Vragen over de terugkeer van de wolf in Vlaanderen

De voorzitter

De heer Ceyssens heeft het woord. (Wolvengeluiden. Gelach)

Ik hoor hier al zeer veel ongerustheid van Roodkapjes en dergelijke meer. Ik wil enige nuance brengen in het verhaal.

Ik stond daarnet ook hier op de tribune met een vraag over transport naar Duitsland. Nu is het de omgekeerde beweging: een wolf maakte tijdens het jaareinde de indrukwekkende reis van 500 kilometer naar Limburg. Natuurlijk naar Limburg, want dat is de mooiste plek van Vlaanderen om te vertoeven. Hij werd gedetecteerd. Een aantal mensen zijn verrast, terwijl dit niet zo verrassend hoeft te zijn. De vraag was niet of de wolf ooit zou terugkeren naar Vlaanderen: de vraag was wanneer dat zou gebeuren.

Minister, het pleit voor uw voorzienigheid dat u in 2016 de wolf toevoegde aan bijlage 1 van de lijst met beschermde soorten. Daardoor is de wolf in Vlaanderen een beschermde soort, maar kan ook schade die door de wolf kan worden aangericht op een rechtmatige wijze worden vergoed.

Collega’s, we moeten dit geval vandaag niet overdrijven. Er is nog maar één wolf in Vlaanderen. Ik hoor hier heel romantische verhalen over, maar ook verhalen van angst en mogelijke schade. Het gaat voorlopig maar over één wolf in Vlaanderen. Een schadevergoeding is mogelijk, maar toch, minister, wil ik u vragen of er op korte termijn bijkomende maatregelen dienen te worden genomen.

De heer De Bruyn heeft het woord.

Minister, voorzitter, collega’s, het klopt dat we ons al een tijdje bewust waren van het feit dat de wolf zich opnieuw in Vlaanderen zou laten zien, zich mogelijk in Vlaanderen zou vestigen. Minister, we hebben u daarover al in 2015 ondervraagd. U bent in zeker opzicht – maar ik vind in te beperkte mate – tegemoetgekomen aan onze vraag om proactief op te treden. U hebt inderdaad in 2016 terecht de wolf zijn beschermde status teruggegeven. Maar de verdere uitwerking van een wolvenplan heeft op zich laten wachten.

Minister, u zei dat hij er nog niet is en dat we op dat ogenblik wel zouden ageren. We stellen nu vast dat hij er is en dat we met heel veel vragen zitten: vanuit het oogpunt van natuurbescherming, maar ook nog altijd vanuit de landbouw, ook al werd daar een zekere regeling in verband met mogelijke schade al vooropgesteld. We moeten ons ruimer de vraag durven te stellen hoe wij in Vlaanderen gaan samenleven met een predator, zoals de wolf er toch een is, zonder een diabolisering van de wolf en zonder dat mensen naar illegale middelen grijpen om zich te verlossen van wat zij als een probleem ervaren. Minister, ik vraag u daarom met aandrang wanneer dat ruimere wolvenplan er komt waarin die elementen ook zijn vervat, zodat we daarmee aan de slag kunnen.

Minister Schauvliege heeft het woord.

Collega’s, ik denk dat wij blij zijn met de terugkeer van de wolf omdat dit aantoont dat de investeringen die wij in Vlaanderen doen op het vlak van natuur lonen. De wolf kan alleen maar goed functioneren op plekken waar er echt robuuste en voldoende grote natuurgebieden zijn. Dat toont aan dat onze investeringen effectief een goed resultaat geven.

We zijn dus zeer blij dat de wolf terug is, en we hebben daar ook op geanticipeerd. In het Soortenbesluit van 2016 werd de wolf opgenomen. Dat wil zeggen dat als er schadegevallen zijn, als bijvoorbeeld een wolf een schaap zou aanvallen, dit ook kan worden vergoed. Het Soortenbesluit stelt dat we preventieve maatregelen moeten nemen. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) zegt dat dit voor een wolf eigenlijk niet nodig is omdat je dat niet kunt doen. Mijnheer Ceyssens, dit wil zeggen dat er geen extra preventieve maatregelen moeten worden genomen. Als er schadegevallen zijn, kan dit worden gemeld aan het ANB en kan er eventueel een beroep worden gedaan op een schadevergoeding.

Hoe zit het nu met een ruimer wolvenplan? Als de wolf er nog niet is, is er geen nood aan een plan. Nu is er één wolf en het is goed dat er een plan is. Maandag heb ik al een vergadering gehad met de directeur-generaal van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO). De contouren van het wolvenplan liggen op tafel. Ik heb hier de volledige inhoudstafel mee. Het kan heel snel gaan.

Dat gaat over de betrokkenheid. Nu werden de gemeentebesturen ook meteen verwittigd dat de wolf gesignaleerd is. We gaan nu kijken hoe we daarover kunnen communiceren. Ook de monitoring zit daarin, ik wil u die informatie ook gerust overmaken.

We weten nu zeker dat het over één exemplaar gaat: de wolf die in Limburg voorkomt, heeft namelijk een chip. We weten dus ook perfect waar het dier zich bevindt. We hopen dat hij bij ons zal blijven. We zullen op korte termijn een wolvenplan hebben, aangezien we zeer goede experts hebben bij het INBO. Ze beschikken over alle informatie en kunnen daar snel werk van maken.

De heer Ceyssens heeft het woord.

Minister, het wordt dus afwachten of de wolf in Vlaanderen blijft of niet. Hoewel het een solitair dier is, zal er toch een tweede bij moeten komen, want anders zal het snel weer gedaan zijn met de wolven in Vlaanderen. Ik ben het met u eens dat het een goede indicator is voor de diversiteit in Vlaanderen. Als er een grote predator naar Vlaanderen komt, betekent dat ook dat het goed zit met de diversiteit in Vlaanderen.

U verwees daarnet naar het preventieve, en daar had ik graag meer duidelijkheid over. Destijds, bij het begin van de everzwijnenproblematiek was er heel veel discussie op het moment dat er schade ontstond. Toen werd gezegd dat er te weinig preventieve maatregelen waren genomen, waardoor uiteindelijk geen schadevergoeding werd uitgekeerd. Als er niet aan preventie kan worden gedaan, moet dat vastgelegd worden. Kunnen er wel preventieve maatregelen worden genomen, dan worden die best ergens vastgelegd om alle discussie achteraf uit te sluiten. Als we een draagvlak willen hebben voor de wolf in Vlaanderen, dan moet wie daar hinder van ondervindt, op een correcte manier vergoed worden.

De heer De Bruyn heeft het woord.

Minister, dank u voor uw antwoord en voor uw enthousiasme wat betreft de terugkeer van de wolf. We kunnen elkaar daar zeker vinden, maar we moeten ons bewust zijn van de uitdagingen voor onze samenleving.

Eén sector hebt u nog niet genoemd: u hebt nog niet gezegd hoe u de jagers zult betrekken. Zonder te willen generaliseren, is het niet denkbeeldig dat er vanuit die hoek met argwaan gekeken zal worden naar deze nieuwe predator. We kennen de eeuwige discussies over de vos en hoe die ingrijpt op grondbroeders, enz. Ik wil vermijden dat dit soort non-discussie zich rond deze nieuwe predator ontwikkelt. Daarom is mijn bijkomende vraag: wanneer en op welke manier gaat u ook de jagerij in dit ruimere wolvenplan betrekken?

Mevrouw De Vroe heeft het woord.

Minister, ik ben het met u eens: het is een teken dat de natuur het goed doet. Het is een goede zaak dat de wolf terug is in Vlaanderen. U verwees naar het Soortenbesluit, naar de schadevergoedingen die al geregeld zijn, bijvoorbeeld in het kader van landbouwschade en dergelijke. Dat is perfect in orde.

U bent nu het wolvenplan aan het opmaken. Op welke manier zult u de burgers sensibiliseren en met hen communiceren?

De heer Tobback heeft het woord.

Minister, ik sluit mij aan bij wie blij is om de terugkeer van de wolf, maar ik wil waarschuwen voor ofwel te veel optimisme, ofwel te veel pessimisme. Dat die wolf er is, is voornamelijk het bewijs dat het natuurbeleid in de buurlanden succesvol is, zodat er vandaaruit dieren kunnen wegtrekken. Dat hij er is, is ook geen reden om ons zorgen te maken en allerlei vragen te beginnen stellen, zoals of hij onze landbouwgewassen, onze schapen en onze kinderen zal opeten. Alle overhaaste conclusies zijn te vermijden, met inbegrip van de aandrang onder jagers om dit probleem alvast preventief aan te pakken. Wat dat betreft, sluit ik mij aan bij wat de heer De Bruyn heeft gezegd.

Ik roep u dus op om proactief te werk te gaan, voornamelijk door informatie te geven over de risico’s en om mogelijke gevaren, zoals die waar de heer Ceyssens op wijst, enigszins te relativeren en te maken dat hier rustig en constructief gereageerd kan worden. Hopelijk vindt de wolf dan inderdaad een vriendje, zodat er nog meer kunnen komen.

Minister Schauvliege heeft het woord.

Voor alle duidelijkheid: er is geen enkel gevaar voor de mens wat de wolf betreft. Integendeel, we mogen blij zijn dat de wolf terug is. Hij zorgt op sommige plekken in de natuur voor een natuurlijk evenwicht, dat er op dit moment op sommige plekken niet meer is.

Ik heb hier de eerste aanzet van het wolvenplan. Het staat al op papier hoe men te werk zal gaan. Een van de punten is precies al die maatschappelijk betrokken actoren samenbrengen en overleg organiseren. Wie staat daar allemaal bij? De openbare besturen, de lokale besturen, de landbouw, de recreatie, de jagerij, privébosbeheer, natuurbescherming,… zij worden allemaal samen rond de tafel gebracht en daar wordt over gecommuniceerd. Dat is nu ook gebeurd. De lokale besturen hebben direct een bericht gekregen waar de wolf is gesignaleerd en hoe met de communicatie om te gaan. Ook de regiobeheerders hebben heel wat contacten met de lokale besturen om daar verder over te communiceren. We moeten globaal communiceren, over het nut van de wolf, hoe hij functioneert, over het feit dat er geen gevaar is voor mensen die in de buurt komen. We moeten ook de lokale besturen heel actief betrekken om die communicatie goed te verzorgen en om zelf al de maatschappelijke actoren rond de tafel te brengen.

Mijnheer Ceyssens, het Agentschap voor Natuur en Bos is heel formeel dat schade vergoed kan worden, ook als er geen preventieve maatregelen genomen zijn, omdat dat weinig zin heeft in het geval van de wolf. Wanneer de wolf bijvoorbeeld een schaap zou doodbijten, dan kan een beroep worden gedaan op een schadevergoeding, ook als er geen preventieve maatregelen genomen zijn. Het Agentschap voor Natuur en Bos is daarover formeel, maar ik zal vragen dat het dat nog eens formaliseert, bijvoorbeeld door informatie te verspreiden op een website.

Er staan vier grote luiken in dat wolvenplan. Een eerste luik is de relevante duiding van de positie van de wolf. Er wordt goed uitgelegd wat voor dier de wolf is. Een tweede luik is een grondige verkenning van alle maatschappelijke actoren, zoals ik daarnet zei. De verdere monitoring van de wolf is het derde luik. Het laatste luik is de communicatie en de uitvoering van de maatregelen uit het plan.

Nogmaals, we zijn ook heel hard preventief te werk gegaan. In 2016 hebben we in het Soortenbesluit de wolf al ingeschreven als beschermde diersoort, waardoor heel wat zaken op dit moment al geregeld zijn.

Mijnheer Tobback, de dag dat ik in de krant lees dat Bruno Tobback 500 kilometer hier vandaan in Duitsland is gaan wonen, dan ga ik tegen mijn collega’s zeggen: hij gaat daar wonen omdat het in Vlaanderen zo goed is. Ik heb de indruk dat het u zwaar lag dat we hier zeiden dat het goed gaat met de biodiversiteit in Vlaanderen.

Niettemin, over alle partijgrenzen heen is duidelijkheid: het huisvesten van de wolf in Vlaanderen heeft maar kans op slagen als er een draagvlak is om die wolf hier te laten wonen. Een goede communicatie en een goed schadeloosstellingsbesluit is daarin heel belangrijk. Minister, we wensen u nog veel succes met uw plan van aanpak en we wensen evenveel succes aan de wolvin in het zoeken naar een partner. (Applaus bij CD&V)

Als de wolf ondertussen Limburg aan het exploreren is, is dat vooral een succes van het Europees natuurbeleid. In dat opzicht is het een goede zaak dat onder druk van onder andere de natuurbewegingen de Europese natuurdoelstellingen niet zijn afgezwakt, waar op zeker ogenblik toch wel sprake van was.

Ik kan alleen maar hopen dat de ervaring die we nu opdoen met het uitwerken van een wolvenplan ons verder ook dienstig zal zijn, want na de wolf zou ook wel de lynx zich opnieuw kunnen komen tonen in Vlaanderen. Op dat ogenblik hebben we geleerd uit de terugkeer van de wolf. In dat opzicht kan ik mij aansluiten bij de tevredenheid die ik hier kamerbreed heb gehoord: de wolf, de canis lupus, is welkom bij ons in Vlaanderen.

De actuele vragen zijn afgehandeld.