Datadeling in de landbouwsector

De heer Ongena heeft het woord.

Voorzitter, minister, we namen onlangs kennis van verschillende artikels over de start van een nieuw digitaal platform DjustConnect, waarbij boeren worden uitgenodigd om hun data op grote schaal te delen met elkaar. We kunnen dat alleen maar toejuichen. We weten dat meten weten is. We zijn er natuurlijk ook van overtuigd dat een dergelijk digitaal platform heel wat mogelijkheden met zich mee kan brengen die onze landbouw alleen maar kunnen versterken, die de kwaliteit van onze producten kunnen verbeteren en die ervoor kunnen zorgen dat boeren hun productie kunnen aanpassen aan de marktwerking. We zien daar dus heel veel mogelijkheden in.

We zijn dus blij met dat initiatief van enkele landbouwsyndicaten. We weten echter natuurlijk ook dat dat initiatief staat of valt met de mate waarin landbouwers daar gebruik van zullen maken en hun data op het platform zullen plaatsen en delen met elkaar. Belangrijk daarbij is in ieder geval dat ze wel eigenaar blijven van hun data en dat ze dus zelf bepalen of ze iets doorsturen of niet.

Minister, ik heb hier enkele vragen bij. Hoe evalueert u zelf dat initiatief, dat nu specifiek voor de melkveesector van belang zal zijn? Wat zijn de eerste reacties op dit initiatief?

Welke inspanningen worden gedaan om landbouwers ervan te overtuigen om in het systeem in te stappen? Vreest u dat het systeem, bij te geringe participatie, in de problemen kan komen?

ILVO, dat het initiatief tot DjustConnect heeft genomen, heeft al aangegeven snel te willen doorgroeien naar andere sectoren dan de melkveesector. Welke sectoren zouden daarvoor prioritair in aanmerking komen? Zijn hierrond al concrete plannen? Zult u zelf initiatieven nemen om het uit te breiden naar die andere sectoren?

Een laatste, niet onbelangrijke vraag. Het project heeft enkel kunnen plaatsvinden dankzij 500.000 euro aan EFRO-steun. Zijn er naar uw weten nog kredieten voorhanden om de toekomst van dat project te kunnen verzekeren?

Minister Crevits heeft het woord.

Dank u wel, collega Ongena, voor deze vraag, die me inwijdt in DjustConnect. Dat is eens iets anders.

Sowieso wordt dit initiatief als zeer positief geëvalueerd. Het is een deelplatform voor data dat op dit ogenblik opgebouwd wordt. De eerste resultaten zijn voorzien voor het voorjaar 2020. Nu kunnen er nog geen resultaten verkregen worden omdat het nog in opbouw is. Bedrijven uit de hele agrovoedingsindustrie zullen de infrastructuur kunnen gebruiken om hun data efficiënt en transparant met elkaar te delen. Het is dus geen superdatabank. Het is een deeldatabank. De data blijven lokaal bewaard en beheerd. Dat is heel belangrijk. In andere bevoegdheden heb ik ook al te maken gehad met databanken, waarbij de vraag gesteld werd of het nodig was om al die data te geven. Het is de bedoeling om een meerwaarde te geven voor iedereen. DjustConnect bevat dus zelf geen data. Het faciliteert enkel data-uitwisseling en is hierdoor een katalysator voor datavalorisatie in Vlaanderen.

In tegenstelling tot deelplatformen voor data in andere sectoren worden die data enkel uitgewisseld op het moment dat zowel de bedrijven als de landbouwers daar zeer expliciet de toestemming voor geven. Het is volgens mij dus niet enkel positief te evalueren maar het is ook echt nodig om dit in Vlaanderen te organiseren. Zo kunnen we aan de Vlaamse land- en tuinbouwbedrijven de blijvende garantie bieden dat hun privacy en eigenaarschap van de data te allen tijde gerespecteerd worden.

De architectuur is generiek en dus niet specifiek voor de melkveehouderij. DjustConnect kan ook deelaanvragen verwerken vanuit de hele land- en tuinbouw. Er is dus een zeer groot potentieel om uit te breiden naar de hele land- en tuinbouwsector. Ik verwacht er dus veel van. We zullen nog zien of die verwachtingen volledig ingelost zullen worden.

Er werd gevraagd naar de reacties. Zoals ik al zei, wordt DjustConnect op dit moment nog gebouwd. De melkveehouders kunnen het nog niet gebruiken. Er werd wel een startevent gelanceerd door de stichtende leden, namelijk AV, de BB, de Coöperatie Rundveeverbetering, Dierengezondheidszorg Vlaanderen en Milcobel. De mogelijkheden werden wel al voorgesteld aan heel wat landbouwers. De eerste reacties zijn positief.

‘Van boeren voor boeren’ is niet zomaar een slogan. Het is echt de boer die centraal staat, omdat hij of zij de eigenaar blijft van de data en bepaalt of hij of zij die data deelt. Er worden dus geen data gedeeld tegen de zin van de eigenaar. Datagebruikers worden verplicht om in duidelijke taal uit te leggen welke data ze waarvoor willen gebruiken. Elke boer krijgt een dashboard, een controlepaneel, waarmee hij data-aanvragen kan goedkeuren of afkeuren. Geen toestemming van de boer, betekent geen uitwisseling. ILVO zal hier als neutrale partij toezicht op houden. Dat zou dus voldoende vertrouwen moeten bieden.

Om de boeren op de hoogte te brengen van DjustConnect werd een communicatieplan opgesteld. Dit project zou ook kunnen bijdragen aan administratieve vereenvoudiging, maar ik kom daar straks nog op terug.

Vanuit de ervaringen van mijn administratie weten we dat administratieve lasten een klacht zijn van alle boeren. Dat zijn zeer tijdrovende activiteiten, die vaak 's avonds moeten plaatsvinden. Ik hoop dat die digitale verwerking van gegevens de werklast een stukje zal verminderen, en ook de kans op fouten. Maar daarvoor moet DjustConnect natuurlijk voldoende vertrouwen bieden. We zullen het dus maar op termijn zien. De stichtende leden hebben zich ertoe geëngageerd om boeren warm te maken om er positief naar te kijken.

ILVO heeft dus te kennen gegeven dat er zou kunnen worden doorgegroeid naar andere sectoren. Zoals ik al zei, is DjustConnect generiek. Alle datagebruikers uit de agrofoodsector zijn welkom. De enige voorwaarde is dat de spelregels gerespecteerd worden. ILVO zal erop toezien dat niemand uitgesloten wordt van deelname. Er bestaat al concrete interesse uit de varkenshouderij, de pluimveehouderij, de aardappelindustrie en de akkerbouw.

ILVO kan voor dit project ook rekenen op de steun van het Departement Landbouw en Visserij. Ik zal dat sectorinitiatief sowieso ook ondersteunen.

Het EFRO-project loopt tot eind maart 2021. Met de lancering op 10 oktober 2019 is duidelijk gemaakt dat DjustConnect duurzaam verankerd is als volwaardig blijvend publiek-privaat orgaan. Er wordt op dit ogenblik gewerkt aan een businessplan.

We proberen hier een antwoord te bieden op een echte nood aan ondersteuning van onze bedrijven. Veel Vlaamse agrofoodbedrijven hebben geen digitale bedrijfsstrategie of hebben nood aan ondersteuning bij de uitwerking ervan. Het succes van DjustConnect hangt, behalve van het vertrouwen van de boeren, ook af van de innovatiecapaciteit van onze Vlaamse agrofoodbedrijven zelf.

Op 27 augustus 2019 is een project ingediend bij het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO), in het COOCK-programma (Collectief O&O en Collectieve Kennisverspreiding). In dat project wil ILVO bedrijven inspireren, enthousiasmeren en ook technisch ondersteunen bij data-innovaties. Want je moet als bedrijf natuurlijk wel de mogelijkheid hebben om aan te sluiten. Er zit dus heel wat beweging in dit interessante dossier.

De heer Ongena heeft het woord.

Bedankt, minister, voor uw omstandige antwoord. We zijn blij dat u ook optimistisch naar dit nieuwe project kijkt en dat u er samen met ons heel wat potentieel in ziet, zowel wat betreft de verbetering van de gewassen en de productie, als ook – zoals u zelf terecht aangeeft – de mogelijkheid van een sterke administratieve vereenvoudiging voor onze mensen in de landbouw.

Het project loopt nu. Het is natuurlijk een beetje afwachten. We zullen zien of de hoge verwachtingen worden ingelost. Maar ervan uitgaande dat dat gebeurt, moet er ook al nagedacht worden over het moment dat in 2021 de EFRO-kredieten aflopen. Hoe wordt het dan overgenomen? Zult u dan ook initiatief nemen om de continuïteit te waarborgen?

Zoals ik in mijn inleiding al zei, zal het project staan of vallen met de mate waarin de landbouwers eraan gaan deelnemen en hun data erop gaan plaatsen. Ik kan mij inbeelden dat het voor heel wat landbouwers niet evident is om dat systeem te gebruiken. Misschien kan er dus eens nagegaan worden of er vanuit de Vlaamse overheid kan worden geholpen bij het ondersteunen van landbouwers om in dat systeem in te stappen, om hen daar praktisch een beetje in bij te staan.

Mevrouw Joosen heeft het woord.

Meten is weten, en DjustConnect faciliteert die data-uitwisseling. Ik denk dus dat dat een belangrijke meerwaarde kan bieden voor onze sector.

Ik wil toch nog eens expliciet aandacht vragen voor het eigendomsrecht van die data. Onze landbouwers moeten toestemming geven voor het delen van die informatie. Dat is een heel belangrijk principe, dat zeker overeind moet blijven.

Een uitbreiding naar de hele sector lijkt ons ook aangewezen bij dit project.

Minister Crevits heeft het woord.

Collega Joosen, ik heb vrij uitgebreid aandacht besteed aan dat eigenaarschap. ‘The proof of the pudding is in the eating.’ Als blijkt dat data misbruikt worden of dat er toch gegevens gedeeld worden waarvoor men geen toelating gegeven heeft, dan zal het hele platform in elkaar stuiken.

Sowieso is het een zeer cruciale randvoorwaarde.

Mijnheer Ongena, we nemen uw suggesties mee. We moeten nu uiteraard de resultaten afwachten. En dan is het aan ILVO en de privépartners om een rendabel businessmodel uit te bouwen.

Ik zal sowieso aan de administratie vragen om op fora, zoals beurzen en infomomenten, het initiatief in de kijker te zetten. Maar ik geloof er wel in.

De vraag om uitleg is afgehandeld.