De voorzitter
De heer Ongena heeft het woord.
Tom Ongena (Open Vld)
Ik besef dat het hele land en de hele wereld in de ban is van het coronavirus. Maar de mensen die bezig zijn met tomatenteelt, maar ook met paprika of pepers, zijn misschien nog iets bezorgder over het oprukkende tomato brown rugose fruit virus, of het ToBRFV-virus. Maar laten we het onszelf gemakkelijk maken, en simpelweg van het tomatenvirus spreken.
Het virus is op zich niet schadelijk voor de mens, maar het maakt de tomatenplantjes wel ziek en geel. Minister, ik heb zelf een foto bij. Ik was u voor. Ik weet niet of u zelf een foto bij had? (Opmerkingen. Gelach)
Het is niet voor gevoelige kijkers, maar ik zal de foto laten rondgaan. U kunt zien dat de tomaten echt worden aangetast door gele vlekken. Ze zijn eigenlijk nog perfect eetbaar maar natuurlijk niet meer verkoopbaar. Je kunt er misschien nog mee gooien, maar dat laat ik aan anderen over – vandaar misschien de interesse van minister-president Jambon deze morgen. (Gelach)
Het virus zorgt natuurlijk wel voor onrust in de sector van de tomatenteelt. Het is een virus dat in 2014 voor het eerst werd gesignaleerd in Israël en Jordanië, maar stilaan ook naar onze contreien komt afgezakt. In Frankrijk is er onlangs een bedrijf mee aangetast, en ook in Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk zijn de eerste meldingen gemaakt.
Het is een virus dat heel snel verspreid wordt: eenvoudige aanraking is voldoende. Er geldt een meldingsplicht: mocht je het vaststellen, dan moet je het melden aan de voedselveiligheidautoriteit. Er is echter geen algemene ruimingsplicht; enkel de aangetaste planten moeten vernietigd worden.
Het virus komt dus steeds dichterbij, en de Vlaamse tomatentelers zijn daarom ook zeer verontrust. Maar men heeft gelukkig niet stilgezeten: de proefstations in Hoogstraten of Sint-Katelijne-Waver zijn al enkele weken en maanden volop bezig met informatievergaderingen. Er is ook een zeer uitgebreide en interessante brochure over opgesteld.
Minister, hebt u al overleg gehad met uw federale collega over het tomatenvirus, om na te gaan hoe Vlaanderen het federale beleid kan ondersteunen om de uitbraak van het virus bij ons te voorkomen of, mocht het zich dan toch voordoen, het onder controle te houden?
Worden er binnen het Departement Landbouw en Visserij preventieve maatregelen uitgewerkt die de tomatentelers moeten ondersteunen in hun serrehygiëne om het tomatenvirus te vermijden?
Op welke manier wordt erop toegekeken dat de maatregelen die reeds werden uitgewerkt door de proefcentra effectief terechtkomen bij alle tomatenkwekers?
Komen er binnen de proefcentra initiatieven om een resistentie te ontwikkelen tegen dat tomatenvirus? We hebben toch een goede naam, een reputatie, op het vlak van innovatie.
De voorzitter
Minister Crevits heeft het woord.
Minister Hilde Crevits
Ik heb ook een foto mee van het tomatenvirus. Mijn foto is wel groter dan de uwe, mijnheer Ongena. (Opmerkingen)
Zoals u weet, collega, werd bij de regionalisering van de landbouwbevoegdheid in 2002 beslist om het dieren- en plantengezondheidsbeleid bij de federale bevoegdheid Volksgezondheid onder te brengen. Als Vlaams Landbouwminister krijg ik in deze commissie regelmatig vragen over zowel dieren- als plantenziekten. Ik doe mijn best om er zo oordeelkundig mogelijk op te antwoorden. We proberen er altijd een educatief luikje aan te breien. Dat komt vanuit mijn vorige bevoegdheid, Onderwijs.
Onlangs was er overleg met de bevoegde federale minister, de heer Denis Ducarme, over het plantengezondheidsbeleid en de Europese ontwikkelingen op dat vlak in het algemeen. Het tomatenvirus of ToBRFV-virus waarover uw vraag handelt, kwam niet expliciet ter sprake, maar het beleid dat het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV) heeft rond quarantaineziektes, impliceert dat het dit virus van heel nabij opvolgt.
Sinds 1 november 2019 traden Europese maatregelen in voege om de introductie en de verspreiding van het virus te voorkomen. De maatregelen lopen in principe tot 31 maart 2022. Het gaat onder meer om een meldingsplicht in de hele EU, een verplichte monitoring en verplichte staalnames. Bij eventuele vaststelling van het virus neemt het FAVV sowieso maatregelen.
In dit dossier zijn preventieve maatregelen ontzettend belangrijk. De maatregelen die de EU recent heeft uitgevaardigd zijn van groot belang om verspreiding via zaad of planten te voorkomen. De belangrijkste bron van mogelijke besmetting zijn erfbetreders, zoals bezoekers, leveranciers of werknemers, die het virus kunnen binnenbrengen of verspreiden. Hygiënesluizen aan de ingang van serres zijn dan ook een zeer belangrijk middel om een mogelijke besmetting met het virus buiten te houden. De bouw of inrichting van dergelijke hygiënesluizen worden via het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF) financieel ondersteund.
Vanaf de eerste meldingen heeft het Departement Landbouw en Visserij intern aan zijn medewerkers gecommuniceerd om de hygiënemaatregelen op bedrijven strikt op te volgen. Dit was in het verleden al zo, maar het werd nog een paar keer opnieuw onder de aandacht gebracht. Zo geven we nog eens extra aandacht aan alles wat rond hygiëne bestaat.
Zoals u zelf ook aangaf, is er door de sector al heel wat werk geleverd, ook al vóór dit virus de quarantainestatus kreeg. De praktijkcentra organiseerden tal van vergaderingen om de sector te informeren en te sensibiliseren. Er waren infoavonden en infosessies, en onze diensten hebben die financieel ondersteund.
De teeltvoorlichters die wekelijks of tweewekelijks op de tomatenbedrijven komen, worden via de Europese gemeenschappelijke marktordening ondersteund en kunnen bedrijven ook goed informeren over de laatste stand van zaken.
Vanuit de praktijkcentra wordt de evolutie in de buurlanden opgevolgd en worden alle mogelijke kanalen gebruikt om de informatie te verspreiden. De informatie is publiek beschikbaar via de website van het Proefstation voor de Groenteteelt.
Op dit ogenblik is er slechts één reële mogelijkheid voor het ontwikkelen van resistentie, en dat is de klassieke veredeling. Zo kan men resistentie inkruisen in nieuwe commerciële rassen.
Veredelingsbedrijven zijn zeer, zeer belangrijke actoren. Het zijn die bedrijven die nieuwe tomatenrassen ontwikkelen. Die piste wordt bewandeld, maar het zal tot mijn spijt toch nog enkele jaren duren vooraleer er nieuwe commerciële rassen zullen zijn die deze resistentie hebben.
Bij de rassenvergelijking die de praktijkcentra ieder jaar doen, zullen nieuwe resistente rassen vanzelfsprekend worden vergeleken met de huidige rassen. Zolang we nog geen resistente rassen hebben, blijft een strikte hygiëne en opvolging op de bedrijven van cruciaal belang om besmetting en verspreiding van dit virus op onze bedrijven te voorkomen.
De voorzitter
Andermaal wordt de aandacht gevestigd op de bioveiligheid, dat ook het grote thema was op de landbouwbeurs in Ravels.
De heer Ongena heeft het woord.
Tom Ongena (Open Vld)
Minister, we moeten inderdaad opletten, want wat voor corona geldt, geldt ook voor het tomatenvirus. We moeten zeker niet aan paniekzaaierij doen. Er zijn al maatregelen genomen, de sector volgt dit goed op. Alle beetjes kunnen helpen. Daarom is mijn vraag om uitleg gericht op wat Vlaanderen kan doen om wat al gebeurt verder te ondersteunen. Ik heb begrepen dat het Departement Landbouw en Visserij al de nodige initiatieven heeft genomen om die infovergaderingen te ondersteunen, waarvoor dank.
We kijken natuurlijk uit naar de verdere innovatie, zodat we over enkele jaren al resistentie hebben tegen het tomatenvirus. Over een paar jaar komt er misschien een nieuw virus en zo blijven we natuurlijk zoeken naar veredelde soorten. We zullen dit verder opvolgen.
De voorzitter
De vraag om uitleg is afgehandeld.
