Het recente onderzoek van het Instituut voor Landbouw-, Voedings- en Visserijonderzoek vormde hiervoor de basis. Minister Crevits doet een oproep naar alle overheidsinstanties, middenveldorganisaties, welzijnsorganisaties en erfbetreders (bv. dierenartsen, consulenten, …) om een duidelijk engagement op te nemen hierin. Alle organisaties kregen vandaag de nieuwe digitale gespreksgids We(l)zijn er voor elkaar, een gids over welbevinden in de land- en tuinbouw.
Het vertrekpunt voor de ronde-tafel waren gesprekken met boeren, signalen van de landbouworganisaties en kenniscentra en de bevraging van het Instituut voor Landbouw-, visserij- en voedingsonderzoek (ILVO), uitgevoerd in juni 2020. Uit die bevraging blijkt dat de coronacrisis ernstige gevolgen heeft voor het welbevinden van onze landbouwers. Vier op de tien bevraagden gaf aan meer last te hebben van mentale uitputting. Uit eerder onderzoek bleek al dat landbouwers niet altijd even goed een evenwicht vinden tussen het runnen van hun bedrijf en bijvoorbeeld een gezinsleven. Er zijn vaak financiële onzekerheden, een gebrek aan waardering, eenzaamheid en heel wat landbouwers geven aan de weg naar de juiste hulp niet te kennen of te vinden.
Getuigenis van Dorien: “Ik ben 34 jaar en heb tot nu buitenshuis gewerkt. Ik overweeg om in ons bedrijf te stappen, maar dat is niet evident. Je kan niet zeggen: ik druk even op de pauzeknop. Wij zeggen nooit vooraf aan de kindjes dat we op stap gaan, want er kan altijd iets tussen komen. Ik geloof dat aandacht voor welzijn ons krachtiger kan maken als ondernemer.”
Getuigenis van Isabelle: “Soms vraag je je af heeft het wel zin, wat wij doen. Ik lig ’s nachts wakker omdat het gebeurt dat we onze leveranciers niet op tijd kunnen betalen omdat de melkprijzen dalen. We werken met kleine marges. Ik ben intussen weer part time aan de slag in een andere job.”
Getuigenis van Lut: “Wij doen aan landbouweducatie omdat het zo belangrijk is dat je je als landbouwer begrepen voelt. We creëren draagvlak. Vrouwen zoeken al gemakkelijker om hulp of volgen navorming. Het is zaak om onze partners ook zo ver te krijgen. De meeste mensen die het moeilijk krijgen op hun werk gaan naar de dokter voor een briefje. Landbouwers hebben die reflex veel minder. Daar moet meer aandacht voor zijn.”
Getuigenis van Els: “Leven en werken loopt door elkaar op een boerderij. Dat heeft zijn voordelen, maar het is ook onze grootste kwetsbaarheid. Het is moeilijk om het werk los te laten want alles komt samen op dezelfde plaats als waar je leeft. Als je dan met problemen op het bedrijf te maken krijgt, dan word je er ook elk moment van de dag mee geconfronteerd en het heeft ook een impact op je gezin. De waardering voor de boer zit finaal in zijn inkomen. Maar het is even belangrijk dat de boer ook als mens gezien wordt. Wij zijn mensen van vlees en bloed die dag in, dag uit hun best proberen doen.”
Er zijn genoeg redenen voor Vlaams minister van Landbouw en Voeding Hilde Crevits, om samen met het ILVO en het Departement Landbouw en Visserij deze eerste ronde-tafel te organiseren. Op de digitale bijeenkomst hebben experten en organisaties uit de welzijns- en de landbouwsector voorstellen gedaan om het welbevinden van de landbouwer te versterken. Ook diverse overheidsinstanties namen hieraan deel. In het vervolgtraject zullen die voorstellen worden besproken in thematische werktafels, wat zal resulteren in een breed gedragen actieplan.
Speerpunten van het actieplan zijn onder meer de vermindering van mogelijke stressfactoren op het landbouwbedrijf, landbouwers gemakkelijker de weg naar professionele hulp doen vinden en hen meer bewust maken van hun individuele competenties en vaardigheden. Er wordt niet enkel gefocust op landbouwers die nu al ‘zorgen’ hebben, maar op alle landbouwers en hun gezinsleden. Ook erfbetreders zullen worden ingeschakeld om mentale problemen bij landbouwers beter bespreekbaar te maken.
Nieuwe gespreksgids We(l)zijn er voor elkaar
De deelnemers van de ronde-tafel ontvingen de gloednieuwe digitale ‘Gespreksgids over welbevinden in de land- en tuinbouw’, die ontwikkeld werd door ILVO. Het is een laagdrempelige methode waarmee organisaties de komende maanden concreet aan het werk kunnen gaan in hun contacten met boeren. Via gesprekken krijgen landbouwers de kans om hun problemen te benoemen, de belangrijkste stressfactoren aan te geven en voorstellen te doen om stressfactoren aan te pakken.
Minister van Landbouw en Voeding, Hilde Crevits: ‘Het welbevinden van onze landbouwers ligt me na aan het hart. Onderzoek wijst uit dat landbouwers veel stress ervaren en zich bijvoorbeeld ook eenzaam voelen. Ik merk dat ook in de gesprekken die ik heb met boeren. Daarom hebben we de betrokken organisaties aan tafel gebracht om na te gaan wat we nog meer kunnen doen rond het mentaal welzijn van landbouwers. Vanuit de overheid zullen we inzetten op minder regelgeving en blijvende aandacht hebben voor een economisch rendabel verdienmodel van de landbouwers. Maar ook voor opleiding op netwerkmomenten en voor het samenbrengen van groepen van boeren. Tot slot zullen we de samenwerking met de welzijnssector versterken zodat de hulpverlening nog beter afgestemd wordt op de reële noden van de landbouwsector.’
Meer info over het welbevinden via: https://www.ilvo.vlaanderen.be/Portals/68/documents/Mediatheek/PB/Nota_welbevinden_2020.pdf
