Droogte: buitenlandse groenten vullen magere oogsten aan, maar de prijs ...

De irrigatiesystemen op de velden rond de hoofdzetel van de West-Vlaamse diepvriesgroentenspecialist Ardo zijn volop actief. Ardo heeft met de hulp van Europese subsidies een groot waterreservoir aangelegd, waarin het water van zijn ­fabriek recupereert. Dat water wordt in tijden van droogte ingezet voor de teelt.
 
West-Vlaanderen is een van de ­belangrijkste teeltgebieden voor diepvriesgroenten zoals spinazie, erwten, wortelen en uien. Maar de landbouwgrond die van een zacht zeeklimaat geniet, komt onder druk door periodes van droogtes. ‘West-Vlaanderen heeft weinig grond­water’, zegt Jan Haspeslagh, lid van het directiecomité van Ardo. ‘Er wordt weinig ingezet op ­irrigatie. Ik ken maar weinig burgemeesters die nadenken over water voor hun boeren. Rond overstromings­gevaar is er wel een bewustzijn. Met de klimaatverandering en langere periodes van droogte en warmte moet er meer op irrigatie ingezet worden.’
 
Voor sommige teelten dreigt op termijn een probleem. ‘De erwtenteelt, die voor ons heel belangrijk is, kan in het gedrang komen. Het is een plant die best wat grondoppervlakte nodig heeft en die zeer gevoelig is voor droogte en warmte. De oogst van erwten ligt in België nu al vijf jaar na elkaar onder de verwachtingen. Dat is tamelijk ongezien. Hoe lang blijven de boeren nog in de teelt van erwten geloven?’, vraagt Haspeslagh.
 
De erwt is bovendien een product met een lage winstmarge. De investering in irrigatie haal je er niet uit. Bij spinazie is dat anders: die kan de boer twee keer per jaar telen, er is minder grond voor nodig en ze kan gecombineerd worden met de teelt van bonen. ‘Maar wanneer je de spinazie wil zaaien, mag de grond niet te droog zijn of het lukt niet’, zegt Haspeslagh.
 
Als de boeren zouden overschakelen op andere teelten, kan Ardo wel erwten in Zuid-Portugal vinden. Alleen staan de verwerkingsinstallaties in Ardooie. Bovendien willen klanten in het kader van duurzaamheid lokale producten. Deze zomer waren er volgens Haspeslagh ­opnieuw lastige momenten, maar het is minder erg dan vorig jaar. Toen ontstonden er tekorten door mindere oogsten. De prijs van uien, bijvoorbeeld, ging van 10 cent naar 40 cent per ­kilo. Dan rijst de vraag wie dat betaalt. De supermarkten willen een zo goedkoop mogelijke prijs.
 
Mislukte oogsten treffen vooral de landbouwer, maar ook Ardo zelf ontsnapt niet. ‘Het effect is dubbel. Er is minder aanvoer, waardoor je verwerkingsinstallaties niet op volle capaciteit kunnen werken, én je moet de ontbrekende volumes duurder op de markt zoeken. Als die van verder moeten komen, kost dat ook. Het heeft een onmiddellijke impact op onze winst’, zegt Haspeslagh.
 
Tekorten bij de eindklant zijn er niet. ‘We zoeken altijd een oplossing om toch te kunnen leveren. We zitten in veel teeltgebieden. Het komt niet tot lege schappen.’
 
De marges in de sector zijn erg laag, terwijl er veel geïnvesteerd moet worden. ‘De vergoeding die daartegenover staat, is vandaag te laag. De supermarkten willen altijd een lagere prijs, maar daar komt een einde aan. Uiteindelijk moet je proberen meer te differentiëren.’
 
Tegenover die prijsdruk staat een steeds veeleisendere klant. Die wil een duurzaam, gezond product. ‘Er is vandaag een nultolerantie. Zelfs als bepaalde residuen (pesticiden, herbiciden) wettelijk nog aanwezig mogen zijn, wil de consument dat niet’, zegt Haspeslagh. ‘Maar je moet wel consumenten hebben die er extra willen voor betalen’, vult ­Ardo’s nieuwe ceo Gabrielle Kalkwijk (zie hiernaast) aan.
 
Haspeslagh: ‘Vandaag kan je al met gps-gestuurde machines het onkruid detecteren en heel gericht wegsnijden tot op één millimeter van de planten. Als we straks pesticidevrij kunnen telen, zal dat niet zijn door in de tijd terug te keren, maar door inzet van technologie.’