De meest recente bijeenkomst dateert van 19 april 2021. Het klopt dat er recent hoge prijzen worden vastgesteld voor verschillende bouwmaterialen. Het is een wereldwijd probleem, dat niet enkel Vlaanderen of zelfs niet enkel de bouwsector treft. Wij zien ook grote tekorten en prijsstijgingen in halfgeleiders (chips) tot en met onderdelen voor fietsen.
De prijsstijgingen die we nu zien, kunnen we verklaren met een aantal oorzaken. Door de coronacrisis en de lockdown in verschillende landen lag de productie veel lager omdat er bijvoorbeeld in een aantal fabrieken niet kon gewerkt worden. Daarnaast steeg ook de vraag, omdat de mensen soms meer tijd hadden om te klussen. De wereldwijde economie trekt nu fors terug aan, ook in de bouwsector. Het herstel gaat ook enigszins sneller dan verwacht. Dat is natuurlijk een goede zaak, maar zorgt ook wel opnieuw voor een stijgende vraag. Een lager aanbod en een stijgende vraag verklaren dus de schaarste aan materialen en bijhorende prijsstijgingen.
Mijn kabinet heeft naar aanleiding van dit nieuws ook contact opgenomen met de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB), en zij verwachten toch dat dit onevenwicht tussen vraag en aanbod nog tot eind dit jaar kan blijven duren. Daarnaast gaan de meeste economen er wel van uit dat dit onevenwicht een tijdelijk effect is van de schok van de coronacrisis en niet tot structurele prijsstijgingen en inflatie zal leiden.
U vraag wat we met Vlaanderen kunnen doen. We kunnen niet zelf bouwmaterialen gaan produceren, maar ik kan toch een aantal suggesties doen.
De afhankelijkheid van de globale ‘supply chain’ voor grondstoffen is een wereldwijd probleem. Europa trekt ook lessen uit deze crisis en wil meer inzetten op strategische autonomie, daar hebben we al een aantal debatten over gevoerd.
Wij zijn betrokken met de bouwsector in verschillende openbare aanbestedingen van bouwprojecten. De bouwsector zou daar willen vragen of er tijdelijk wat soepeler kan omgesprongen worden met opleveringstermijnen of gebruikte materialen. Dat moeten we natuurlijk met de hele Vlaamse Regering bekijken, maar er ligt zo’n vraag op tafel.
Op de langere termijn zetten we met deze Vlaamse Regering ook fors in op de transitie naar een meer circulaire economie waardoor we minder afhankelijk worden van grondstoffen. Ik voorzie binnen het relanceplan 10 miljoen euro voor onderzoek en innovatie in de circulaire bouwsector.
De voorzitter
De heer Vanryckeghem heeft het woord.
Kurt Vanryckeghem (CD&V)
Het is een leuke vergelijking: de minister zat in de lift, maar ook de prijs van de bouwstoffen zit in de lift.
Maar het is goed, minister, dat u met de confederatie in overleg bent, en ik hoop, samen met de collega’s, enkel maar dat dit snel normaliseert, want nu worden zowel de ondernemers als de consument, alsook de lokale besturen – daarvan ben ik getuige – zeer hard getroffen. Ik zie het nu al, aan de prijsoffertes die momenteel binnenkomen bij het lokale bestuur in onze eigen stad, dat alles fors de hoogte ingaat. Laat ons met z’n allen hopen dat alles zo vlug mogelijk normaliseert.
De voorzitter
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Maurits Vande Reyde (Open Vld)
Ja, met een heel kleine suggestie. Maar misschien kunnen we die verder in de regeling der werkzaamheden bespreken. Ik denk dat collega Vanryckeghem een heel pertinent punt aanhaalt. De oorzaken achter die prijsstijgingen en allerlei andere dingen, zijn complexer dan dat. Dat heeft eigenlijk te maken met de internationale context, en ook de opkoopprogramma’s waarmee overheden overal ter wereld bezig zijn. Wie de economische pers een beetje volgt weet dat de vrees voor inflatie, en de combinatie daarvan met de hoge schuldgraad van de overheden, tot heel wat kopzorgen bij economen leidt. Mijn suggestie – want we gaan hier nu niet de hele internationale context bespreken – is dat we voor het zomerreces, of vlak daarna, daarover misschien eens een toelichting zouden kunnen vragen aan, bijvoorbeeld, de economen die een jaar geleden in het relancecomité aanwezig waren. Zij hebben ons daar toen eigenlijk ook voor gewaarschuwd. Ik herinner me onder andere een aantal pertinente opmerkingen hierover van Peter De Keyzer. Ik denk – en ik voel dat zelf ook aan – dat we daar zelf misschien niet voldoende van op de hoogte zijn, van wat de reële risico’s zijn.
Daarom is de vraag van collega Vanryckeghem zo interessant. Hij haalt echt wel de effecten van de internationale context op de Vlaamse economie aan. Het gaat niet alleen over staal of bouwstoffen. Je ziet dat er eigenlijk in alle productieketens problemen zijn met toeleveringen, en prijsstijgingen. Ik denk dat we in deze commissie daarvoor echt wel de internationale context moeten begrijpen, ook om het fabeltje de wereld uit te helpen dat de overheidsschulden die nu ontstaan zonder risico’s zijn voor de reële economie. Misschien kunnen we in de regeling der werkzaamheden bespreken hoe we ons daarover verder kunnen onderwijzen, ook in deze commissie.
De voorzitter
Dat is een nuttige suggestie. Misschien kunnen we dat ook combineren met de evaluatie van de relanceplannen en investeringsplannen die er zijn.
Minister Crevits heeft het woord.
Minister Hilde Crevits
Dank u wel, collega’s. Maar ik heb het eigenlijk in mijn eerste antwoord gezegd: er is geen vrees voor structurele inflatie door de stijging van de prijzen van de materialen. De economen zeggen dat het echt een tijdelijk fenomeen is. Het probleem van de internationale inflatie, en de mogelijke risico’s op overheidsschuld is natuurlijk wel breder dan de vraag naar het probleem van de prijsstijgingen in de bouw.
Ook een groot probleem is bijvoorbeeld de afhankelijkheid van Taiwan voor chips– ik bedoel de kleine chips, niet de chips om op te eten – die we nodig hebben om allerlei andere zaken te produceren. Daar zit een groot probleem.
En wat de vraag over de regeling der werkzaamheden betreft: dat is uiteraard iets voor het parlement.
De voorzitter
De heer Vanryckeghem heeft het woord.
Kurt Vanryckeghem (CD&V)
Nee, geen tussenkomst meer, voorzitter, maar ik sluit me aan bij de goede suggestie van collega Vande Reyde.
De voorzitter
De vraag om uitleg is afgehandeld.
