Actieplan hardfruit

Mevrouw Grosemans heeft het woord.

Voorzitter, minister, collega’s, ik merk dat verschillende Limburgse collega’s in deze commissie zitten. Dat is geen toeval. Daar heeft de fruitsector die in onze provincie enorm belangrijk is, ongetwijfeld mee te maken. Die sector staat onder druk, hij is in crisis.

Ik heb de laatste commissieverslagen over de fruitsector nagelezen. Ik merk dat iedereen, over de partijgrenzen heen, zegt dat het eigenlijk al vijf over twaalf is. De helft van de bedrijven zou zelfs al van plan zijn om binnen dit en vijf jaar de activiteiten te staken.

Minister, welke strategie zult u volgen om die sector hardfruit te ondersteunen en te versterken?

In 2017 was er een actieplan hardfruit. Men heeft toen veertien belangrijke spelers uit die sector samengebracht en rond de tafel gezet. Het actieplan is ondertekend. Men heeft drie werven naar voren geschoven om op in te zetten, met negentien concrete actiepunten. Het plan was verder om elke zes maanden een stand van zaken te geven in de commissie.

Maar dan zijn er problemen opgedoken, een aantal twistpunten tussen die veertien actoren. Uw voorgangers, voormalig minister Schauvliege, hier aanwezig, en ook voormalig minister Koen Van den Heuvel, hebben er heel wat tijd en energie in gestoken om die neuzen terug in dezelfde richting te krijgen, de mensen weer op één lijn te krijgen. Maar dat is helaas niet gelukt.

Minister, zult u opnieuw vaart zetten met dit actieplan fruit? Of denkt u misschien een andere strategie te volgen? Wat dat betreft, heb ik eigenlijk drie concrete punctuele vragen.

Kunt u mij zeggen welke resultaten we tot nu toe aan dit plan kunnen toeschrijven? We hebben natuurlijk al heel wat maatregelen genomen. Maar wat is er al concreet naar voren gekomen uit dit actieplan?

Uw twee voorgangers hebben getracht om die conflicten op te lossen. Zult u opnieuw met die veertien actoren rond de tafel zitten? Die twistpunten tussen die actoren hypothekeren namelijk de uitvoering van het plan.

Het plan bevat tot nu toe geen instrumenten voor evaluatie. Hoe zal dat precies gebeuren? Door wie zal die evaluatie gebeuren? Hoe kunnen we eigenlijk weten of dit plan effect heeft?

Minister Crevits heeft het woord.

Collega, u hebt terecht verwezen naar de inspanningen die gedaan zijn door mijn voorgangers. Er is inderdaad een plan, met een belangrijke doelstelling. Die doelstelling is verschillende partijen uit de sector, zijnde de landbouworganisaties, de veilingen, de handel, het onderzoek, de telers en de overheid samenbrengen, om toekomstgericht te werken voor de hardfruitsector.

Er zijn drie werven binnen dit plan: de kwaliteit, de rendabiliteit en het onderzoek.

Dit plan heeft een aantal projecten mogelijk gemaakt, het is dus niet zonder verdienste. Een aantal projecten spelen in op die drie werven. Ik kan er een aantal voorbeelden van geven. Dankzij het overleg dat uit het plan voortspruit, is de VLIF-lijst (Vlaams Landbouwinvesteringsfonds) met 30 procent steun aangepast voor beloftevolle rassen zodat de fruitteler naar nieuwere beloftevolle rassen kan overschakelen. Hij kan hiervoor zelfs een waarborgregeling aanvragen.

Het Departement Landbouw en Visserij heeft – op vraag van de sector – ook de mogelijkheid en opportuniteit onderzocht om een rooipremie in te voeren. Maar zolang er op Europees niveau geen maatregelen worden genomen om het areaal af te bouwen, zal die rooipremie op zich geen oplossing zijn voor onze telers, die opereren in een Europese markt. Dat moet u ook begrijpen. We geven daarmee onze eigen mensen wel een premie, maar dat lost de problemen op zich niet op.

Ook de middelen die je daarvoor nodig hebt, zijn enorm. Er zou 29 miljoen euro nodig zijn om 20 procent te rooien en dan heb je nog niet eens een oplossing. Bovendien moeten de landbouwgronden waarop gerooid wordt in het kader van de staatssteunregels, die door de brexit heel actueel zijn, minstens twintig jaar lang volledig uit productie worden genomen. Dat stond ook in het antwoord op een schriftelijke vraag van 20 augustus 2019 van de heer Marino Keulen.

In het kader van de opvolging van het actieplan is er samen met de sector ook een analyse uitgevoerd over de mate waarin erkende producentenorganisaties en unies van producentenorganisaties informatie kunnen delen over onder andere kwaliteit, prijsvorming en geldende regels inzake mededinging. Bij een aantal projectoproepen is ook bijzondere aandacht besteed aan de fruitsector, wat geleid heeft tot de opstart van heel wat specifieke demonstratieprojecten en operationele groepen in de fruitsector. Zo is er het project ‘Lekkere conference op elk moment van het bewaarseizoen’ en het project ‘Diversifiëren is anticiperen’ – het ene klinkt al wat smakelijker dan het andere. Die twee projecten zijn opgestart binnen de werf ‘Kwaliteit’.

Er zijn ook extra middelen uitgetrokken om een aantal onderzoeksprojecten van het Proefcentrum Fruitteelt versneld uit te voeren. Daar is 200.000 euro voor vrijgemaakt. In het kader van het actieplan is ook vanuit het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) 200.000 euro ingepast in het bestaand programma voor promotie van hardfruit op de Belgische markt. De radiocampagne is uitgebreid en er wordt ook gebruikgemaakt van nieuwe communicatiekanalen. Er loopt momenteel ook een actie ‘Eet fruit van bij ons’. Zeggen dat het plan niets heeft teweeggebracht, is dus niet helemaal correct. Er zijn een aantal goede projecten uit voortgevloeid.

Uw tweede vraag is correct. Het plan had ook tot doel om partijen rond de tafel te krijgen. Uit een goede samenwerking groeien vaak goede projecten. Er zijn overlegmomenten georganiseerd op het kabinet en vanuit de administratie met de verschillende belanghebbenden. Dat zijn de telers, de handelaars en de veilingen. Mijn voorgangers hebben zo geprobeerd een betere afstemming binnen de sector te stimuleren en tegelijk werden de trekkers meermaals op hun verantwoordelijkheden gewezen.

Er is één specifiek project waar men zeer moeilijk tot resultaten kwam of gekomen is. Het ging om een project inzake het definiëren van een minimale uniforme kwaliteit van het Belgische hardfruit. Hierover lagen de meningen ver uit elkaar. Doordat de Belgische Fruitveiling (BFV) in het voorjaar echter is toegetreden tot de Logistieke en Administratieve Veilingassociatie (LAVA) is dit knelpunt ook opgelost. In die associatie zijn de grotere fruitveilingen nu samen verenigd en de afspraak is dat men binnen LAVA verder zal werken aan een kwaliteitslabel waarop elke schakel in de keten kan vertrouwen. Dat probleem zou normaal gezien dus opgelost moeten worden. Het zal u niet verbazen dat dit project mij bijzonder interesseert. Het zou een heel goede zaak zijn, mocht er een afstemming uit voortvloeien.

Verder heeft mijn administratie er ook op toegezien dat de middelen van de Europese gemeenschappelijke marktordening (GMO) voor groenten en fruit correct worden aangewend door de producentenorganisaties. Bij de GMO-controles zal strikter worden nagegaan of de besluitvorming democratisch verloopt en of er voldoende communicatie naar alle telers op dezelfde wijze gebeurt.

Wat de evaluatie-instrumenten betreft, hebt u ook een punt. Tijdens overlegmomenten in groep of met belangrijke trekkers wordt er op regelmatige basis een evaluatie doorgevoerd en een stand van zaken gegeven over de verschillende deelprojecten, maar het klopt dat je het best op voorhand beslist hoe je de effectiviteit van een actieplan zult beoordelen. Dat is dus een werkpunt.

De problemen zijn zeker niet weggewerkt, collega, maar het plan heeft wel wat projecten teweeggebracht en zal ook geëvalueerd worden. De toekomst van ons hardfruit zal de komende jaren mijn en zeker ook uw bijzondere zorg en aandacht wegdragen.

Mevrouw Grosemans heeft het woord.

Dank u wel, minister, voor uw zeer uitgebreide antwoord. Ik leer nu dat er al een aantal punten van het actieplan zijn gerealiseerd, en dat is uiteraard heel positief. Ik voel ook dat u vaart wilt zetten achter de verdere uitvoering van het plan om knelpunten weg te werken en om plooien glad te strijken tussen die veertien spelers binnen de sector, een sector die alle steun absoluut goed kan gebruiken.

Ik heb nog twee bijkomende vragen. Voormalig minister Van den Heuvel zei dat hij de doorlooptijd zou inkorten voor het betalen van de schade door de droogte van 2018. Hebt u daar een stand van zaken van? Worden die fruittelers sneller uitbetaald door het VLIF? Zijn de schadedossiers van de fruittelers inmiddels afgehandeld?

U bent uiteraard nieuw binnen dit domein, maar zult u overleg plegen met de nieuwe Europees commissaris voor Landbouw, Janusz Wojciechowski? Ik denk niet dat die man deze commissievergaderingen zal volgen. Het is wel belangrijk om ook met hem verder overleg te plegen, om telkens dezelfde boodschap te brengen en om telkens opnieuw op dezelfde nagel te kloppen om de moeilijke marktsituatie van onze fruitsector te bespreken. Alvast bedankt voor uw antwoord.

De heer Pieters heeft het woord.

Minister, het was een gedegen antwoord, waarvoor dank. Ik wil toch de nadruk leggen op de communicatie. Zoals al gezegd, is het niet eenvoudig met veertien spelers. We zijn het in de politiek wel gewend dat het wat langzamer gaat, maar de telers en de ondernemingen zijn gebaat bij een snelle afhandeling van de dossiers en bij een snelle besluitvorming. Ik sluit me dus aan bij mevrouw Grosemans dat er heel veel baat is bij een snelle afhandeling en een goed contact met Europa, waar we met de vuist op tafel moeten slaan voor onze fruittelers.

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, u hebt vorige week het knelpunt aangeraakt dat de boycot van Rusland de sector heel hard treft. Daarom gebeuren er heel wat inspanningen om die markt weer open te maken en om meer markten aan te snijden. Er zijn heel wat pogingen geweest om de Aziatische markt open te trekken. Wat is op dat vlak de laatste stand van zaken?

De VLIF-steun is inderdaad opengetrokken. Is daar veel gebruik van gemaakt? Als u die cijfers niet bij zich hebt, heb ik daar alle begrip voor. Misschien kunt u die dan later overmaken.

De heer Coenegrachts heeft het woord.

Er zijn inderdaad heel wat Limburgse tussenkomsten. Hardfruit is een van de redenen waarom ik in de commissie Landbouw zit. De hardfruitsector heeft het inderdaad heel moeilijk. Er is, zoals gezegd, het Russisch embargo en het noodweer van de voorbije jaren. Daar gaan we het nog over hebben. Er is ook de concurrentie met Polen, dat komt opzetten, onder meer door het Russische embargo. Het is dus heel positief dat er een actieplan hardfruit is en dat het vanuit de sector is gekomen.

Ik heb er nog twee bezorgdheden bij dat plan. Het stuk risicobeheer is heel belangrijk voor fruittelers. We gaan binnenkort over van het Landbouwrampenfonds naar de noodweerverzekering. Ik weet dat de Vlaamse Regering reeds enkele verzekeraars heeft erkend. Hebt u er zicht op of daar fruittelers op intekenen? Plant u daarover nog extra communicatie naar de sector?

In het deel Poolverkoop/Diversificatie mis ik een stuk zelfvermarkting. Dat is natuurlijk niet gemakkelijk, aangezien veilingen daar vaak heel strikte regels over hebben. Nochtans zou het voor de fruittelers zelf heel positief kunnen zijn, ook in het kader van de korte keten die we allemaal trachten te promoten. Kunt u dit bekijken met de veilingen om oplossingen uit te werken, waardoor fruittelers voor een deel van hun oogst zelf kunnen instaan voor de vermarkting?

Minister Crevits heeft het woord.

Collega’s, sommige vragen wijken wel heel ver af van de oorspronkelijke vraag. Ik hoop dat dat binnen een jaar tot mijn parate kennis zal behoren, maar op een aantal vragen zal ik niet onmiddellijk kunnen antwoorden. Misschien kunnen we afspreken dat ik u bepaalde gegevens schriftelijk bezorg als u met grote vragen blijft zitten.

Er waren wat vragen over het internationale aspect. Zowel collega Van den Heuvel als collega Schauvliege hebben de voorbije jaren heel vaak overleg gehad op Europees niveau. Dit is een belangrijk topic dat daar besproken werd. Op 4 april was er nog een overleg met commissaris Phil Hogan, minister Denis Ducarme en Waals minister René Collin, waar de problemen in de fruitsector en de varkenssector werden aangekaart. De commissaris heeft zich toen geëngageerd om bij handelsmissies de belangen van de fruitsector te zullen verdedigen om nieuwe exportbestemmingen te verkrijgen. Ik heb bij mijn aanstelling onmiddellijk een gesprek aangevraagd met dezelfde commissaris. Ik hoop hem zeer binnenkort de bezorgdheden van onze fruittelers over te maken. U weet dat ik vorige week de commissaris voor Visserij al gezien heb. De commissarissen zitten ook in een transitieperiode, maar ik denk dat het beter is om hen zo snel mogelijk te zien. Het is ook een kleine moeite om twee keer te gaan, want ze zijn heel dikwijls hier in Brussel te vinden.

Collega Schauvliege, u had een vraag over Azië. Zoals u weet, werden er op dat vlak pogingen ondernomen. Op dit ogenblik staat een en ander op een vrij laag pitje omdat er logistieke problemen zijn om het fruit effectief daar te krijgen. Het fruit valt, tot mijn verbazing, ook nog niet echt in de smaak. Daar moet dus nog wel wat aan gewerkt worden, maar daar wordt blijvend op ingezet. Ik heb hierover overleg gehad met VLAM, dat daarvoor specifieke aandacht heeft. We hebben gevraagd of er op dat vlak iets kan gebeuren tijdens de missie naar China die binnenkort zal plaatsvinden. Maar dat zal wellicht voor een volgende keer zijn, hoewel vertegenwoordigers van de groente- en fruitsector sowieso meegaan op deze prinselijke missie.

Collega Groesemans, u vroeg naar de doorlooptijd van de schadedossiers. De eerste dossiers werden eind augustus uitbetaald. Het klopt dus dat dat wat sneller gaat. Ook de VLIF-dossiers worden vooruit getrokken en versneld behandeld. Ik heb u in mijn eerste antwoord een aantal wijzigingen aan de regelgeving bezorgd, die mogelijkerwijze ook voor wat innovatie kunnen zorgen. Die dossiers worden dan ook naar voren getrokken.

Collega Coenegrachts, er is nog geen zicht op de subsidieaanvragen in het kader van de brede weersverzekering, die start op 1 januari 2020. De verzekeringsmaatschappijen werden half september, heel recent dus, erkend. Het is nu aan de landbouwers om een doordachte keuze te maken. Ik verhul u niet dat dit een grote verandering is in het geheel.

Wat de vermarkting betreft: de telers kunnen tot 20 procent zelf verkopen. De rest moet via de veilingen gebeuren, als ze daar lid van zijn.

Ik hoop dat ik hiermee op de vragen van iedereen geantwoord heb.

Mevrouw Grosemans heeft het woord.

Minister, ik blijf deze kwestie deze legislatuur zeker opvolgen om te zien wat u zult ondernemen op lange termijn. Er ligt in ieder geval nog heel wat werk op de planken. Ik denk dan aan nieuwe variëteiten, nieuwe afzetmarkten, en uiteraard ook aan de verhouding tussen teler en veiling. Er zal in ieder geval voer genoeg zijn voor heel wat boeiende discussies.

De vraag om uitleg is afgehandeld.