Vraag om uitleg over onduidelijkheid bij de inschakeling van Waalse PWA-werknemers in de fruitteelt

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Minister, u herinnert zich dat ik bij de overgang van het plaatselijk werkgelegenheidsagentschap (PWA) naar wijk-werken herhaaldelijk aandacht heb gevraagd voor de mogelijke problemen die zich konden voordoen in de landbouwsector, meer bepaald de fruitteelt, waar vooral in het zuiden van de provincie Limburg heel wat fruittelers jaarlijks een beroep doen op een duizendtal Waalse PWA’ers. Ik was dan ook verheugd dat u met uw Waalse collega een akkoord hebt bereikt waardoor fruittelers alsnog een beroep kunnen doen op Waalse PWA’ers wanneer blijkt dat het aanbod vanuit Vlaanderen tekortschiet.

Het aardbeienseizoen is ondertussen volop gestart, want mijn vraag om uitleg dateert van een maand geleden. Toen was er nog onduidelijkheid onder fruittelers over de concrete uitwerking van de oplossing voor Waalse PWA'ers. Blijkbaar was er ook bij de medewerkers onduidelijkheid over hoe ze dit concreet moeten toepassen.

Er bestaat een stappenplan, maar in de praktijk waren er toen toch nog enkele problemen. Daarom, minister, wil ik bij u polsen of u op de hoogte was van het bestaan van die onduidelijkheid over de toepassing van het inzetten van Waalse PWA-werknemers. Hebben de medewerkers van de wijk-werkkantoren duidelijke instructies gekregen over welke maatregelen zijn genomen om die informatie te bezorgen? Hoe verloopt de zoektocht van wijk-werkkantoren naar Vlaamse wijk-werkers om in te schakelen in de landbouw?

Minister Muyters heeft het woord.

Mevrouw Talpe, ik kan best begrijpen dat er in het begin zeker een aantal onduidelijkheden waren. Na de ondertekening van het protocol op 5 februari werd in de eerste plaats aandacht besteed aan de concretisering van de gemaakte afspraken en aansluitend ook aan het gericht verspreiden van informatie. Het is altijd goed om eerst te zorgen dat iedereen weet wat we afspreken voor we beginnen met het verspreiden van de informatie.

VDAB en Forem hebben samen een concreet stappenplan uitgewerkt, en dat was klaar in de eerste helft van april. Dit moesten we eerst klaar hebben voor we konden communiceren. VDAB heeft de contouren van het protocol besproken met de BB, die zich heeft geëngageerd om te voorzien in de nodige communicatieacties naar de land- en tuinbouwers.

Dat heeft onder meer geresulteerd in de publicatie in ‘B en T’ van midden april. Op 17 april ontvingen alle coördinatoren van de wijk-werkorganisatoren en alle directe betrokken VDAB-medewerkers een toelichting over het protocol maar ook over de procedure en de opgenomen stappen. Op 2 mei werd de raad van bestuur van VDAB geïnformeerd. Tot slot voorziet VDAB op zijn website in een link naar de informatie die gepubliceerd is op de website van de BB. Die informatie is uiteraard helemaal toegankelijk voor alle betrokken partijen.

VDAB heeft niet in verdere sensibiliseringsacties voorzien. Ik denk dat dat ook niet nodig is. Alle informatie is beschikbaar op de website van VDAB en op de website van de BB. De wijk-werkbemiddelaars, de organisatoren en gebruikers hebben de informatie gekregen en kunnen te allen tijde vragen en opmerkingen overmaken via de generieke mailbox die er voor wijk-werken bestaat en die overigens dagelijks wordt opgevolgd.

Wat betreft uw vraag over de zoektocht naar wijk-werkers om die in te schakelen in de landbouw, zien we dat VDAB tot en met 11 mei 35 aanvragen van in totaal 33 unieke land- en tuinbouwbedrijven heeft overgemaakt aan Forem. Alle aanvragen komen overigens uit de provincie van voorzitter Lantmeeters, namelijk Limburg.

Ik begrijp dat er in het begin misschien wat onduidelijkheden waren, maar ik denk dat die ondertussen zijn weggewerkt. We zijn effectief ingegaan op de vraag die er op het veld bestond. Ik kijk nu verder of alles goed opgevolgd kan worden en dat er op de vragen die er zijn, voldoende reactie komt van Forem.

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Dank u wel minister. Ik heb niet alleen een hart voor West-Vlaanderen maar ook voor de provincie van de voorzitter, Limburg.

Het is heel belangrijk dat we die Waalse PWA’ers kunnen inschakelen voor onze land- en tuinbouwsector. Vandaar het belang van deze vraag. Ik was al heel blij met de regeling. Inderdaad, die opstart is niet altijd evident. Ondertussen zijn er een aantal weken verstreken en hoor ik dat het al veel vlotter verloopt. Ik hoop dat u in het aardbeienseizoen, dat ondertussen al volop aan de gang is, al hebt kunnen genieten van een ‘coupe fraises’ met Vlaamse aardbeien geplukt door Vlaamse of Waalse PWA'ers, dat doet er niet toe, als het maar Vlaamse aardbeien zijn.

De heer Ronse heeft het woord.

Ik heb uiteraard heel veel begrip voor de situatie van de fruittelers en ik ben ook tevreden met de oplossing die de minister heeft uitgewerkt, maar heb toch een aantal kanttekeningen. Ik vind dat hele systeem eigenlijk een beetje pervers.

Ik heb recent van de minister een antwoord gekregen op een schriftelijke vraag naar aanleiding van de hervorming van het wijk-werken. Er zaten 7000 mensen in het PWA-systeem, die zelf de keuze hadden om er in te mogen blijven of niet, want men wilde niet aan verworven rechten raken. Van die 7000 zijn er 1480 vrijwillig uit het PWA-systeem gestapt. Daarvan hebben er nu al 480 een vaste job in private tewerkstelling gevonden. Dat is immens. Dat is een derde. Dan zijn er nog eens 600 mensen in opleiding en dergelijke meer. Anderen zijn in andere stelsels gestroomd waarvoor ze beter geschikt zijn dan voor het wijk-werken of het vroegere PWA.

Dat betekent dat er vele tientallen jaren lang mensen voor niets in de werkloosheid zaten verstopt in een dergelijk statuut. Nu gaan wij een beroep doen op Waalse mensen waarvan de Waalse Regering zegt: ‘On s’en fout, on les laisse dans le PWA, c’est facile, la Flandre va payer.’ Nu gaan wij daar een beroep op doen om ervoor te zorgen dat de fruittelers juiste mensen hebben. Ik zou in de minister zijn plaats uiteraard hetzelfde doen. De belangen zijn groot, die fruittelers mogen geen personeel verliezen. Maar ik wil wel de kanttekening maken dat het godgeklaagd is dat men in Wallonië nog steeds blijft vasthouden aan het ouderwetse PWA-systeem dat alle kansen van mensen ontneemt en ze levenslang in de werkloosheid houdt.

Mevrouw Kherbache heeft het woord.

Ik wil een aantal bedenkingen formuleren die een andere focus leggen dan collega Ronse, maar vertrekkend vanuit dezelfde situatie.

Wat de Waalse Regering doet, is hun zaak. Dat is niet aan ons. (Opmerkingen van Axel Ronse)

Dat is een institutionele zaak. Het is een keuze die gemaakt is. Dat is hun autonomie.

Minister, het heeft heel lang geduurd voor ik een antwoord kreeg op de vraag of Vlaamse werkgevers nog een beroep mogen doen op Waalse PWA‘ers. Nu is gebleken dat het kan. Meer nog, de Vlaamse werkgevers in Limburg zijn daar sterk vragende partij voor. Daar hebben we verschillende vragen over gekregen. Zelfs voorzitter Peumans is mee in de bres gesprongen om dat mogelijk te maken. Hoe verklaart u dat Vlaamse werkgevers zo sterk vragende partij zijn voor Waalse PWA’ers? Heeft dat te maken met het feit dat er in Limburg geen werkzoekenden beschikbaar zijn om dat werk te doen? Ik betwijfel dat. Of heeft dat te maken met het systeem van PWA zelf waar werkgevers graag met werken? Hoe verklaart u die vraag vanuit de Vlaamse werkgevers om een beroep te kunnen doen op Waalse PWA’ers? Ofwel vindt men echt niemand, maar dan is er een probleem van bemiddeling denk ik, ofwel vindt men het systeem gemakkelijker of op een of andere manier voordeliger.

Minister Muyters heeft het woord.

Ik vind het een fantastische vraag van collega Kherbache. Volgens mij is het heel eenvoudig: het systeem van PWA is gebruikt voor iets waar het niet voor moest worden gebruikt, met name voor een goedkope tewerkstelling van mensen zonder een perspectief op de arbeidsmarkt. Daarvoor is PWA gebruikt.

Het was een arbeidsval voor de mensen die erin zaten en het was een goedkope werkkracht voor de werkgevers. En dat is de reden waarom dat, als dat PWA-systeem nog bestaat bij de Waalse collega’s, men er graag een beroep op doet. De hervorming is niet gebeurd op vraag van de werkgevers, maar in het belang van de werkzoekenden.

Wat de heer Ronse naar voren bracht, maakt dat ook duidelijk. Als je dat systeem afschaft, kunnen plots een heleboel mensen, namelijk 40 procent van diegenen die bereid zijn ermee te stoppen, terecht in het private arbeidscircuit. Dat zijn fantastische cijfers. Het bewijst dat het een arbeidsval van hier tot ginder was en dat dit systeem niet leidde tot een job in het reguliere circuit. Eventueel komt daar nog een opleiding tussen, want ik heb altijd gezegd dat je niet rechtstreeks van het wijk-werken zult terechtkunnen in het arbeidscircuit. Dat zal weinigen gegeven zijn. Het zal allicht een eerste opstap kunnen zijn voor een aantal mensen. En zo was het ook altijd bedoeld. Dat is het antwoord.

Ik ben dus heel blij met uw vraag. Dat men daarop een beroep doet, is omdat het een goedkope arbeidskracht is voor die werkgever. Dat is de basis.

Mijnheer Ronse, zolang het systeem bestaat in Wallonië... We hebben wel met de sector, VDAB en Forem afgesproken dat dit pas aan de orde is nadat alle andere stappen zijn ingevuld. We bekijken eerst of er wijk-werkers zijn die kunnen gaan plukken. Er zijn ook andere systemen, zoals individuele beroepsopleiding (IBO). Maar het moet altijd gebeuren in de filosofie dat we activerend werken. En als dat niet kan, gaan we over tot wat we doen op de gewone arbeidsmarkt: we kijken dan over de taalgrens heen. Daar bestaat het systeem nog en dat wordt dan ook gebruikt.

Mevrouw Talpe, ik denk dat we zo proberen op een goede manier een antwoord te bieden op een bepaalde vraag. Ik herinner mij dat er toen redelijk wat paniek was, omdat men die PWA’ers graag elk jaar opnieuw wilde vragen. Ik benadruk graag nog eens dat dat voor de werkzoekende niet de beste situatie is: weten dat je een paar maanden kunt gaan plukken, dat je je werkloosheid bewaart en er nog iets bovenop krijgt. Nee, de filosofie zou nog altijd moeten zijn dat we mensen proberen te begeleiden naar het reguliere arbeidsmarktcircuit. En dat is wat we nu doen met het wijk-werken. Maar zolang er nog andere systemen bestaan...

We moeten eerst proberen maximaal werkzoekenden in te schakelen, ook in de seizoenarbeid. En dat er, bij gebrek aan werkzoekenden, over de taalgrens wordt uitgekeken naar mensen, binnen de statuten die er daar bestaan, lijkt mij een goede manier van werken. En die passen wij dan ook toe.

Mevrouw Talpe heeft het woord.

Minister, ik dank u voor de aanvulling. Collega’s, ik dank u voor uw aansluitingen. Uiteraard willen we de Vlaamse werkzoekenden maximaal activeren. Maar als in de praktijk blijkt dat onvoldoende Vlamingen dit willen of kunnen doen....

Die fruitteelt is ook niet zo evident, je moet daarvoor over een zekere kennis beschikken. De sector heeft dus vooral nood aan ervaren krachten. In het verleden waren er heel wat PWA’ers die hielpen. En nu kwam dat in het nauw door de omschakeling van PWA naar het Vlaamse wijk-werken. Dat is wat mij betreft geen probleem, tenminste wanneer dat in Wallonië in de toekomst ook wijk-werkers worden die hier in Vlaanderen komen helpen.

Dat was ook niet de bedoeling van mijn vraag. Ik ben blij dat er een oplossing komt of dat er een oplossing is gekomen voor een acuut probleem. Dit overstijgt die afschaffing, Vlaams en Waals, het overstijgt dat wijk-werken. Het gaat vooral over interregionale mobiliteit.

Ik ben blij dat hieraan is tegemoetgekomen. Mijn vraag was vooral om ervoor te zorgen dat dat heel vlot kan verlopen en dat de communicatie op peil kan blijven.

De vraag om uitleg is afgehandeld.