InvestEU zal de veelheid aan financiële programma's die momenteel beschikbaar zijn samenvoegen en het succesvolle model van het Investeringsplan voor Europa, het plan-Juncker, uitbreiden. Met InvestEU zal de Commissie investeringen, innovatie en werkgelegenheid een verdere impuls geven.
Voorzitter Jean-Claude Juncker licht toe: "Het Investeringsplan voor Europa is een succes gebleken als het gaat om het mobiliseren van particuliere investeringen en het scheppen van banen in Europa. Het heeft al geleid tot bijna 290 miljard euro aan investeringen die zonder het plan niet mogelijk waren geweest en die financiering hebben geboden aan 635 000 kleine bedrijven. Met InvestEU wordt dit succesvolle model overgenomen en uitgebreid naar de vele financieringsprogramma's die de EU te bieden heeft. Wij willen de zaken simpeler maken, meer doen met minder en sterker de nadruk leggen op sociale investeringen."
Vicevoorzitter Jyrki Katainen, verantwoordelijk voor banen, groei, investeringen en concurrentievermogen, voegt daaraan toe: "Het InvestEU-programma is een structurele hervorming van de EU-begroting. Het brengt het grote aantal financieringsprogramma's van de EU onder in één structuur met één merk: InvestEU. Door voort te bouwen op het succes van het Europees Fonds voor strategische investeringen kunnen we banen, innovatie en vaardigheden in Europa blijven stimuleren, met het bijkomende voordeel dat het makkelijker en transparanter wordt voor de begunstigden. InvestEU zal helpen onze beleidsdoelstellingen, zoals duurzaamheid, wetenschappelijke excellentie en sociale inclusie te verwezenlijken en kleine bedrijven helpen op te schalen, waarbij ons doel is meer dan 650 miljard euro aan investeringen te mobiliseren, voornamelijk uit de privésector. En wij geven de lidstaten de mogelijkheid om hun EU-middelen nog doeltreffender in te zetten door middel van het garantiefonds. Een win-winsituatie".
Het nieuwe programma zal bestaan uit het InvestEU-fonds, de InvestEU-investeringsadvieshub en het InvestEU-investeringsprojectenportaal.
1. InvestEU-fonds
Voortbouwend op het succes van het plan-Juncker zal het InvestEU-fonds publieke en private investeringen in de EU blijven mobiliseren om de nog steeds aanzienlijke investeringskloof in Europa aan te pakken. Het nieuwe fonds zal met name:
- Meer doen met minder: De Commissie wil 15,2 miljard euro uittrekken voor het InvestEU-Fonds. Hierdoor zal de EU-begroting een garantie van 38 miljard euro kunnen verstrekken die gebruikt zal worden om strategisch belangrijke projecten in de hele EU te ondersteunen. Door het aantrekken van publieke en private investeringen verwacht de Commissie dat het InvestEU-fonds over een periode van 7 jaar ruim 650 miljard euro aan extra investeringen in de hele EU zal opleveren;
- Een gediversifieerde, flexibele portefeuille samenstellen: Het InvestEU-fonds biedt ondersteuning op vier beleidsterreinen – duurzame infrastructuur; onderzoek, innovatie en digitalisering; kleine en middelgrote ondernemingen; en sociale investeringen en vaardigheden. InvestEU is ook flexibel: het kan reageren op marktveranderingen en beleidsprioriteiten die mettertijd veranderen.
- Stroomlijnen en vereenvoudigen: Het InvestEU-programma zal dezelfde samenhangende beheersstructuur en dezelfde rapportageverplichtingen hebben, waardoor overlapping wordt vermeden. De verschillende financiële instrumenten op EU-niveau en de bijbehorende regels die daarop van toepassing zijn, zullen in één fonds worden ondergebracht. Dit betekent dat de nadruk sterker op beleidsterreinen en -doelstellingen komt te liggen. Van onze klimaatdoelstellingen van Parijs tot de toezeggingen die wij hebben gedaan in de Europese pijler van sociale rechten, zal InvestEU helpen de beleidsprioriteiten van de EU te verwezenlijken;
- Voortbouwen op de lokale, nationale en Europese expertise van onze financiële partners: De Europese Investeringsbank (EIB) is niet alleen de openbare bank van de EU maar heeft bovendien de capaciteit om in alle lidstaten te werken en heeft ervaring met het beheer van het EFSI, en blijft daarom de belangrijkste financiële partner van de Commissie voor InvestEU. Ook nationale en regionale stimuleringsbanken en andere instellingen van de lidstaten met een specifieke deskundigheid kunnen onder bepaalde voorwaarden financiële partner worden;
- De lidstaten helpen doeltreffender gebruik te maken van hun EU-middelen: De lidstaten krijgen de mogelijkheid om een deel van de hen toegewezen fondsen van het cohesiebeleid in te zetten voor de InvestEU-begrotingsgarantie. Alle middelen die worden ingezet voor het InvestEU-fonds profiteren van de EU-garantie en de hoge kredietwaardigheid daarvan, wat nationale en regionale investeringen meer slagkracht geeft. Als lidstaten hiervoor kiezen, zullen de middelen voor dat specifieke land worden gereserveerd. Om te zorgen voor een naadloze uitrol van het InvestEU-fonds, werkt de Commissie ook aan een verdere stroomlijning van het toezicht op staatssteun van de lidstaten die via InvestEU wordt ingezet.
2. InvestEU-investeringsadvieshub
Voortbouwend op het model van de Europese investeringsadvieshub van het Investeringsplan, zal de InvestEU-investeringsadvieshub de 13 bestaande adviesdiensten samenvoegen in een centraal adviespunt voor bijstand voor projectontwikkeling. Het zal technische steun en bijstand verlenen om te helpen bij de voorbereiding, ontwikkeling, structurering en uitvoering van projecten, onder meer door middel van capaciteitsopbouw.
3. Europees investeringsprojectenportaal
Het Europees investeringsprojectenportaal van het Investeringsplan geeft zichtbaarheid aan investeringsprojecten in de hele EU en wordt voortgezet in het InvestEU-programma. Het portaal brengt investeerders en projectontwikkelaars bijeen door te zorgen voor een toegankelijke en gebruikersvriendelijke databank, waardoor projecten meer zichtbaarheid krijgen en investeerders nieuwe investeringsmogelijkheden kunnen ontdekken in de sector of locatie waarin zij geïnteresseerd zijn.
Structurele hervormingen blijven essentieel
EU-financiering alleen is niet genoeg om het lage niveau van de investeringen in Europa aan te pakken. De lidstaten moeten alle beschikbare steun gebruiken om nationale belemmeringen voor investeringen aan te pakken en het ondernemingsklimaat te verbeteren, met name door de landspecifieke aanbevelingen in het kader van het Europees Semester uit te voeren. Op 31 mei heeft de Commissie voorgesteld een steunprogramma voor prioritaire hervormingen vast te stellen ter ondersteuning van prioritaire hervormingen in alle EU-lidstaten, met een totale begroting van 25 miljard euro. Dit nieuwe programma omvat onder andere financiële steun voor hervormingen, alsmede technische ondersteuning en deskundigheid.
Volgende stappen
Een snel akkoord over de langetermijnbegroting van de EU en haar sectorale voorstellen is essentieel om ervoor te zorgen dat de EU-financiering zo snel mogelijk resultaten in de praktijk gaat opleveren. Als dit vertraging op zou lopen, zou dat betekenen dat de niveaus van publieke en private investeringen in de EU laag zouden blijven, wat tastbare gevolgen zou hebben voor de werkgelegenheid en groei in de lidstaten.
Als nog in 2019 overeenstemming wordt bereikt over de volgende langetermijnbegroting, is het mogelijk deze naadloos te laten aansluiten op de huidige langetermijnbegroting (2014-2020). Dat draagt bij tot de voorspelbaarheid en continuïteit van de financiering, en daar is iedereen bij gebaat.
Achtergrond
De investeringsvoorwaarden in Europa zijn sinds de lancering van het plan-Juncker verbeterd, dankzij de structurele hervormingen die zijn doorgevoerd door de lidstaten, een gunstiger economisch klimaat en interventies zoals het EFSI. Niettemin is er nog steeds een groot tekort aan investeringen in Europa:
- Er wordt nog steeds onvoldoende geïnvesteerd in in meer risicovolle activiteiten zoals onderzoek en innovatie, wat slecht kan zijn voor het industriële en economische concurrentievermogen van de Unie en de levenskwaliteit van de EU-burgers;
- De investeringen in infrastructuur in de EU bedroegen in 2016 1,8 % van het bbp van de EU, een daling ten opzichte van het niveau van 2,2 % in 2009;
- Bovendien heeft de EU structurele investeringsbehoeften in het licht van technologische verandering en wereldwijd concurrentievermogen, onder meer op het gebied van innovatie, vaardigheden, infrastructuur, kleine en middelgrote ondernemingen en de noodzaak om belangrijke maatschappelijke uitdagingen zoals duurzaamheid en de vergrijzing het hoofd te bieden.
Het Investeringsplan voor Europa, het plan-Juncker, is in november 2014 van start gegaan om de neerwaartse trend van een laag investeringsniveau om te buigen en Europa op het pad naar economisch herstel te zetten. De acties die zijn goedgekeurd in het kader van het Europees Fonds voor strategische investeringen van het plan-Juncker hebben naar verwachting 287 miljard euro aan investeringen opgeleverd (mei 2018). Rond 635 000 kleine en middelgrote bedrijven zullen naar verwachting profiteren van betere toegang tot financiering.
Op 12 december 2017 hebben het Europees Parlement en de lidstaten overeenstemming bereikt over de verordening om het EFSI uit te breiden en de investeringsdoelstelling te verruimen tot 500 miljard euro tegen eind 2020. De EFSI 2.0-verordening is op 30 december 2017 in werking getreden.
In de discussienota van de Commissie over de toekomst van de EU-financiën van 28 juni 2017 wordt gewezen op de noodzaak om "meer te doen met minder" en gebruik te maken van het hefboomeffect van de EU-begroting in tijden van begrotingsbeperkingen.
In de onafhankelijke evaluatie van het EFSI die in juni 2018 is gepubliceerd, wordt geconcludeerd dat de EU-garantie een efficiënt middel is om het volume van riskantere activiteiten voor de EIB te vergroten en bovendien minder begrotingsmiddelen gebruikt dan financiële instrumenten. Ook wordt de aandacht gevestigd op de noodzaak om te blijven werken aan een betere toegang tot financiering voor innovatie en om de synergie met andere financieringsprogramma's van de EU te versterken.
Meer informatie
Nota: InvestEU-programma – vragen en antwoorden
Factsheet: Wat is InvestEU?
Factsheet: InvestEU – wat financiert het?
Voorstel voor een verordening tot vaststelling van het InvestEU-programma
Volg vicevoorzitter Kallas op Twitter: @jyrkikatainen
Volg InvestEU op Twitter: #InvestEU
