Ingrijpende ruilverkaveling Schelde-Leie!

De belangrijkste doelstelling van het project is een verbetering van de agrarische structuur via het ruilen en herverkavelen van landbouwgronden. De uitbouw van het Parkbos Gent, de realisatie van het stadsbos Deinze en de uitbreiding van de Hospicebossen verhoogt de gronddruk in de regio. De ruilverkaveling wil in deze context een flankerend beleid bieden.

Op 3 juli 2015 stelde de Vlaamse Regering het ruilverkavelingscomité in ter uitvoering van de ruilverkaveling Schelde-Leie. Per ministerieel besluit van 18 augustus 2015 werd de commissie van advies opgericht, waarna het project van start ging.”

Gezien het belang van het project, de zeer lange doorlooptijd die mede onzekerheid veroorzaakt, stelde Stijn De Roo een reeks vragen aan Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA).

Stand van zaken

Het project bevindt zich volop in de uitvoeringsfase. De herverkaveling van de percelen leidt tot een aanpassing van het kadasterplan van het projectgebied. Ter voorbereiding van de herverkaveling werd voor elke betrokken eigenaar, vruchtgebruiker en gebruiker van gronden berekend hoeveel grond hij/zij “inbrengt” in de ruiloperatie en welke landbouwkundige waarde daaraan gekoppeld is. Bodemdeskundigen van de VLM werkten een voorstel van 'bodemclassificatie' uit. In februari 2016 vond het onderzoek naar “de inbreng” plaats. Na de bezwarenbehandeling werd de “inbreng” definitief vastgesteld in januari 2017.

De afpaling van de blokgrens is de officiële vaststelling van de buitengrenzen van de ruilverkaveling en gebeurt dus om onduidelijkheden op te lossen en eventuele grens- betwistingen tegen te gaan. Deze afpaling van de blokgrens gebeurt in samenwerking met de FOD Financiën - Algemene Administratie Patrimoniumdocumentatie - Administratie Opmetingen en Waarderingen (het Kadaster). Eigenaars met een perceel langs de blokgrens werden hierover apart ingelicht. De afpaling van de blokgrens werd afgerond in 2020.

Waarom een ruilverkavelingsproject?

De vraag voor een ruilverkavelingsproject kwam er naar aanleiding van de bosuitbreidingsprojecten in de regio. De grondenbank Parkbos, opgestart in 2004, voorziet ruilgronden voor de getroffen landbouwers. Deze gronden liggen echter verspreid over het zoekgebied van deze grondenbank. Door een ruilverkaveling kunnen deze gronden terug gegroepeerd worden dichter bij de bedrijfszetel van deze landbouwers.

Het ruilverkavelingsproject Schelde-Leie betekende ook een heropstart van het vroegere ruilverkavelingsproject Scheldekant.

De landbouwers in de regio blijven zeer waakzaam over de ruimtebalans en de niet-landbouwnuttige maatregelen in het ruilverkavelingsproject. De sector levert al heel wat gronden in voor diverse projecten in de regio: Parkbos Gent, Hospicebossen, stadsbos Deinze, De Prijkels, de Schelde- en Leievallei, RUP Groen Gent,…

De talrijke overheidsprojecten en de vermindering van de open ruimte verhogen de gronddruk in de regio en bijgevolg ook de grondprijs.

Op het ruilverkavelingsplan zijn vooral de niet landbouwnuttige maatregelen zichtbaar zoals de aanleg van fiets- en wandelpaden, bufferstroken langs waterlopen, beplantingen langs wegen,…

De landbouwkundige baten van de herverkaveling zijn niet zichtbaar op het ruilverkavelingsplan: de baten bij het vergroten van de huiskavel, de groepering van percelen dichter bij de bedrijfszetel, de betere perceelsvorm of de betere ontsluiting.

Voor de landbouwers is het afwachten welke landbouwkundige baten de herverkaveling voor hen zal opleveren. In 2021 krijgen ze inzage in het ontwerp van de nieuwe kavels en kan elke landbouwer de baten voor zijn bedrijf evalueren.

Op sectorniveau is ook de hogere rechtszekerheid belangrijk. Het ruilverkavelingsproject en de bijhorende investeringen bevestigen het belang van deze agrarische gebieden vanuit de Vlaamse Overheid.

Een voorbeeld is de omgeving van de Hospicebossen. Het ruilverkavelingsproject initieert de opmaak van het AGNAS-RUP in de omgeving van de Hospicebossen. Zo zullen de gronden die bebost worden ook bestemd worden als bosgebied. De percelen die niet bebost worden, zullen (her)bestemd worden als landbouwgebied. Dit AGNAS- RUP wordt opgestart in 2021. 

De ruilverkavelingsmaatregelen

De ruilverkavelingsmaatregelen hebben vooral betrekking op:

–                het verbeteren van de landbouwstructuren;

–                het verbeteren van de ontsluiting van de landbouwkavels en van de bedrijfszetels;

o  het optimaliseren van de waterhuishouding in het kader van integraal waterbeheer, het bufferen van waterlopen en het voorzien van waterberging/buffering;

–                de ontwikkeling van wandelpaden;

–                de aanleg van fietspaden langs de verbindingswegen;

o  het versterken van het netwerk van kleine landschapselementen, vooral van houtkanten, knotwilgen en poelen;

–                het stimuleren van het sluiten van vrijwillige beheerovereenkomsten;

–                het gedeeltelijke herstel van het traditionele halfgesloten landschap.

Kostenraming

De volgende tabel geeft een kostenraming van de maatregelen, excl. BTW en bijkomende kosten (toezicht, ontwerp,…).

Inrichtingswerken

Voor de inrichtingswerken is een budget voorzien via de subsidies ruilverkaveling van het Vlaams Gewest van 5 miljoen euro.

De dossiers inrichtingswerken omvatten een breed pakket aan werken zoals het herstel van semi-verharde wegen, aanleg wandelpaden, aanleg van bufferstroken langs waterlopen, beplantingen langs wegen en waterlopen.

De uitvoering zal gebeuren in twee fasen: het zuidelijk deel van het projectgebied (ten zuiden van de E17) als eerste fase en het noordelijk deel als tweede fase.

Het ontwerp van de inrichtingswerken is opgestart. De uitvoering van deze inrichtingswerken wordt voorzien vanaf 2024.

Kavelinrichtingswerken

Dit zijn de werken die gepaard gaan met de herverkaveling. Het ontwerp van de kavelinrichtingswerken loopt samen met de herverkavelingsstudie. De uitvoering van de kavelinrichtingswerken wordt voorzien vanaf 2023. In 2023 zouden de nieuwe kavels in gebruik worden genomen.

De grondenbank Parkbos

De grondenbank Parkbos werd opgestart in 2004. Bij de aanvang van het ruilverkavelingsproject werd er rekening gehouden met een grondruil vanuit de bosgebieden van het Parkbos en de Hospicebossen naar het agrarisch gebied in het ruilverkavelingsproject voor een totale oppervlakte van 54ha.

Ondertussen zijn we 16 jaar later. Enkele landbouwers weten ondertussen dat er geen opvolging is voor het bedrijf en vragen geen definitieve ruil in eigendom in het ruilverkavelingsproject. Het ontwerp van herverkaveling houdt rekening met een grondruil voor de getroffen landbouwers van het Parkbos en de Hospicebossen van 37ha.

Het ruilverkavelingsplan voorziet voor de maatregelen van landinrichting een ruimtebehoefte van 43,89 ha (of ongeveer 1,63 % van de totale projectoppervlakte) waarvan 13,25 ha voor multifunctionele bufferstroken langs beken, 8,61 ha voor waterbuffering aan de Duivebeek en 22,03 ha voor vlakvormige groenelementen (bestaand bos/om te vormen bos, bestaand ecologisch waardevol grasland of natuurtechnische inrichting). Hierbij gaat het meestal om gronden met een lagere agrarische waarde.

Het ontwerp van herverkaveling

Het ontwerp van herverkaveling/toedeling zal in 2021 in onderzoek gaan. Daarna volgt de bezwarenbehandeling. Afhankelijk van het aantal en de moeilijkheidsgraad van de bezwaren zal de ruilverkavelingsakte verleden worden in 2023 of 2024.

De ruilverkavelingsakte

De ruilverkavelingsakte die de herverkaveling van de gronden vastlegt is gepland in 2023 of 2024. De aanvullende akte die de financiële afhandeling vastlegt volgt dan een viertal jaar later, dus in 2027 of 2028.

Het ruilverkavelingsproject is een vrij groot project. Het projectgebied is bovendien zeer versnipperd en er zijn heel wat overheidsinitiatieven lopende in de regio. Dit alles zorgt ervoor dat het project een meer dan gemiddelde doorlooptermijn zal hebben.

Fietspadtracés

De voorbereiding van “de toedeling” is lopende. Op basis van “de inbreng”, de afpaling van de blokgrens, de maatregelen op het landschapsplan en de wensen van eigenaars en gebruikers wordt een ontwerp van toedeling opgemaakt. Het ontwerp van toedeling of herverkaveling zal in 2021 in onderzoek gaan.

Voor het ontwerp van inrichtingsmaatregelen werden studiebureaus aangeduid. Het ontwerp is lopende voor volgende fietspadtracés :

·      Keistraat en Kortrijkseheerweg op grondgebied De Pinte/Sint-Martens-Latem en Nazareth. Dit fietspad is een onderdeel van de verbinding tussen het Parkbos en de Hospicebossen. Het fietspad wordt voorzien vanaf het kruispunt met de Bommelstraat in De Pinte tot het kruispunt Kortrijkseheerweg/Klapstraat ter hoogte van de Hospicebossen.

·      Klapstraat en de Vossenholstraat in Nazareth. Dit noord-zuid fietspad zal de verbinding vormen tussen het toekomstige fietspad langs de Klapstraat (N437) ten noorden van de Hospicebossen en de fietssnelweg langs de spoorlijn Gent-Oudenaarde.

·      Oude Heirweg en Kortrijkseheerweg. Het grootste deel van het tracé ligt op de gemeentegrens van Deinze en Nazareth. Dit fietspad zal de verbinding vormen tussen de Hospicebossen, het stadsbos Deinze, en verderop de industriezone De Prijkels. Het fietspad zal het fietspad langs de Nazarethsesteenweg kruisen.

·      Nazarethsesteenweg in Deinze. Het fietspad zal de fietsverbinding tussen Nazareth en Deinze vervolledigen. Het tracé wordt voorzien vanaf de kruising met de Oude Heirweg/Kortrijkseheerweg tot de Winkelstraat in Deinze-Astene.

·      Verbinding tussen de Putstraat richting Kortrijksesteenweg  te Gent. Dit tracé wordt voorzien ten westen van het kasteel Puttenhove en is een onderdeel van het recreatief netwerk van het Parkbos en de verbinding tussen Zwijnaarde en de Loop.

·      Een aftakking van de Oude Spoorwegbedding/Fietssnelweg F7 richting Don Boscocollege in Gent.

Zes tracés zijn gelegen op het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk waardoor het ruilverkavelingscomité Schelde-Leie een beroep kan doen op subsidies van  het fietsfonds. De voorbereidende procedure met opmaak start- en projectnota is afgerond.

Ook voor diverse inrichtingswerken zoals de verbetering van landelijke wegen, aanleg bufferstroken langs waterlopen, beplanting langs wegen en waterlopen,… is het ontwerp opgestart door een studiebureau.

Fietspaden

Voor de aanleg van fietspaden is een budget voorzien via de subsidies ruilverkaveling van het Vlaams Gewest van 1,3 miljoen euro.

De 7 fietstracés zullen uitgevoerd worden in drie uitvoeringsdossiers.

• Uitvoeringsdossier 1: fietspad in combinatie met riolering in Nazarethsesteenweg te Deinze
• Uitvoeringsdossier 2: fietspaden als onderdeel van het recreatief netwerk in Parkbos
• Uitvoeringsdossier 3: fietspaden als verbinding tussen Parkbos, Hospicebossen en Stadsbos Deinze/De Prijkels

Het ontwerp van de fietspaden is grotendeels afgerond, de projectnota’s zijn goedgekeurd. In 2021 en 2022 zal de grondverwerving gebeuren, omgevingsvergunningen worden aangevraagd en aanbestedingsprocedures worden doorlopen. De uitvoering van deze fietspaden wordt voorzien vanaf 2022-2023, afhankelijk van de vorderingen van de grondverwerving voor uitvoeringsdossier 2 en 3.

Stijn De Roo besluit: “Het is belangrijk dat de oorspronkelijke bedoeling van de aanvraag niet uit het oog verloren wordt, namelijk: een betere landbouwstructuur voor een regio die onder druk staat door de vele bebossingsprojecten.

Vandaar de zeer terechte en kritische aandacht voor de ruimtebalans en de besteding van de financiële middelen.

De vele fietspaden hebben een meerwaarde en verhogen het draagvlak.”

Bijlage: vraag en antwoord