Tekort aan arbeidskrachten in bepaalde sectoren

De heer Ronse heeft het woord.

Het is ook net aan bod gekomen: vrijdag is er een heel belangrijke vergadering van de Veiligheidsraad. ‘Fingers crossed’, ik hoop echt uit de grond van mijn hart dat die zal beslissen dat zoveel mogelijk ondernemers opnieuw mogen ondernemen en werknemers opnieuw mogen werken, uiteraard in veilige en verantwoorde omstandigheden. Maar dat is hetgeen waar we allemaal naar snakken. En ik denk dat ik namens alle Vlamingen spreek wanneer ik die wens uitdruk.

De kans is zeer groot dat dat zal inhouden dat een groot aantal sectoren handen te kort zal komen. Er staan vandaag heel veel mensen op tijdelijke werkloosheid, en je hebt ook de mensen die al in werkloosheid zaten: de niet-werkende werkzoekenden. Er zijn ook mensen die vandaag niet van een uitkering genieten en ook inactief zijn.

Het zal een enorme uitdaging zijn voor VDAB om in deze uitzonderlijke corona-omstandigheden mensen naar die sectoren toe te leiden. Voor een aantal sectoren, zoals de bos- en tuinbouwsector en de seizoensarbeid, werden terecht al extra maatregelen genomen, onder meer de cumul van tijdelijke werkloosheid en een job daar. Voor een aantal andere sectoren, waar het ook heel erg nodig zal zijn, is dat type maatregelen nog niet genomen. Het lijkt mij heel aangewezen om vandaag toch even stil te staan bij de cruciale rol die VDAB vandaag maar vooral ook morgen zal spelen om mensen toe te leiden naar arbeidsplaatsen waar het vandaag nijpt.

Dus, minister, wat zijn vandaag de grootste hinderpalen die VDAB in die belangrijke rol ondervindt?

Minister Crevits heeft het woord.

Collega’s, en in het bijzonder collega Ronse, wie had een paar maanden geleden gedacht dat we, nadat de Vlaamse Regering en de sociale partners een akkoord hadden gesloten om iedereen in te schakelen in de strategie van 120.000 mensen extra aan de slag, hier in het Vlaams Parlement zouden worden geconfronteerd met de vraag hoe het nu zal gaan, hoeveel mensen er zonder job zullen vallen, wat de strategieën zullen zijn om ervoor te zorgen dat mensen aan het werk kunnen blijven? Ik had het niet gedacht, en ik denk dat niemand dit gedacht had.

Het is spectaculair – en ik gebruik dat woord ook niet zo vaak – om te zien hoeveel mensen vandaag onvrijwillig tijdelijk werkloos zijn. Zij kunnen niet meer werken omdat het bedrijf moest sluiten of omdat er niet meer genoeg werk is, omdat er niet meer genoeg volume is, omdat er geen export meer is. De situatie vandaag is zeer, zeer precair. Wij zullen straks met een arbeidsmarkt zitten waarvan ik oprecht hoop dat, als de economie opnieuw kansen krijgt om te groeien, er ook heel veel arbeidsplaatsen gered zullen blijven. Maar ik sluit niet uit dat er ook heel veel extra zorgen nodig zullen zijn.

Collega Ronse, u hebt zeer terecht de nadruk gevestigd op het werk dat nu wordt gedaan door VDAB. Zij zijn zeer proactief bezig. Bij de vorige vraag heb ik al geduid hoe ze een digitaal platform aan het uitwerken zijn. Zij doen nu nog altijd aan arbeidsbemiddeling. Maar het aantal vacatures – de cijfers kwamen deze week naar buiten – is nu al met een derde gedaald. Deze maand zal dat allicht nog een pak slechter zijn. De mensen zelf zijn – zoals uit een ander onderzoek blijkt – op dit ogenblik niet geneigd om te solliciteren voor een andere job. Men is bang. Men houdt zich aan zijn job. Dat vertrouwen zal opnieuw moeten worden opgebouwd.

Met deze crisis hebben we vastgesteld dat toen op federaal niveau de maatregel werd genomen dat men mensen die tijdelijk werkloos zijn, zou toelaten om als seizoenarbeider aan de slag te gaan bij onze land- en tuinbouwers met behoud van drie vierde van hun werkloosheidsvergoeding …

Kunt u afronden? U hebt twee minuten.

Ik dacht dat ik zes minuten had.

We hebben daar gezien dat VDAB de mensen niet proactief kan contacteren omdat ze die adressen niet hebben. VDAB is gebonden aan het actief naar VDAB komen door de mensen omdat er geen privacytoelating is om de mensen zelf te contacteren.

Ik zal straks meer uitleg geven.

De heer Ronse heeft het woord.

Minister, mocht het aan mij hebben gelegen, dan had u nog wat minuten bij gekregen.

Het ligt hier niet aan u. Uw tijd loopt.

Voorzitter, alle begrijp voor uw visie. Ja, mijn tijd loopt.

Wat mij vandaag een mogelijke hinderpaal leek, is die 75 procent. Mensen die door corona tijdelijk werkloos zijn, mogen 75 procent van hun uitkering overhouden als ze tijdelijk jobs doen in de bos- en de tuinbouwsector. Maar zeker als een aantal niet-essentiële andere sectoren ook opnieuw op volle kracht gaan draaien, zullen we die cumul moeten uitbreiden, ook in bijvoorbeeld de voedingssector of bij de inpakkers, noem maar op. Minister, ik wil u vragen om daar vrijdag in de Veiligheidsraad namens de Vlaamse Regering op aan te dringen, naast de kwestie van de privacy en de adressen – maar dat zult u straks verder toelichten.

De heer Van Rompuy heeft het woord.

De prioriteit is natuurlijk om die 1 miljoen tijdelijk werklozen terug te brengen naar de job waarin ze actief waren. Dat was het hele opzet van alle maatregelen die we hebben genomen: ondernemingen ondersteunen om door deze moeilijk periode te raken.

Jammer genoeg zullen een aantal jobs toch verloren gaan tijdens deze crisis. En dan denk ik wel dat we extra inspanningen kunnen leveren om de online opleidingen die via VDAB een groot succes zijn geweest, zo goed mogelijk uit te rollen naar alle andere niet-actieven, om ervoor te zorgen dat mensen kunnen overstappen van oude sectoren naar nieuwe sectoren en zo de omslag naar nieuwe economische groei te vergemakkelijken.

De heer Janssens heeft het woord.

Minister, ik wil van de gelegenheid gebruikmaken om een bruggetje te maken naar een andere bevoegdheid die u na aan het hart ligt, met name Landbouw. Als er één sector is die ook zwaar getroffen is door deze crisis, dan is het wel de landbouwsector. Er zijn een aantal goede maatregelen genomen, maar ik wil het nog graag even hebben over de seizoenpluk. Ik begrijp dat wanneer landbouwers niet kunnen voorzien in een verblijfsaanbod voor seizoenplukkers, zij zelfs niet van start zouden mogen gaan. Ik zou u willen vragen of er eventueel in overleg met de dienst Toerisme vanuit uw diensten kan worden voorzien in een verblijfsaanbod voor die seizoenplukkers. In welke mate kunnen ook scholieren en studenten ingezet worden voor de komende seizoenpluk?

Dit is een heel interessant thema. Mijnheer Ronse, ik was net de cumul met de RVA aan het bekijken. Dit is voor mij wel even belangrijk als een mogelijke uitbreiding. Ik wil er trouwens op wijzen dat de cumul nog niet is verschenen in het Belgisch Staatsblad. We moeten dus nog eens bekijken hoe dat zal worden uitgerold.

We hebben nu toelating gevraagd om adressen te kunnen uitwisselen. Zo kunnen mensen die in de toekomst tijdelijk werkloos zijn, actief worden benaderd door VDAB. In tijden van arbeidskrapte is daar geen nood aan, want iedereen heeft werk. Als er weinig tijdelijke werkloosheid is, bijvoorbeeld een dag per week, dan is het weinig denkbaar dat mensen zin zullen hebben om elders te gaan werken. Wanneer men echter met een meer structurele tijdelijke werkloosheid wordt geconfronteerd, dan kan dat wel. We vragen nu die machtiging aan. Dat zal nog geen wonderoplossing blijken: men krijgt dan de postadressen van de mensen, maar die komen ook altijd een maand achter. Wanneer we dus de machtiging hebben, moeten we er rekening mee houden dat we niet buiten de periode vallen waarin de cumul is toegestaan. Dat is een eerste hinderpaal.

Zomaar uitbreiden zou ik nu niet doen. Ik sluit niet uit dat het nodig zal zijn in de komende periode, maar ik zou eerst het signaal willen geven dat we maximaal proberen in te zetten op volledige tewerkstelling, ook van mensen die vandaag werkzoekend zijn.

Ik stel voor dat we samen een evaluatie maken van die 75 procentregel. Als het nodig is, kunnen we met de federale collega’s overleggen om die regel uit te breiden naar andere sectoren.

Mijnheer van Rompuy, ik ben het helemaal met u eens. Online leren wordt ook gesmaakt door mensen die tijdelijk werkloos zijn. Wij moeten dit echt verbreden, ook naar kwetsbare mensen. Vandaag zijn er mensen die langdurig werkzoekend zijn die nauwelijks met de computer kunnen werken. We zullen echt de sprong voorwaarts moeten maken om mensen die het moeilijk hebben op de arbeidsmarkt die digitale geletterdheid bij te brengen, zodat we hun, wanneer zich nog eens een dergelijke situatie aandient, meer kansen kunnen geven. Bij VDAB verloopt de dienstverlening nu ook online en dat is moeilijk voor zeer kwetsbare mensen.

Mijnheer Janssens, ik ben me terdege bewust van de problematiek die u hebt genoemd en we proberen daar ook een oplossing voor te vinden. Ik hoop dat er straks, wanneer we naar een versoepeling kunnen gaan, opnieuw veel mensen willen komen. Het probleem nu is dat we hier niemand meer krijgen, maar we proberen die situatie dag na dag samen met de sector op te volgen.

Minister, ik ben blij dat u die mogelijkheid openhoudt en dat u bereid bent om kort op de bal te spelen wanneer dat nodig is.

Tot slot denk ik dat ik namens iedereen spreek wanneer ik hulde breng aan alle mensen die vandaag nog aan de slag zijn in uitzonderlijk moeilijke omstandigheden. Er zijn nogal wat werkgevers die ook hulde brengen aan die mensen voor wie we om 20 uur altijd applaudisseren. Ze willen dat doen uit vrije wil, niet alleen met een applaus, maar ook met bonussen. Als ze een bonus van 1000 euro zouden geven aan een werknemer, dan kost hun dat 1469 euro en houdt een werknemer daarvan 472 euro netto over. Dat is een federale materie, maar ik vraag toch om dat vanuit Vlaanderen op de Veiligheidsraad te brengen, en om in deze uitzonderlijke tijden, naast het applaus voor de werknemers aan wie we hulde brengen, ook een onbelast extralegaal voordeel aan de werknemers te geven. Dat is het mooiste applaus dat wij hun vandaag kunnen geven.

De actuele vraag is afgehandeld.