De korte keten voor Colruyt: werken met producentenorganisaties

Colruyt vermoedt dat dit initiatief, dat met negentig boeren start en goed is voor 10 procent van het rundvlees dat Colruyt Group inkoopt, zal groeien. In het model moeten de boeren zich wel groeperen in een producentenorganisatie (zie hieronder. ‘Het kan een gamechanger worden. We hopen dat ons voorbeeld gevolgd wordt’, zegt Stefan Goethaert, de algemeen directeur Colruyt Group ­Fine Food.
 
Colruyt krijgt door de rechtstreekse aankoop beter zicht op de rundvleesketting én meer greep op regelmatige en kwalitatieve ­leveringen. Er komt voorlopig geen apart label voor het rechtstreeks ingekochte vlees. ‘Maar we sluiten het in de toekomst niet uit’, zegt Goethaert.
 
Hendrik Vandamme, de voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS), is sceptisch. ‘Ik begrijp dat boeren zich willen groeperen. Dat is zinvol als het een meerwaarde kan creëren, waardoor de veehouders kostendekkend kunnen werken. Mijn vraag is bij wie de meerwaarde ­terechtkomt. Colruyt gaat niet aan mecenaat doen.’
 
Volgens Vandamme hebben de supermarkten telkens weer goedkoper willen inkopen, waardoor de landbouw onder druk kwam. ‘Men probeert nu de brand te blussen en het imago te verbeteren.’
 
Goethaert benadrukt dat het voordeel van de ketenverkorting niet in de zakken van Colruyt verdwijnt, maar wel degelijk bij de veehouder terechtkomt. Maar hoe groot dat voordeel is, zegt hij niet. ‘Colruyt probeert alleen een oplossing te vinden voor de precaire situatie van de rundveehouder.’
 
De Belgische rundveehouder produceert vooral blauwe dikbil, maar krijgt concurrentie van rundvlees uit Ierland en Latijns-Amerika. ‘99 procent van ons rundvlees is Belgisch’, zegt Goethaert.
 
Roel Vaes, specialist vleesvee BB, wel overtuigd. ‘Het is een andere manier van marktorganisatie die kan groeien. Meerdere boeren zullen geïnteresseerd zijn. Ze krijgen in dit systeem een hogere prijs. Wordt het de volledige meerwaarde? Dat ­weten we niet. Maar de boeren weten voortaan wel wat Colruyt betaalt en krijgen zicht op de kostprijs voor het slachten en transport.’
 
Vleesschandaal
 
Voor de veehandelaars is het schrikken. In het klassieke model kiezen de aankopers van Colruyt de karkassen van de runderen uit in de slachthuizen. De dieren daar zijn eigendom van groepen die zowel in de groothandel als in slachthuizen actief zijn, of alleen in groothandel. Als Colruyt overstapt op rechtstreekse aankoop bij de veehouder, verdwijnen die groepen uit de keten.
 
Bij de Vlaamse Veehandelaars & Vleesproducenten (VVV) is ­Benoît Luycx dan ook kritisch. ‘Het is net alsof je je ziel aan de duivel moet verkopen. De grootdistributie heeft ons steeds onder druk gezet. De veeboeren verdienen te weinig en dat ligt niet aan onze marge van twee procent.’
 
Luycx merkt op dat er in het model van Colruyt een select clubje van boeren komt die tot de uitverkorenen behoren. ‘Die krijgen een betere prijs ten nadele van de anderen.’
 
Luycx is ook bitter over hoe de pers volgens hem vlees­consumptie in een negatief daglicht plaatst. Het vleesschandaal in Kosovo van de Belgische groep Verbist, die tegelijk vetmester, groot­handelaar als slachthuis was, wierp een schaduw op de sector. Verschillende supermarktbedrijven weigerden nog met Verbist samen te werken. ‘Het dossier-Verbist kan best meegespeeld hebben in de afwegingen van Colruyt’, zegt Roel Vaes.
 
‘Veehouders die gaan samenwerken, dit is best wel aanpassen voor ons’
 
Michiel Deroo, woordvoerder van Vlaams Hoeverund, een van de drie groeperingen van veeboeren waarmee Colruyt gaat samenwerken, spreekt van een grote stap. ‘Als veeboeren werkten we tot nu toe apart van elkaar. Het was de veehandelaar die elk van ons een prijs bood voor onze stieren. Dat systeem ruilen we nu deels in voor rechtstreekse verkoop aan Colruyt. Daarvoor moesten we ons als veeboeren verenigen. Dat was best wel een aanpassing.’
 
Vlaams Hoeverund telt vijftig veehouders, in Wallonië werkt Coltruyt samen met twee groepen van twintig veehouders: En direct de mon élevage en Les Saveurs d’Ardenne. De drie platformen zijn zogenaamde producentenorganisaties. Europa ­moedigt de creatie ervan aan, om de kleine producent te steunen. Het Europese landbouw­beleid voorziet in subsidies.
 
Volgens Deroo gaan de vee­houders voortaan ook samen veevoeder kunnen inkopen, gaan ze ervaringen (‘best ­practices’) uitwisselen én ­samen produceren. In ruil voor de bevoorrechte samenwerking verwacht Colruyt wel dat de drie groepen wekelijks de gevraagde hoeveelheid runderen kunnen leveren.
 
Voor bijvoorbeeld Hoeverund komt daar heel wat bij kijken. ‘We moeten iemand aanwerven om de planning op te stellen. Ook samen inkopen is nieuw voor ons. En we gaan een transparante boekhouding moeten bijhouden’, zegt Deroo.
 
Michael Gore, gedelegeerd bestuurder van Febev, de Federatie van het Belgisch Vlees, wacht nog af wat het wordt. ‘Wordt dit een aankoopcentrale om wat ­Europese subsidies op te strijken, of gaat men het systeem ook gebruiken om zich als producent te differentiëren? Dan kan het een nuttig marketing­instrument zijn.’