Belgische uitzondering voor de bietenteelt op het nakende Europese verbod op neonicotinoïden

De voorzitter

Mevrouw Coudyser heeft het woord.

Minister, wij hebben een vraag: welke keuze zult u maken? Gaat u voor de bietensector en dus de landbouw of gaat u voor de bijen, het leefmilieu en de landbouw? Bijen zijn heel erg belangrijk, zowel voor ons leefmilieu en de biodiversiteit als voor de landbouw en de voedselveiligheid. We weten al jaren dat neonicotinoïden, of afgekort, neonics, heel erg schadelijk zijn. Ze tasten de hersenen van de bijen aan, waardoor die verlammen, met uiteraard massale bijensterfte tot gevolg. Die gevolgen zijn dan weer nefast voor onze biodiversiteit en onze landbouw.

De European Food Safety Authority (EFSA) wordt steeds kritischer. Begin dit jaar nog heeft ze alle studies, meer dan 1500, gebundeld. De conclusie is gewoon opnieuw: zeer erg nefast. In 2013 heeft Europa al een beperkt en tijdelijk verbod op drie neonicotinoïden ingevoerd. De bietenteelt en de koolzaadteelt hadden tot nu toe geen gevolgen van dit beperkte en tijdelijke verbod. Maar vorige week vrijdag hebben de experten van onze 28 lidstaten het licht weer op groen gezet voor een verbod op die 3 neonicotinoïden. 16 lidstaten hebben voor gestemd, 4 tegen en België heeft zich, wonder boven wonder, onthouden. De federale minister van Landbouw heeft ondertussen gereageerd dat hij inderdaad een uitzonderingsregeling zou willen om een overgangsmaatregel te vinden, onder andere voor de bieten- en koolzaadsector. Want, zo stelt hij, de alternatieven zijn mogelijks nog schadelijker dan de neonicotinoïden zelf.

Mijn vraag luidt: wat zult u doen om uw federale collega te bevragen of dit het standpunt is dat ons land zal innemen? Zult u hem overtuigen om toch maar ook andere lidstaten, zoals Frankrijk en Duitsland, te volgen en dat verbod in te voeren, in het belang van de landbouw en het leefmilieu?

Minister Schauvliege heeft het woord.

U verwijst terecht naar de federale collega. Het betreft hier een louter federale bevoegdheid. Het is zelfs zo dat er geen enkele consultatie is van de gewesten over het standpunt dat Europees wordt ingenomen over het al dan niet verbieden van een actieve stof, omdat dit een louter federale bevoegdheid is. Die vraag die u aan mij formuleert, zou u dus eigenlijk op het federale niveau aan de federale bevoegde minister moeten formuleren.

U vroeg me bij de inleiding van uw vraag waarvoor ik ga: voor de landbouw of alleen voor de bijen, of voor beide? Dan is mijn antwoord natuurlijk heel duidelijk: ik ga voor de beide. Het is perfect mogelijk om zo veel mogelijk ons leefmilieu, de natuur, de bijen te beschermen en ook zorg te dragen voor onze landbouw. Dat is altijd al mijn standpunt geweest. Ik heb daar altijd al voor gepleit, en dat zal ook niet veranderen, denk ik.

Ik heb ook gelezen in de pers dat de federale collega zegt een uitzondering te zullen vragen, onder andere voor de bietenteelt, denk ik. Ook wat dat betreft, komen we niet tussenbeide. Ik weet dat het niet zo is dat men in de landbouwsector gekant is tegen het verbod zoals dat nu op tafel ligt. Uiteraard wordt er wel gewezen op een aantal zaken waarbij er alternatieven moeten zijn, maar nogmaals, het standpunt dat Europees zal worden ingenomen, is louter federale bevoegdheid. We worden zelfs niet geconsulteerd ter zake, omdat dat geen enkel raakvlak heeft met de Vlaamse bevoegdheden.

Minister, ik neem akte van het feit dat dit federale bevoegdheid is. Dat klopt, maar ik denk dat het nooit kwaad kan om toch ook het standpunt van Vlaanderen, van die zesduizend Vlaamse imkers, maar vooral van onze bevolking, mee te delen aan de federale collega. Over overgangsmaatregelen zal er inderdaad federaal worden beslist, maar ik stel wel vast dat dit verbod er al jaren aan zit te komen, of het er nu komt met overgangsbepalingen of niet. Ik vraag me eigenlijk af of we in die jaren al hebben gebruikgemaakt van verder onderzoek om, met die alternatieven die er zouden moeten komen voor de neonicotinoïden, waarvan men nu beweert dat ze nog schadelijker zouden kunnen zijn, een alternatief te zoeken dat minder schadelijk is en beter is voor ons leefmilieu.

Mevrouw De Vroe heeft het woord.

Minister, in de vorige legislatuur was mijn partij, Open Vld, initiatiefnemer betreffende het actieplan ten voordele van de bijen. Uiteraard is mijn vraag: wat is de stand van zaken? Meer specifiek zou ik u nu echter naar aanleiding van uw antwoord de volgende vraag willen stellen. U zegt dat u voor de landbouw en voor de bijen gaat. Ik zou eigenlijk vandaag graag willen weten van u welke bijkomende ondersteunende maatregelen u zult nemen ten voordele van de bijenpopulatie.

De heer Tobback heeft het woord.

Minister, u zegt voorstander te zijn voor het gaan naar een echt gifvrije landbouw. Als we belang hechten aan biodiversiteit, belang hechten aan bestuivers, dan is dat toch wel een van de grote ambities die we zouden moeten hebben. Dan ligt een groot deel van de hefbomen daartoe wel degelijk op uw niveau, op Vlaams niveau, op regionaal niveau. Als u dat echt meent, dan zou ik u ertoe willen oproepen om dat bijvoorbeeld bij de vertaling van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) ernstig te nemen en daar verregaande stappen in te zetten. Indien het echt zo is dat u dat wilt doen, dan is de lijn die minister Ducarme nu volgt, eigenlijk volstrekt in tegenstrijd met het Vlaamse beleid, en dan hebt u met andere woorden alle argumenten in handen om hierover een belangenconflict in te roepen, als u dat echt meent. In het andere geval bent u alleen maar een paraplu aan het opentrekken, waarbij u zegt dat u er niks mee te maken hebt.

Als dit dus echt uw beleid is, dan is wat de minister federaal doet, daar radicaal tegen, en dan zijn de belangen geschaad van uw Vlaamse beleid, en van de Vlaamse belastingbetaler, en van iedere Vlaming die belang hecht aan bijen, of aan biodiversiteit én landbouw. Dan is het aan de Vlaamse Regering, en we zullen vanuit de oppositie graag mee tekenen, om daar een belangenconflict over in te dienen. Wilt u dat doen, ja of neen?

De heer Caron heeft het woord.

Voorzitter, minister, de sterke achteruitgang van de bijen is inderdaad een probleem dat we erkennen. Eindelijk wordt er eens een beslissing genomen en onze vriend Ducarme, onbekend in Vlaanderen, aarzelt weer. Minister, weet ik veel welke belangen hij dient, maar ik zou van u graag een eenvoudig en glashelder, duidelijk standpunt willen horen, dat in de media komt en dat u ook overmaakt aan de heer Ducarme, waarin u zegt dat neonicotinoïden voor ons in Vlaanderen in de landbouw niet meer kunnen.

De sector zal zich aanpassen. U zegt zelf dat ze niet tegen een verbod zijn. Wel, zeg dat duidelijk, zeg het ook aan de Federale Regering waar uw partij deel van uitmaakt. Als minister van Landbouw en als minister van Natuur kunt u niet anders dan een duidelijke verklaring afleggen.

De heer Sanctorum heeft het woord.

Minister, het zou natuurlijk absurd zijn dat we aan de ene kant eindelijk durven vast te stellen dat de neonicotinoïden schadelijk en zelfs desastreus zijn voor de bijen, en aan de andere kant nog snel een uitzondering zouden goedkeuren als het even niet goed uitkomt. Dat is natuurlijk politiek op zijn slechtst. Ik ondersteun in elk geval de oproep van de collega's om niet mee te gaan in het spelletje dat federaal minister Ducarme aan het spelen is. Misschien moet er een resolutie komen vanuit het Vlaams Parlement. Een duidelijk standpunt van de Vlaamse Regering kan zeker ook een meerwaarde zijn. Als we dit probleem au sérieux nemen, dan mogen we het hier echt niet bij laten.

Collega's, voor alle duidelijkheid, ik denk dat we niet moeten meegaan in een of ander standpunt. Ik heb daarnet gezegd dat het een federale bevoegdheid is, maar meer nog, Europa heeft gezegd dat het dat zal verbieden. Op dit moment is er een Europees verbod, en dat is een goede zaak. Ik zie dus niet in waar op dit moment het probleem zit.

Ik heb gehoord dat de federale minister een uitzondering wil vragen. Dat kan hij doen vanuit zijn bevoegdheid, maar ik heb dat nog nergens formeel gezien. We weten ook nog niet hoe dat verder zal lopen. Europees is de stap gezet naar een verbod.

Doen wij onderzoek naar mogelijke alternatieven voor een aantal producten, die eventueel nog zouden moeten worden gebruikt? Ja, uiteraard doen we dat. Dat heb ik al vaak gezegd in de commissie Landbouw. Het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) doet onderzoek naar mogelijke alternatieven, maar we hebben ook de praktijkcentra die heel gericht onderzoek doen naar andere oplossingen die op het terrein kunnen gebeuren.

Collega's, ik kan u heus bevestigen dat landbouw de bijen nodig heeft. Als er geen bijen meer zijn, zal er ook geen landbouw meer zijn. Er wordt hier net gedaan alsof landbouw en bijen twee tegenovergestelden zijn. Als er geen bijen zijn, zal er ook geen landbouw meer zijn. Dat is ook de reden waarom er een actieplan bijen is, net om ervoor te zorgen dat de bijenpopulatie het beter doet. Uiteraard voeren we uit wat er in dat actieplan is afgesproken. We hebben onder andere een aantal beheersovereenkomsten met landbouwers, waarin zij bloemen op randen aanbrengen om zo aantrekkelijker te zijn.

Ik wil er ook op wijzen dat we jaarlijks een week van de bij organiseren in Vlaanderen om die thematiek heel breed bekend te maken aan de Vlamingen.

Collega's, het is een goede zaak dat die Europese beslissing is genomen. Sommigen zeggen dat we een belangenconflict moeten inroepen. Er is op dit moment geen federale beslissing die ervoor zorgt dat dit in het gedrang komt. Er is een Europees verbod, en dat is een belangrijke stap vooruit. Uiteraard zullen we verder inzetten op onderzoek naar alternatieven voor sectoren die ervan uit zouden gaan dat dit voor hen een groot probleem is.

Minister, ik ben blij dat u hebt gezegd dat de eigenlijke beslissing van de 28 lidstaten belangrijk is, en dat is die ook. Die beslissing is een verbod op de neonicotinoïden in het belang van iedereen.

Ik hoop dat u uw federale collega op de een of andere manier toch duidelijk kunt maken dat we dit verbod, die beslissing van Europa, in Vlaanderen willen respecteren. Dank u wel. (Applaus bij de N-VA)

De actuele vraag is afgehandeld.