Agroforestry of boslandbouwsystemen, komt in Vlaanderen moeizaam van de grond. Agroforestry bestaat in verschillende vormen. Ze hebben gemeen dat ze landbouwgewassen of veehouderij combineren met de productie van houtige gewassen op hetzelfde perceel.
In 2013 hadden vijf landbouwers zich ingeschreven voor de subsidie voor de opstart van een boslandbouwsysteem voor een totale oppervlakte van 7,6 ha. In 2014 waren er dat negen. Het was op basis van die moeizame evolutie dat er perspectief kwam om een vooropgesteld areaal van 150 bijkomende hectare agroforestry tijdens deze periode van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) 2014-2020 te kunnen realiseren.
Het goede nieuws is dat het vooropgestelde objectief van 150 hectare inmiddels zou gehaald moeten zijn, ten minste als alle inschrijvingen voor aanplantsubsidie voor boslandbouwsystemen 2018 tijdens het afgelopen plantseizoen effectief aangeplant werden. Het aantal landbouwers dat zich heeft ingeschreven ging de afgelopen vier jaar in stijgende lijn van 10 in 2015, over 13 in 2016 en 16 in 2017 tot 20 vorig jaar. In 2019 en 2020 kunnen het aantal inschrijvers en zo ook het areaal enkel toenemen.
Helaas blijft dit resultaat bescheiden en een druppel op een hete plaat. Nochtans bieden agroforestryprojecten een meerwaarde in de verduurzaming van de landbouw. In het verleden stelden zich een aantal problemen die de boeren hebben afgeschrikt. Zo bleek het niet evident om de aangeplante bomen nadien te kappen. Inmiddels is die rechtsonzekerheid weggenomen.
Agroforestry blijft bovendien een inhoudelijk leerproces. Daarover vond op 23 oktober jl. de studiedag Agroforestry in Vlaanderen: Kennis en tools na vijf jaar onderzoek en praktijkwerking plaats. Het teeltsysteem heeft door de werking van het Consortium Agroforestry Vlaanderen stappen vooruit gezet op vlak van onderzoek, kennisdeling en lerende netwerken.
“Met de start van deze nieuwe legislatuur, de vorderingen op het vlak van boslandbouwsystemen, de blijvende uitdaging voor onze landbouw om te verduurzamen en een nakend nieuw Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, lijkt het moment gekomen om op Vlaams niveau te kiezen voor een duidelijk beleid inzake agroforestry” besluit Open Vld’er Steven Coenegrachts.
PARLEMENTAIRE VRAAG
De voorzitter
De heer Coenegrachts heeft het woord.
Steven Coenegrachts (Open Vld)
Voorzitter, u weet dat ik net als de minister nieuw ben in deze commissie. Agroforestry is zeker nieuw voor mij. Maar enig zoekwerk en studiewerk leert dat boslandbouwsystemen grote voordelen kunnen geven voor de landbouwsector zelf, vooral voor landbouwers in het traject richting de duurzame landbouw die we nastreven, en die we ook vanuit het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) opgelegd hebben gekregen.
Ik heb uit een schriftelijke vraag begrepen dat het ook wel geleid heeft tot heel wat extra bomen, afgerond bijna 6000, op 150 bijkomende hectare. Het project dat we daarrond hadden opgestart, is ondertussen afgerond. Dat was in augustus, als ik me niet vergis.
Met de start van deze nieuwe legislatuur en met de expertise die we ondertussen hebben opgebouwd op vlak van boslandbouwsystemen, en vooral ook gezien de evolutie richting een duurzamere landbouw, heb ik de volgende vragen.
Hoe evalueert u de ontwikkeling van agroforestry in Vlaanderen? Welke inspanningen zult u doen om het aantal landbouwers dat zich hierin wil inschrijven, op te drijven? Zult u kiezen voor het uitrollen van een ambitieus en volwaardig beleid dat de toepassing van agroforestry in de Vlaamse landbouw moet ontwikkelen? Welk plan van aanpak zult u hiervoor hanteren en welke concrete ambities stelt u voorop?
De voorzitter
Minister Crevits heeft het woord.
Minister Hilde Crevits
Collega, ik waardeer de inspanningen die het consortium Agroforestry de voorbije jaren heeft geleverd rond de aanleg van boslandbouwsystemen binnen onze Vlaamse context. Het handboek dat recent werd uitgebracht, bundelt alle kennis en ervaring die men heeft opgedaan en is een uiterst bruikbaar werkstuk voor schoolse of naschoolse opleidingen of vormingsactiviteiten gericht op landbouwers.
Vanuit de landbouwbegroting wordt de aanplant van de bomen in het kader van een boslandbouwsysteem gesubsidieerd en we zien een jaarlijkse stijging van het aantal deelnemers en het areaal. Een landbouwer kan tot 80 procent van de aanplantkosten vergoed krijgen. Deze evolutie verloopt gestaag. Met het aantal reeds gerealiseerde hectares tot nu toe en de oppervlakte goedgekeurde inschrijvingen voor het komende plantseizoen, halen we de vooropgestelde streefwaarde van 150 hectare tegen 2020.
U spreekt over een bescheiden areaal, terwijl ik eerder denk dat mijn voorgangers een realistisch groeipad vooropgesteld hebben. Starten met een combinatie van bomen en de teelt van landbouwgewassen op eenzelfde perceel, is beginnen met een langetermijnverhaal. Het vergt veel kennis, en we hebben de voorbije jaren hard gewerkt om die op te bouwen. Dat moet ervoor zorgen dat het areaal de komende jaren blijft toenemen.
Landbouwers zijn ondernemers die hun eigen bedrijfskeuzes en -strategieën bepalen. Bovendien wordt van hen verwacht dat ze marktgericht produceren, dus in functie van wat de markt vraagt en de consumenten verwachten. Het succes van specifieke teelten of teeltsystemen hangt grotendeels samen met de vraag ernaar en met de bereidheid van de markt om de producent daar billijk voor te vergoeden. Naarmate de vraag naar producten afkomstig van boslandbouwsystemen stijgt, zullen meer landbouwondernemers aan de aanbodzijde geneigd zijn om de vraagzijde te volgen.
Als overheid vervullen we hier een sensibiliserende en stimulerende rol. We financieren onderzoeksprojecten, bouwen kennis op, informeren landbouwers en verlenen aanplantsubsidies aan pioniers en instappers om de drempel te verlagen en de haalbaarheid te verhogen.
Ik engageer mij absoluut om bij de voorbereiding van de Vlaamse invulling van het nieuwe GLB grondig en uiteraard in overleg met de stakeholders te bekijken op welke manier de toepassing van agroforestry in de Vlaamse landbouw verder gestimuleerd kan worden.
We moeten ook voor ogen houden dat de toepassing van agroforestry niet enkel over landbouw gaat, maar dat er ook raakvlakken zijn met verschillende andere beleidsdomeinen, onder andere natuur, landschap en omgeving. Het is dus van belang om samen met de collega’s te kijken hoe we het beleid rond agroforestry in Vlaanderen verder gaan ontwikkelen.
De voorzitter
De heer Coenegrachts heeft het woord.
Steven Coenegrachts (Open Vld)
Minister, bedankt voor het engagement dat u uitspreekt richting dit beleid. Het is absoluut waar dat de doelstelling van 150 hectare realistisch was, maar dat maakt het niet minder bescheiden in de eindbalans. De vraag is of we in die sensibilisering niet verder kunnen gaan, niet meer kunnen doen. Misschien zou u vanuit het departement Landbouw actief op zoek moeten gaan naar landbouwbedrijven die in aanmerking komen. Zoals u zegt, heeft het heel veel raakvlakken, en niet elk landbouwbedrijf komt ook zomaar in aanmerking. Dat aspect van de sensibilisering zou de landbouwer, die inderdaad ondernemer is, moeten overtuigen om daar gemakkelijker in te stappen.
De voorzitter
De vraag om uitleg is afgehandeld.
