Zonder bijen geen lekkernijen: belang van bestuiving voor de fruitteelt

Insecten vormen de belangrijkste bestuivers in de fruitteelt. Vooral honingbijen (Apis mellifera) maar ook hommels (Bombus terrestris), wilde bijen (zoals Osmia en Andrena species) en in mindere mate vliegen en zweefvliegen dragen bij tot de bestuiving. De fruitteelt is van groot belang voor de Belgische tuinbouwsector. Het hedendaagse areaal met hardfruit bedraagt 16.187 ha, waarvan 10.023 ha bestemd is voor de productie van peren en 6.164 ha voor appelen. Na appelen en peren vullen aardbeien met 1.976 ha de top 3 aan van fruitproductie in België.

Effect op kwantiteit en kwaliteit

In een groot aantal van onze favoriete Belgische fruitsoorten, zoals appel en peer, is bestuiving van essentieel belang. Veel van deze fruitsoorten zijn van nature zelf-incompatibel, wat betekent dat die planten zichzelf niet kunnen bevruchten en dus enkel na kruisbestuiving zaden en vruchten kunnen vormen. Wanneer er te weinig bestuivende insecten in de boomgaard aanwezig zijn, zal de vruchtzetting en bijgevolg de uiteindelijke fruitproductie dalen. Wanneer het aantal bestuivende insecten in een appelboomgaard kunstmatig wordt verhoogd, door bijvoorbeeld bijenkasten te plaatsen, zien onderzoekers dat de vruchtzetting en oogst significant verhogen.

Bij het inschatten van het (monetaire) belang van bestuiving in de fruitteelt is het belangrijk om niet enkel te kijken naar het effect op productie maar ook op vruchtkwaliteit. Meer en meer onderzoek wijst uit dat bestuiving een groot effect heeft op de kwaliteit van vruchten.

Economische meerwaarde

Bestuivende insecten hebben een niet te onderschatten aandeel in de productie van ons voedsel. Wereldwijd wordt de bijdrage van bestuivingsinsecten aan teelten geschat op 153 miljard euro, waarvan 14,2 miljard euro in de EU. Dit maakt 9,5 % uit van de totale handelswaarde van de wereldwijde landbouwproductie voor menselijke consumptie. De belangrijkste teelten hierbij zijn fruit en groenten.

In België wordt de toegevoegde waarde van bestuivingsinsecten aan de landbouw geschat op zo’n 251,6 miljoen euro, dit maakt 11,1% uit van de totale Belgische landbouwproductie. We zien in België ook een grote spreiding van deze toegevoegde waarde over de verschillende provincies. Dit komt vooral omdat in Limburg en Vlaams-Brabant sterk bestuivingsafhankelijke fruitteelt plaatsvindt. Terwijl in de andere provincies met een sterke landbouwproductie zoals Henegouwen en West-Vlaanderen dit vooral om graanteelt gaat.

Week van de Bij

Bijen zijn dus van groot belang, maar ze stellen het niet goed. Regelmatig duiken berichten op over het massaal afsterven van bijenvolken (wintersterfte, verdwijnziekte). De belangrijkste redenen hiervoor zijn veranderingen in landgebruik zoals intensivering van de landbouw, gebruik van pesticiden en vermindering van onkruiden, achteruitgang van de natuur, toename van menselijke bevolking en exotische parasieten zoals de Varroa-mijt.

Met de Week van de Bij wil het Departement Omgeving burgers, bedrijven en overheden aanzetten tot positieve acties ten voordele van bijen. Chocolatier en bijenliefhebber Dominique Persoone is opnieuw peter van de campagne. Hij stort zich op de lekkernijen die bijen ons bezorgen.

Praktische info