“De wijnbouw in Vlaanderen groeit en bloeit. We tellen in Vlaanderen nu al 114 wijnbouwers. De tijd is rijp om te professionaliseren. De wijnsector en de onderzoekswereld bundelen daarvoor de krachten. Vandaag ontmoeten ze elkaar voor het eerst op het Vlaams digitaal wijnsymposium en is dit de start van een mooie wijntraditie. VLAM staat ook klaar om promotie te maken voor onze wijnen.” - Hilde Crevits
De onderzoekswereld is voor de wijnbouwsector volop bezig met een versnelling: duurzaam wijngaardbeheer, analysetechnieken, beheersing van plantenziektes, gecontroleerde sturing in de vinificatie, zelfs lokaal-beter aangepaste druivenvariëteiten zijn onderzoeksonderwerpen die in samenwerkingsverbanden op de rails (gaan) staan. Het Instituut voor Landbouw-, Visserij en Voedingsonderzoek en PC Fruit nemen hier het voortouw.
Minister Crevits zet schouders onder verdere professionalisering
De Vlaamse kenniscentra krijgen de opdracht om te helpen bij de opbouw van een heuse lokale wijntraditie. Het symposium brengt naar buiten wat Vlaanderen in huis heeft aan expertise en innovatie. Tegelijk is het ook een gelegenheid om de behoeften van de sector helder te identificeren.
Vlaams minister van Landbouw & Voeding Hilde Crevits: “Ik roep de onderzoekers op om nauw samen te werken, met elkaar maar ook met hun buitenlandse collega’s, zodat Vlaanderen kan voortbouwen op de expertise die in het buitenland al beschikbaar is.”
De wijnbouwers worden ook aangespoord om zich als sector te organiseren, om gezamenlijke promotiecampagnes te voeren, om betere labels te ontwikkelen en om in te zetten op innovatie. Daarvoor is een projectsubsidie van 60.000 euro vrijgemaakt. Het is de vzw Belgische Wijnbouwers, die de meerderheid van de Belgische wijnbouwers verenigt, die met de steun aan de slag gaat.
Voorzitter Boudewijn Waes: “Tot nu toe werken wij louter via vrijwilligers. Binnenkort werven wij als belangenvereniging iemand aan die ons zal helpen om een strategische lijn uit te tekenen, waarin herkenbaarheid, promotie en een professionele zelforganisatie elementen zullen zijn.”
Sterke groei: maal 6 op 10 jaar tijd
De wijnbouw in ons land kende de afgelopen jaren een zeer sterke groei en ondergaat een positieve ontwikkeling.
Minister Crevits: “In 2012 was er een totale productie van net geen 300.000 liter Belgische wijn. Tien jaar later is dat ruim 6 keer zoveel, namelijk 1.850.000 liter. Het areaal aan wijngaarden is op 10 jaar tijd bijna verviervoudigd: in 2012 had België 153 hectare wijngaarden, in 2020 zijn er dat 575. “
Vlaanderen en Wallonië zijn in productievolume quasi even groot. In 2019 produceerden Vlaamse wijnbouwers 736.413 liter wijn, tegen 744.861 liter wijn in Wallonië. De Waalse wijnbouwers zijn gemiddeld groter dan de Vlaamse: In 2019 werden er 114 Vlaamse wijnbouwers geteld, tegenover 40 in Wallonië.
Een Vlaams wijnbouwbedrijf is in het overgrote deel van de gevallen klein qua areaal. Meer dan de helft van de wijnbouwers werkt met een wijngaard van minder dan 1 hectare. Eén derde heeft 1 à 3 hectare. Slechts een kwart van de wijnbouwers verbouwt meer dan 3 hectare, waarvan 4 bedrijven meer dan 10 hectares wijnstokken hebben aangelegd.
ILVO landbouweconoom Edward Belderbos: “De kans op een goede meerwaardecreatie met wijnbouw stijgt. Meerdere factoren spelen daarin mee: de wijnbouwer verwerkt zelf zijn geoogste druiven tot een afgewerkt product. Hij kan zijn eigen verkoopkanalen bepalen. Het verhaal, het lokale aspect en de beleving rond wijn zijn een extra troef in de prijssetting en het imago van Vlaamse wijn verbetert gestaag.”
Surfen op de trend van ‘Cool Climate Wine’
De zogenaamde cool climate wines is een trend in wijnland. Koele klimaatwijnen zijn over het algemeen lichter van body, met minder alcohol, en hogere, meer watertandende zuren dan hun tegenhangers uit warmere teeltgebieden.
Vicky Everaert, wijnbouw onderzoeker PC Fruit: “Onze streek wordt steeds gunstiger voor deze cool climate wines. Onze druiven rijpen onder omstandigheden met minder uren volle zon en zijn daarom vaak lager in suikers. Door de klimaatsverandering krijgen we steeds meer variëteiten beter rijp, met toch meer behoud van zuren dan hun tegenhangers uit warmere teeltgebieden. Deze verschillen en grillen van de natuur vormen naast een kans ook uitdagingen voor de teelt.
Basis- en praktijkkennis van grond tot (wijn)glas
Zowel starters als professionele wijnbouwers hebben nood aan praktische kennis en ondersteuning.
Marc De Loose, wetenschappelijk directeur ILVO: “Wijn maken is een langdurig complex proces dat een brede waaier aan expertise vergt: Het start met de druiventeelt en eindigt met het vinificatieproces en de marketing. Er is nood aan informatie, kennis en ondersteuning over dit gehele wijnbouwproces. Op het eerste Vlaamse wijnsymposium trachten we hier op in spelen door expertise vanuit die verschillende hoeken aan het woord te laten. De ambitie is om wijnbouw en de relevante onderzoeksdomeinen met elkaar nog meer in contact te brengen met als doel het realiseren van een efficiëntere kennisdeling en het initiëren van vraag gedreven onderzoek dat leidt tot implementatie van innovaties in de wijnbouw praktijk..”
Er worden in Vlaanderen voor startende wijnbouwers opleidingen georganiseerd. De verschillende verenigingen organiseren die vaak. Ook PC Fruit begeleidt wijnbouwers tijdens de teelt, en organiseert geregeld studiedagen.
Vereende onderzoeks- en beleidskracht voor versnelling vanaf 2021
Tien jaar geleden zette het Vlaams beleid voor het eerst in op wijnbouw. Op de eerste Ronde Tafel voor de Wijnbouw (initiatief van Minister Peeters in feb. 2012) ontstond de Werkgroep Druiventeelt, en werden de eerste stappen gezet naar kennisopbouw en opleidingen rond de teelt, (Europese) erkenningen, implementatie van EU wetgeving voor bio-wijn.
Joris Relaes, administrateur-generaal ILVO: “Er waren toen 60 pionier-producenten die in hun eentje aan de weg timmerden. Nu kijkt de jonge, maar volwassen wijnbouwsector collectiever vooruit. Aan hun ambitie om innovatief en duurzaam nog meer kwaliteitswijnen te blijven maken, gaan de onderzoekers van verschillende Vlaamse kenniscentra met vereende krachten meewerken.”
Dany Bylemans, Proefcentrum Fruitteelt vzw: “Met de toenemende wijnbouw in Vlaanderen kwam enkele jaren geleden de vraag bij PCFruit om de wijnbouwers te ondersteunen in hun teelt-technische uitdagingen. Hiernaast zijn er echter nog vele andere aspecten waar de sector mee te maken krijgt. Door het uitwisselen van kennis en expertise tussen de verschillende praktijkcentra in Vlaanderen, België, maar ook in Europa kunnen we de verschillende behoeften van de sector invullen. De feedback van telers is dan ook heel belangrijk om samen met hun projecten op poten te kunnen zetten.”
Dirk-Antoon Samyn, Voorzitter WOW-Wijnbouwers Oost-West vzw: “Samenwerken, delen van kennis en ervaring, zelfs over de fouten, dat willen wij onder de collega’s stimuleren. Het is essentieel om met zijn allen een goede tot uitstekende kwaliteit, en dus ook een sterk imago op te bouwen en het vertrouwen te winnen van de consument.”
