Europese klimaatdoelstellingen

De heer Steenwegen heeft het woord.

Minister, we hebben vernomen dat Vlaanderen de klimaatdoelstellingen in uitvoering van het Akkoord van Parijs tegen 2020 niet zal halen. Uw voorgangers zijn tot de laatste dag blijven beweren dat we wel op schema en op koers zaten. Het siert u dat u erkent dat dat niet zal gebeuren. Nochtans zijn die doelstellingen voor 2020 de makkelijkst haalbare.

In 2030 wordt de lat nog veel hoger gelegd. Er is een Nationaal Energie- een Klimaatplan voorgelegd aan de Europese Commissie, die dat intussen heeft beoordeeld en geëvalueerd. Ze heeft er een zeer kritische evaluatie van gemaakt: de doelen zijn niet ambitieus genoeg, de financiering is onduidelijk, de investeringsnoden zijn onduidelijk, de maatregelenpakketten zijn onduidelijk enzovoort.

In het Vlaamse regeerakkoord zien we dat de Vlaamse Regering zich volledig verwijdert van het ingediende ontwerpplan, meer zelfs, een aantal belangrijke maatregelen zijn intussen verlaten.

Minister, is het nog altijd de bedoeling van deze regering om de doelstellingen van Parijs voor 2030 te halen? (Applaus bij Groen)

De heer D’Haese heeft het woord.

Minister, op 20 september kwamen er in Brussel opnieuw 15.000 mensen op straat voor een ambitieus en een sociaal rechtvaardig klimaatbeleid. Uw eerste antwoord als minister van Leefmilieu in de krant was: “Mannekes, het is welletjes geweest. We hebben het wel begrepen.” Maar blijkbaar hebt u er niets van begrepen.

Vandaag staat in de krant dat de klimaatdoelstellingen voor Vlaanderen totaal onhaalbaar zijn tegen 2020 en dat u de doelstellingen helemaal niet gaat halen. U voert geen klimaatbeleid. Wat u gaat doen, is schone lucht aankopen. Waar gaat Vlaanderen schone lucht aankopen? In Wallonië. Schone lucht aankopen in Wallonië is blijkbaar het klimaatbeleid van Vlaanderen. Dat is het sterke Vlaanderen: al van dag één Wallonië smeken om een beetje propere lucht.

Minister, ik weet niet of u weet wat men daarover op de klimaatbetogingen zegt. Ze hebben er mooie bordjes bij, waarop staat: ‘Vier klimaatministers in dit land. Nul klimaatbeleid.’

Minister, zult u de doelstellingen effectief behalen? Gaat u nog maatregelen nemen om het klimaat te redden of gaat u verder op het pad dat we tot nu toe volgen? (Applaus bij de PVDA en Groen)

Minister Demir heeft het woord.

Voorzitter, collega's, ik wil eerst goeiedag zeggen tegen het klasje uit Lanaken op de tribune. De jeugd is aanwezig.

Bij mijn aantreden kreeg ik onmiddellijk de vraag of ik de klimaatdoelstellingen 2020 ging halen. Op basis van de informatie die ik op dit moment heb, heb ik gisteren heel duidelijk gezegd dat het voor hernieuwbare energie kantje boord zal zijn. Mijn voorgangers hebben heel wat inspanningen geleverd, maar het zal afhankelijk zijn van de wind en de hoeveelheid zon in de wintermaanden. Het zal kantje boord zijn.

De doelstelling rond het broeikaseffect en de broeikasuitstoot in Vlaanderen zullen we wellicht niet halen. U begrijpt ook dat ik op dit moment niet heel veel bijkomende maatregelen kan nemen voor wat 2020 betreft, want die moeten volgend jaar al effect hebben. Ik ben daarin beperkt. Ik kan op dit moment niet zeggen hoe ik dat zal oplossen. We zullen onderzoeken hoe we dat gaan doen. U verwijst naar Wallonië, maar ik heb dat niet gezegd. Ik heb niet gezegd dat ik in Wallonië emissierechten zou aankopen; dat heeft de krant ervan gemaakt. Ik moet rustig onderzoeken hoe we dat gaan doen.

Ik wil ook wel heel duidelijk zijn: ik ben ambitieus wat het nemen van klimaatmaatregelen betreft binnen mijn bevoegdheden. Voor Energie en Omgeving staan er in het regeerakkoord heel wat maatregelen die ik zal nemen. Ook de andere ministers zullen binnen hun bevoegdheden maatregelen nemen.

Voor de doelstelling 2030 is een ontwerp opgemaakt. Ik zal dat moeten aanpassen. In december zal ik met een nieuw energie- en klimaatplan naar de ministerraad gaan. We zullen het ook in het parlement bespreken. Ik zal rekening houden met de maatregelen in het regeerakkoord. Ik zal ook kijken naar de aanbevelingen van de Europese Commissie.

Ik zal ook kijken naar de adviezen die het klimaatpanel al heeft geformuleerd. Ik ben die  aan het doornemen. Ook die van het middenveld zal ik bekijken. Dat is een huzarenstukje. Geef mij de komende weken de tijd om te bekijken hoe we de doelstellingen 2030 kunnen halen. Het regeerakkoord zegt heel duidelijk: wij gaan akkoord, wij onderschrijven de doelstellingen van het Akkoord van Parijs. Daarover bestaat er geen discussie.

Los van al die doelstellingen, wil ik ook zeggen dat de klimaatzaak een zaak is van ons allemaal. Dat wil ik hier onderlijnen: met of zonder doelstellingen zullen we dingen moeten doen, maatregelen moeten nemen.

Ik wil ook de hand reiken aan het middenveld, de jeugd, de klimaatjongeren, maar ook aan de ondernemingen, de burgers. Iedereen kan een steentje bijdragen om samen tot een oplossing te komen.  Daarover wil ik heel duidelijk zijn: de klimaatzaak belangt ieder van ons aan. We zijn het de toekomstige jeugd verschuldigd om daar een robuust antwoord op te geven. Ik zal de komende vijf jaar alles op alles zetten om mijn best te doen. (Applaus bij de meerderheid)

Minister, ik dank u voor u antwoord. 

Ik heb begrepen dat u de Europese doelstellingen wel degelijk wilt blijven nastreven. Maar u moet natuurlijk wel serieus blijven. Als u dat zegt, dan moeten daar ook maatregelen tegenover staan. Uit het plan dat werd ingediend en dat voor Europa ver onder de lat bleef, heeft deze Vlaamse Regering een aantal maatregelen geschrapt. Het betreft heel belangrijke maatregelen op het niveau van transport en gebouwen, net de twee sectoren die het belangrijkste zijn: de slimme kilometerheffing en de energierenovatie van woningen.

Minister, welke maatregelen zult u dan nemen in plaats van die maatregelen? Welke extra maatregelen plant deze regering om aan die doelstellingen te geraken? Het maatregelenpakket dat nu werd ingediend blijft namelijk echt onder de lat.

Minister, ik heb respect voor uw streven, maar ik denk dat we met een heel stevig maatregelenpakket naar de Europese Commissie zullen moeten trekken. (Applaus bij Groen en de PVDA)

Minister, u zegt dat u ambitieus wilt zijn en dat het regeerakkoord van deze Vlaamse Regering de ambities van het Akkoord van Parijs onderschrijft, maar dat is natuurlijk niet zo. Het regeerakkoord blijft ver onder de lat die het Akkoord van Parijs oplegt.

En dat vind ik wat vreemd. Want uw partij verwijt de mensen die op straat komen voor het klimaat geregeld doemdenkerij, verschillende keren al. Maar de echte doemdenkers, dat zijn de mensen die dit regeerakkoord hebben geschreven. Dat zijn de echte doemdenkers! Zij geloven niet, jullie geloven niet, dat er maatregelen mogelijk zijn. Dat is het echte doemdenken!

In Denemarken, jullie gidsland, willen ze in 2030 meer dan de helft van hun energie uit hernieuwbare bronnen halen. Dat is ambitie! In Nederland zijn ze bezig met de omschakeling naar een waterstofeconomie. Dat is visie! In Duinkerken hebben ze geïnvesteerd in hun openbaar vervoer en het gratis gemaakt. Gevolg: 65 procent meer reizigers op het openbaar vervoer. Dát is een sociaal klimaatbeleid.

En dan vraag ik mij af: zult u verder blijven kabbelen op het slakkengangetje van uw voorgangers? Zult u het blijven doen, zoals onze minister van Begroting, met ‘een beetje minder meer’ CO2? Of gaan we effectief voor veel minder CO2 en klimaatneutraliteit tegen 2050? (Applaus bij Groen en de PVDA)

Collega Steenwegen, collega D’Haese, ook jullie wil ik van harte feliciteren met jullie eerste betoog op het spreekgestoelte. Graag een applausje. (Applaus)

De heer Gryffroy heeft het woord.

Beste collega's, jullie zeggen dat wij doemdenken. Dat vind ik totaal fout. Júllie doen aan doemdenken. Wij zijn ecorealisten en willen gewoon technische, onderbouwde, berekende en kostenefficiënte maatregelen.

Het verbaast mij nogal dat jullie zo verwonderd zijn over wat er vandaag in de krant staat. Het antwoord van de minister lijkt mij correct. Collega Tommelein is mijn getuige: wanneer ik hem hierover de voorbije vijf jaar vragen stelde, was dat vooral uit bezorgdheid over het halen van de doelstelling.

We hebben niet gezegd dat we ze niet zullen halen. We hebben gezegd dat we ze waarschijnlijk net niet zullen halen en we hebben gevraagd wat we dan moeten doen. De discussie ging over de monitoring, namelijk over hoe vroeg we de gevalideerde monitoring kunnen krijgen.

Als het dan gaat over noodoplossingen, was er inderdaad een verschil tussen voormalig minister Tommelein en mezelf. Ik zou ervoor geopteerd hebben om vroeger te zoeken naar mogelijke noodoplossingen. Zijn visie was om vol vooruit te gaan en dan op het einde te zien. In elk geval is het meest cruciale nu dat we zo snel mogelijk moeten zorgen voor een gevalideerde monitoring.

Minister, mag ik erop rekenen dat u er bij de administraties op zult aandringen om zo snel mogelijk een gevalideerde monitoring te krijgen, zodat we deze discussie verder kunnen zetten op basis van cijfers? (Applaus bij de N-VA)

De heer Pieters heeft het woord.

Dames en heren, minister, doelen stellen is heel goed. Doelstellingen proberen na te komen is ook goed. Ik vind het goed dat u daar een zekere mate van realisme probeert aan te verbinden.

Er wordt hier ook gesproken over waterstof en Nederland wordt daarin vermeld als gidsland. Ik moet dan verwijzen naar uw collega voor Innovatie. Wat in Nederland aan de orde is, gebeurt met Vlaamse technologie. Ik wil met mijn tussenkomst aangeven dat u innovatieve technieken naar voren moet brengen.

De heer Bothuyne heeft het woord.

Mijnheer Steenwegen en mijnheer D’Haese, ik heb goed proberen te luisteren naar uw vraagstelling. Ik was ook heel benieuwd of ik de eerste groene zou tegenkomen die me zou kunnen uitleggen wat het standpunt van Groen nu juist is met betrekking tot de bedrijfswagens, maar helaas blijf ik op mijn honger zitten.

Ik heb ook geleerd dat de PVDA nog altijd niet de tijd heeft gekregen om het regeerakkoord effectief te lezen, want daarin zijn een hele reeks maatregelen opgenomen, zowel wat betreft de productie van hernieuwbare energie als wat betreft klimaatbeleid, die ervoor moeten zorgen dat we effectief de doelstellingen halen. De doelstellingen staan voor ons als een paal boven water. We sluiten ons aan bij de Europese doelstellingen om naar een klimaatneutraal Europa te evolueren tegen 2050. Vlaanderen zal daar zijn fair aandeel in doen. (Rumoer bij Groen, de PVDA en sp.a)

Collega's, lees het regeerakkoord. U hebt heel lang gesmeekt om tabellen, maar er liggen driehonderd bladzijden tekst voor u en u hebt ze blijkbaar nog altijd niet gelezen.

Minister, ik heb nog een bijkomende vraag. We zullen dit niet alleen doen. Ik ben blij dat u een oproep doet naar het middenveld, ondernemingen en jongeren, maar ik hoop dat u ook zo snel mogelijk samen gaat zitten met de andere deelstaten en de federale overheid om tot een gezamenlijk energie- en klimaatplan te komen. Wanneer zult u dat doen? Wat is uw agenda op dat vlak? (Applaus bij de meerderheid)

De heer Schiltz heeft het woord.

Dames en heren, het is niet zo dat deze regering niets wil doen. U moet het regeerakkoord goed lezen. Ik onderschrijf wat de heer Bothuyne heeft gezegd. We schrijven ons in een Europese ambitie in om klimaatneutraal te worden tegen 2050. We doen daar ons deel in, minstens 80 procent, en we ambiëren klimaatneutraliteit. U moet mij eens komen vertellen hoe u dit vandaag eventjes snel zult regelen. Welk pad hebt u vandaag tot 2050 uitgerold? U kunt dat misschien volgens een wereldbeeld dat niet het onze is.

Wij gaan ervan uit dat klimaatbeleid en economische welvaart hand in hand gaan. 60 procent van onze uitstoot is afhankelijk van materialenbeheer. Er staat een dijk van een passage in het regeerakkoord over circulaire economie en de wijze waarop wij onze impact daarop kunnen verbeteren. Dat moet winst voor de economie, winst voor het klimaat en winst voor de burger opleveren en we gaan dat doen via bijvoorbeeld renovaties, het vergroenen van het wagenpark en van de bus en door als overheid zelf het goede voorbeeld te geven op het vlak mobiliteit en renovaties.

Minister, we zullen inderdaad een tandje moeten bijsteken om onze doelstellingen voor 2030 te halen. Al te vaak wordt er met cijfers geschermd in de ene of de andere richting. Om die reden is er ook een passage opgenomen in het regeerakkoord – als ik het mij goed herinner – om die cijfers te objectiveren en jaarlijks te kunnen rapporteren aan het parlement, zodat wij samen met u kunnen bekijken of we op het juiste spoor zitten en kunnen nagaan waar er moet worden bijgestuurd. Zult u voor het invullen van de doelstellingen spoedig met die cijfers op de proppen kunnen komen?

De heer Tobback heeft het woord.

Minister, ook de vorige regering had grote ambities in woorden, maar als het erop aankwam was ze, zeker op het vlak van het terugdringen van de broeikasgassenuitstoot, in de praktijk eigenlijk bijzonder weinig ambitieus. Dat merk je aan de resultaten.

De ironie is dat de regering van minister-president Bourgeois hierdoor waarschijnlijk tientallen miljoenen euro’s aan Vlaams belastinggeld naar Wallonië heeft getransfereerd om dit te compenseren. Dat is een mooi palmares.

Minister, mijn vraag is eenvoudig. Wat 2030 betreft, kunt u dezelfde weg blijven bewandelen en de transfers verlengen naar landen die wel een ambitieus, noordelijk beleid voeren, desnoods met onze technologie. Dat is uw keuze. We kunnen ervoor kiezen het zelf te doen en zelf de vruchten te plukken van die nieuwe jobs, die gerenoveerde huizen, die energie-efficiëntie en die technologische bedrijven die niet naar het buitenland moeten, maar hier kunnen investeren en hier geld kunnen verdienen. U kunt ook een bange wezel blijven die in een hoekje zit en denkt dat het allemaal negatieve maatregelen zijn. Dan zitten de voordelen elders, maar de kosten zijn voor de Vlaamse belastingbetaler. Onze engagementen zullen we hoe dan ook betalen. De vraag is of we aan onszelf of aan anderen betalen. In dit geval gaat het dan om Wallonië, en dat is voor u toch een beetje jammer. (Applaus bij sp.a)

Ik zal eerstdaags samenzitten met de administratie en met het middenveld. Ik denk dat het belangrijk is samen te zitten met de mensen die vragende partij zijn om samen te zitten en na te gaan wat er allemaal deel moet uitmaken van dat definitief energie- en klimaatplan dat ik in december 2019 aan de Vlaamse Regering zal voorleggen. In het Vlaams regeerakkoord staan een hele reeks maatregelen. Ik kan ze allemaal voorlezen, maar ik denk niet dat dat de bedoeling is. Ik heb gevraagd die maatregelen door te rekenen om te zien wat ze in de praktijk betekenen. Het klimaatpanel heeft in zijn uitgebreid advies heel wat maatregelen voorgesteld. Ik zal daar ook naar kijken. Ik zal kijken naar de aanbevelingen van de Europese Commissie. Vervolgens zal ik met een groot en definitief energie- en klimaatplan naar de Vlaamse Regering stappen.

Mijnheer Schiltz, wat het invullen van de cijfers betreft, ga ik er helemaal mee akkoord het Vlaams Parlement jaarlijks in te lichten. Ik denk dat het belangrijk is dat we dit goed monitoren.

Tot slot besef ik zeer goed dat dit een moeilijk vraagstuk is. Het is een vraagstuk dat ieder van ons aanbelangt, of men nu klein, jong, opa of oma is. Sta me dan ook toe vandaag in het Vlaams Parlement geen al te grote verklaringen af te leggen.

Mijnheer Tobback, het is gemakkelijk naar de transfers naar Wallonië te verwijzen. Ik denk dat uw partij daar heel wat over weet. Ik zal dat niet doen. Ik zal dit dossier op een rustige manier benaderen. Ik zal eerst met iedereen praten en nagaan wat we kunnen doen. Dat we iets moeten doen, dat we veel moeten doen en dat we een grote tand bij moeten steken, besef ik maar al te goed. (Applaus bij de N-VA)

Minister, de Vlaamse Regering heeft een hele tijd gehad om een regeerakkoord op te stellen. Er is maandenlang over een regeerakkoord gediscussieerd. Toen die discussie werd gevoerd, was er al een evaluatie van de Europese Commissie waarin staat dat het plan totaal onder de lat blijft, dat de ambities te laag zijn en dat er onduidelijkheid is over de maatregelen en over de financiering. In het Vlaams regeerakkoord vinden we hier niets over terug. Het Vlaams regeerakkoord herhaalt gewoon wat reeds in het ingediend ontwerpplan stond.

U komt me nu vertellen dat u die adviezen zult bekijken. U hebt die adviezen al lang, want uw partij zat ook in de vorige Vlaamse Regering. U hebt die adviezen niet bekeken bij het opstellen van het regeerakkoord. Ik kan dat niet begrijpen. U hebt maandenlang de tijd gehad. Ik had verwacht dat de Vlaamse Regering de ambities die u hier nu uitspreekt, in haar regeerakkoord zou hebben geformuleerd en neergeschreven. Dat zou me meer hebben gerustgesteld. Ik hoop dat u dit in tweede orde nog zult doen, maar uw uitleg maakt weinig indruk op mij. (Applaus bij Groen en de PVDA)

Ik denk dat dit debat goed illustreert wat het probleem is. We willen het akkoord van Parijs naleven, maar blijkbaar heeft niemand het akkoord van Parijs gelezen, want we voldoen er niet aan. We willen tegen 2050 een klimaatneutrale EU, maar we willen hier zelf niet aan meedoen. Dat is redelijk hallucinant.

Vorige week heeft de minister-president een oproep gedaan. Zijn appel aan de jongeren hield in dat zij maar moeten studeren om later wonderoplossingen te vinden en zij maar hun eigen verantwoordelijkheid moeten nemen. Zij moeten maar minder vlees eten, dikke truien dragen en minder de auto nemen.

Wel, ik wil een appel doen aan u en aan de minister-president. Het is aan jullie om een beleid te voeren dat er daadwerkelijk voor kan zorgen dat mensen andere keuzes maken, want wat jullie doen, is het openbaar vervoer nog verder kapot maken, wat jullie doen, is verder blijven doen met dat slakkengangetje voor investeringen in hernieuwbare energie, terwijl er zo veel meer mogelijk is. (Opmerkingen bij de N-VA)

Minister, ik doe dus echt een oproep aan u: wacht niet tot in december, begin er nu aan met een ambitieus klimaatbeleid dat mensen vooruithelpt. (Applaus bij de PVDA en Groen)

De actuele vragen zijn afgehandeld.