Brexit: strategie FIT voor het aantrekken van buitenlandse investeringen

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Minister, wat lange tijd werd gevreesd, komt nu steeds dichterbij. Op 31 oktober 2019 zou de UK zonder deal uit de Europese Unie kunnen stappen. Iedereen kent ondertussen de negatieve gevolgen die er wellicht zullen zijn, als het al niet erger is. Vooral de gevolgen voor mijn regio, voor West-Vlaanderen, zijn welbekend. Uit studies van de KU Leuven zouden er in heel Vlaanderen 28.000 jobs verloren gaan. Met de no-deal zouden heel wat economische opportuniteiten wegvallen.

Er zijn landen die niet alleen op die negatieve zaken blijven focussen, maar de vlucht vooruit nemen. Ze zoeken het positivisme in heel het brexitverhaal, denk aan Nederland. Het Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA), een onderdeel van het Ministerie van Economische Zaken, publiceerde onlangs, op 26 augustus, een lijst van 100 bedrijven die de oversteek vanuit de UK naar Nederland hebben gemaakt. Nog 325 andere bedrijven zouden volgens het NFIA ‘grote interesse’ hebben om naar Nederland te gaan.

Volgens eerdere berichten zouden de eerste 62 bedrijven die zich in Nederland gevestigd hebben ten gevolge van de brexit, goed zijn voor 2500 banen en 310 miljoen euro. We praten hier dus over niet weinig. Nederland ligt niet ver en ik kijk dus meteen naar België en zeker naar Vlaanderen. Is Flanders Investment & Trade (FIT) ook bezig om van de brexit naast alle negatieve aspecten toch ook iets positiefs te maken in Vlaanderen qua extra jobs of investeringen? Dit ‘aantrekken van investeringen’ vind ik trouwens niet uit, het vormt de vierde pijler van het ‘Actieplan brexit’ van de Vlaamse Regering. Dit zal hopelijk volledig doorgaan met de nieuwe ploeg die start, want heel de brexitsaga stopt niet.

Minister, wat Nederland kan, kunnen wij beter, zou ik durven te zeggen en vragen. Hoe evalueert u de voorlopige resultaten van deze vierde pijler van het ‘Actieplan brexit’ van de Vlaamse Regering? 

Hebben de Vlaamse Regering en FIT een marketingstrategie op poten gezet om Britse bedrijven die schrik hebben naar aanleiding van de brexit naar Vlaanderen te halen? Welke concrete acties werden in dit kader al ondernomen?

Zijn er bepaalde sectoren waarop u focust? Zo ja, welke? Indien niet, waarom niet?

Kunt u een overzicht geven van hoeveel bedrijven de afgelopen drie jaar hun vestiging uit het Verenigd Koninkrijk naar Vlaanderen hebben verhuisd? Heeft FIT hierover cijfers die u kunt meedelen?

Kunt u een overzicht geven van hoeveel jobs er in dit kader in Vlaanderen bij zijn gekomen per sector? Hoeveel investeringen heeft dat meegebracht?

Hoeveel bedrijven in het VK hebben momenteel hun interesse aan FIT te kennen gegeven om in de nabije toekomst naar hier te verhuizen? 

Een laatste, niet minder belangrijke vraag: is er veel overleg en coördinatie over de verhuizing van bedrijven in het kader van de brexit met het federale niveau en tussen de gewesten onderling?

Het is een hele boterham, minister, maar ik ben echt benieuwd hoeveel extra bedrijven wij al aangetrokken hebben. Als anderen dat kunnen, moeten wij dat zeker ook kunnen.

Minister Weyts heeft het woord.

Dat is inderdaad een interessante vraag. De brexit wordt nogal benaderd vanuit problematische visie, maar er zitten ook enigszins wat opportuniteiten in. De ene zijn dood, is de ander zijn brood. Wat de ene verliest, kan de andere winnen. Het is een beetje zoals op 26 mei. Dat geldt ook in dezen.

Er zijn dus wel wat opportuniteiten. FIT is heel vroeg begonnen met het bekijken van die brexitproblematiek vanuit het oogpunt van de problemen voor onze bedrijven aangaande import en export maar anderzijds ook vanuit investeringsopportuniteiten. Dat is inderdaad die vierde pijler die men in het kader van het brexitplan heeft uitgewerkt sinds 2016. Daarvoor heeft men ook in extra middelen en mensen voorzien en in een specifieke marketingaanpak, op basis van een acquisitiebeleid.

Er zijn twee basisdoelgroepen. Enerzijds zijn er de bedrijven van het Verenigd Koninkrijk die zich zouden willen vestigen op het vasteland, en dan bij voorkeur in Vlaanderen. Ten tweede zijn er buitenlandse bedrijven die aanvankelijk een investering overwogen in het Verenigd Koninkrijk, maar dan, gelet op de brexitproblematiek, de zaken anders gaan bekijken zijn en dan andere investeringsopportuniteiten gaan verkennen zijn. Dan spreken we vooral over bedrijven uit de Verenigde Staten, Azië en Canada.

We hebben de afgelopen weken ook een duidelijke versnelling gezien waarmee bedrijven beslissingen nemen op basis van de brexit. Als je de cijfers die minister-president Bourgeois in maart van dit jaar gegeven heeft, vergelijkt met de cijfers van vandaag, dan zie je al een serieuze toename van de belangstelling, en niet alleen van de belangstelling, ook van de investeringsbeslissingen wat Vlaanderen betreft. Die afwachtende houding, die lange tijd toch overheerste, lijkt nu dus toch plaats te maken voor de effectieve oprichting van nieuwe structuren, van nieuwe bedrijven dus.

Heel concreet kunnen we nu spreken over 42 nieuwe investeringen via wat we noemen ‘een eigen opgezette structuur’. Daarmee bedoelen directe investeringen, dus geen participaties – want die zullen er ongetwijfeld ook wel zijn – in andere, bestaande bedrijven maar echt eigen structuren die worden opgezet. Zo zijn er zich 42 ondernemingen komen vestigen in Vlaanderen, waarbij – en deze nuance moet ik onmiddellijk aanbrengen – de brexit een van de overwegingen was. Ik kan niet zeggen in welke mate de brexit daarbij een decisieve rol gespeeld heeft, maar de ondernemingen in kwestie duiden wel aan dat die brexitproblematiek bijgedragen heeft in het ruimere beslissingskader, zonder dat ik daar onmiddellijk een gewicht aan toeken.

Naast die 42 gewone dossiers voor Vlaanderen zijn er nog een tiental andere, die in Brussel zijn terechtgekomen. Want vanzelfsprekend bekijken die ondernemingen een vrij ruime perimeter, een ruime geografische omschrijving. Of ze dan uiteindelijk in Zaventem terechtkomen of in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, is op voorhand niet zo duidelijk. Een tiental andere dossiers zijn dus in Brussel terechtgekomen, hoewel FIT hun investeringsdossier wel mee begeleid heeft. Het gaat dan vooral over financiële instellingen, over verzekeringen, over business services die specifiek kozen voor Brussel.

Als je vraagt wat dat zou betekenen als je dat zou vertalen naar jobs en naar investeringsvolume, kan een voorzichtige inschatting gemaakt worden op basis van de gegevens die worden aangereikt door de bedrijven zelf. Met die nuance kan ik zeggen dat het gaat over een investeringsvolume van ongeveer 2,2 miljard euro en ongeveer tweeduizend jobs – maar opnieuw de nuance eraan toevoegend dat de brexit een van de overwegingen was om zich te komen vestigen in Vlaanderen sinds 2016.

In totaal zijn er momenteel nog 136 leads actief die gelinkt zijn aan het brexitgebeuren, dus 136 potentiële investeringsdossiers. Een kleine 60 procent daarvan zijn bedrijven uit de UK. De overige 40 procent komen uit andere landen, waarvan de belangrijkste, zoals ik al zei, uit de VS, Canada, Japan en India. Trouwens, voor die investeringen die zich effectief gerealiseerd hebben, geldt ongeveer diezelfde verhouding van 60/40, dus grosso modo 60 procent uit de UK en 40 procent uit andere landen.

Meer dan 20 procent van die leads hebben ondertussen geleid tot een ‘site visit’, dus een bezoek. Ook daar zie je dat die bezoeken, dus het fysiek afstappen in Vlaanderen, serieus toenemen. Je merkt ook dat wanneer uiteindelijk de stap gezet wordt, letterlijk, om een bezoek te brengen, dat meestal effectief rendeert en leidt tot een investering en dus tot het opzetten van een basisstructuur, zodra de brexit een feit zal zijn.

Zoals al gemeld, zien we dat er zich nogal wat achterliggende verschuivingen aftekenen zonder dat er noodzakelijkerwijze nieuwe entiteiten worden opgericht, maar waarbij bestaande structuren worden versterkt of waarbij operaties worden uitbesteed. Je ziet dat in de logistiek en we zien bijkomende activiteiten in Vlaanderen landen, onder andere in de farma.

Dat moet ik misschien ook duiden: we hebben ons specifiek gericht op die sectoren waarin we al een voorsprong hebben, waarin we al enige geloofwaardigheid hebben. Ik spreek dan over de farma, de chemie, textiel, automobiel, voeding en onze technologieclusters. We hebben ons dus vooral geconcentreerd op onze troeven, onze sterktes. Wat investeringsactiviteiten betreft, zijn we vooral ingegaan op distributie en logistiek, op verkoop- en marketingkantoren en op onderzoek en ontwikkeling. Ik bespaar u een hele reeks van acties die we hebben opgezet, vooral in de UK. Dat gaat dan over seminaries, over advertenties, over brexitevents die we via FIT op poten hebben gezet.

Om even terug te keren naar het feit dat men niet noodzakelijk nieuwe entiteiten opricht, maar bestaande structuren versterkt of operaties uitbesteedt: dat zien we in het geval van de logistiek. We zien ook bijkomende activiteiten in Vlaanderen wat betreft de farma.

Men heeft hier bijvoorbeeld vanuit het Britse National Health Department een logistieke hub voor farma opgericht. Ook de activiteiten van Britse telecomoperatoren werden versterkt via fusies en overnames. Er was ook een verhoging van de investeringen in de Vlaamse biotech. Daarbij maakt men gewag van het verplaatsen van investeringsfondsen van het VK naar Vlaanderen.

Als we dit allemaal in het perspectief plaatsen van de cijfers die Nederland naar buiten heeft gebracht, denk ik dat we aardig werk hebben verricht en dat we absoluut ons mannetje staan. Alle verhoudingen in acht genomen, mogen deze resultaten er absoluut zijn. Ze zullen mogelijk de komende weken nog fel verbeteren.

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Minister, dank u voor uw tweede positieve antwoord. Ik hoor dat u het hebt over 42 nieuwe investeringen en 2000 jobs in Vlaanderen en nog 136 potentiële investeringsdossiers. Ik vind dat zeer mooi nieuws. Ik heb u zeker geen lessen in communicatie te geven, maar ik begrijp niet dat dit nog niet werd gecommuniceerd. Als u dat zou zeggen, zou u nog andere bedrijven aantrekken. Dat toont dat Vlaanderen goed is om hier te komen investeren en dat wij blij zijn als er bedrijven komen.

Ik heb mijn vraag gesteld op basis van wat ik las over wat er in Nederland gebeurt. Wat zij schrijven, geeft een zeer mooi economisch beeld van Nederland. Nederland blijft niet zitten in het negativisme van de brexit maar haalt er zaken, jobs en investeringen uit. U en uw FIT hebben hetzelfde gedaan. Minister, ik weet dat ik u niet mag bejubelen en ik ga dat ook niet doen, maar ik weet dat u graag communiceert. Ik snap echt niet dat er nog geen titel in de kranten is gekomen die zegt dat er in Vlaanderen tweeduizend nieuwe jobs komen door de brexit. Ik vind dat zeer goed nieuws.

Ik wil u nog vragen – maar ik weet dat u daar wellicht niet meteen op zult kunnen antwoorden – hoeveel van die tweeduizend nieuwe jobs er zich in West-Vlaanderen situeren.

De heer Vande Reyde heeft het woord.

Voorzitter, ik heb nooit gedacht dat ik met mijn eerste woorden in dit parlement meteen mijn socialistische collega’s zou feliciteren. Ik treed hen bij: proficiat met deze vraag. Als het over de brexit gaat, gaat het inderdaad heel vaak over de gevaren ervan. Dat is logisch want we zitten in een zeer exportgedreven regio. Vorig jaar hadden we nog een recordexport van 328 miljard euro. Dat is gigantisch. Het is dus logisch dat er over de gevaren van de brexit wordt nagedacht, zowel door minister Weyts als door zijn federale collega Alexander De Croo.

Maar zoals u terecht opmerkt en prima verwoord hebt – en dat zijn waarschijnlijk mijn laatste complimentjes voor deze legislatuur –, zijn er aan de brexit ook enorm veel opportuniteiten verbonden. Denk maar aan de coördinatiecentra. Ik geef u deze suggestie mee, minister. Er zijn er enorm veel die gevestigd zijn in het zuiden van de UK. Ze fungeren daar als Europese hub. Bijvoorbeeld in de mediasector. Er zijn ook veel onderzoekscentra. U had het zelf al over de farma- en de technologische sector. Daar liggen nog enorm veel opportuniteiten. Heel veel van die coördinatie- en onderzoekscentra zijn aan het bekijken hoe ze hun Europese activiteiten beter kunnen coördineren. We kunnen die naar ons trekken, we moeten daar inderdaad ambitieus in zijn. Dat is heel belangrijk. We moeten tegelijk ook wakker en alert zijn, zoals onze Nederlandse collega’s. Ik ben heel blij te horen dat zowel FIT, u als minister Alexander daarmee bezig zijn. U zult in ons zeker een partner vinden om van de jammerlijke brexit een positieve zaak te maken, zowel voor onze Vlaamse ondernemers als voor de werkgelegenheid in Vlaanderen.

De heer Sintobin heeft het woord. Ook felicitaties voor onze socialistische collega?

Ik denk het niet, voorzitter.

Ik dacht dat het opvragen van cijfermateriaal vooral gebeurt via een schriftelijke vraag, maar wie ben ik om dat te zeggen?

Ik weet ook niet wat er gaat gebeuren na 31 oktober. Ik heb geen glazen bol. Ik ben ook niet van plan, zoals veel collega’s en partijen, om dagelijks paniek te zaaien over een mogelijke brexit. Ik breng nog altijd respect op voor de keuze van de Britten. Zij hebben gekozen, het is niet aan ons en zeker niet aan dit land om te zeggen hoe men daar de zaken moet regelen.

FIT is inderdaad bevoegd om investeringen naar Vlaanderen te halen, minister. Vlaanderen, en meer in het bijzonder West-Vlaanderen, doet veel export naar de UK. Recent hoorden wij dat een aantal bedrijven die veel exporteren naar de UK nog altijd niet in orde zijn met douaneformulieren en met het onlineplatform. In hoeverre neemt de Vlaamse Regering nog initiatieven om die bedrijven te begeleiden naar een mogelijke brexit voor wat betreft douane? In het kader van uw andere bevoegdheid wordt er ook gezegd dat er misschien een probleem zal zijn met vrachtwagens, bijvoorbeeld in de haven van Zeebrugge. Wij moeten de bedrijven die nog niet in orde zijn en die nog niet weten wat ze moeten doen bij een eventuele brexit begeleiden.

Minister Weyts heeft het woord.

Mevrouw Lambrecht, waarom geef ik u nu dit antwoord? Ik ben ongetwijfeld heel bescheiden wat communicatie betreft. Anderzijds heb ik een sterke reputatie wat betreft het verstrekken van primeurs aan het parlement. Bij dezen zal ik van die reputatie verlost moeten geraken. Ik zal daarvoor een extra inspanning leveren als u het mij vraagt. Gelet op het feit dat u mij het vraagt, zullen we dat bekijken.

Ik heb geen provinciale spreiding. Het zijn inderdaad indrukwekkende cijfers: 2,2 miljard euro en 2000 jobs. Maar laat ons wel wezen: er is geen enkele reden voor een hoerastemming, want netto is er sprake van een verlies. Zeker als het gaat over een no-dealscenario, spreekt de KU Leuven over 28.000 jobs die in de balans zouden kunnen komen te liggen. Op dat vlak komt het er dus op aan het maximaal mogelijke te doen om dat verlies te temperen. In plaats van bij de pakken te blijven zitten en de mogelijke toekomstige wonden al bij voorbaat te gaan likken, heeft FIT duidelijk proactief gehandeld. Nogmaals, als je vergelijkt met de inspanningen die Nederland heeft geleverd en de resultaten die Nederland heeft geboekt, hebben we wel goede keuzes gemaakt op dat vlak. We zullen echter alert moeten blijven en in alle mogelijke sectoren en opportuniteiten de koe bij de horens vatten. Voormalig minister-president Bourgeois heeft er, voorzienig als hij was, ook voor gezorgd dat FIT op dat vlak op extra middelen en extra mensen kon rekenen.

Bedankt, minister. We moeten inderdaad met de voeten op de grond blijven. De brexit is helemaal geen hoeraverhaal, maar als er dan toch iets positiefs aan is, namelijk tweeduizend jobs, vind ik dat we dat toch mogen zeggen. Want dat toont aan dat u in Vlaanderen niet bij de pakken bent blijven zitten en dat we niet moeten onderdoen voor onze collega's. Het geeft de mensen van FIT misschien ook de moed om nog een tandje bij te zetten om de cijfers nog wat beter te kunnen maken. Ik zal via een schriftelijke vraag de cijfers voor West-Vlaanderen opvragen. Bedankt.

De vraag om uitleg is afgehandeld.