Vraag over Vlaamse bedrijven die geen duurzaamheidsrapport opstellen

De voorzitter

Goedemorgen allemaal, we maken er een korte commissievergadering van. Ik neem aan dat iedereen hier die een beetje democratisch is ingesteld, straks deelneemt aan de Catalaanse betoging? (Opmerkingen)

Mevrouw Turan heeft het woord.

Het is een item dat moet worden bekeken, gewoon om de klimaattrein niet te missen.

In 2014 vaardigde Europa een nieuwe richtlijn uit over de rapportering van niet-financiële data. Die richtlijn werd recent omgezet in Belgische wetgeving. De nieuwe wet houdt onder meer in dat bedrijven met vijfhonderd of meer werknemers vanaf boekjaar 2017 verplicht zijn hun niet-financiële gegevens te rapporteren. In zo’n rapport moeten de bedrijven hun beleid op het vlak van ecologische voetafdruk, maatschappelijke impact, mensenrechten en corruptiebestrijding in meetbare doelstellingen uitdrukken.

Ik interpreteer dat als maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar door die rapportering erop te zetten, worden de bedrijven ertoe aangezet om daarmee aan het werk te gaan. Ondanks de verplichting vanaf boekjaar 2017, blijkt uit een internationale studie van KPMG dat amper 62 procent van de honderd grootste Belgische bedrijven momenteel zulke rapporten opstelt. Dat staat in schril contrast met onze buurlanden. In Duitsland rapporteert 73 procent van de bedrijven, in Nederland 82 procent en in Frankrijk zelfs 92 procent.

Minister, ik heb de moeite genomen om een paar rapporteringen inhoudelijk te bekijken. En ik ben er zeker van dat die beter zouden kunnen. De kwaliteit wordt vandaag totaal niet gecontroleerd. Het is een heel gemakkelijke rapportering, maar zelfs dat wordt niet gedaan. Een ander item is de kwaliteit van de rapporteringen.

Daarom vond ik het toch wel eens belangrijk om dit hier aan bod te brengen. Vlaanderen heeft heel strenge klimaatdoelstellingen. Er is een maatschappelijke vraag naar meer transparantie en verantwoording door onze ondernemingen.

Minister, bent u op de hoogte van deze lage cijfers wat betreft Belgische/Vlaamse bedrijven? Welke maatregelen overweegt u om de Vlaamse bedrijven te sensibiliseren, zodat we dit cijfer kunnen optrekken?

Ziet u het nut in van deze niet-financiële rapportage, met de kwaliteit die er vandaag is? Ik zie u al neen knikken. Ik ben er van overtuigd dat we daar iets meer in zouden kunnen doen. Want in Nederland zijn ze daarin een stap verder gegaan. Ze hebben daar een neutrale, objectieve entiteit opgericht, die het inhoudelijk vlak bekijkt. Uiteraard besef ik dat er een grens is, van het niet vrijgeven van vertrouwelijke bedrijfsgegevens. Ik vind dat ook Vlaanderen daarnaar moet streven. Volgt u mij daarin, minister?

Minister Muyters heeft het woord.

Ik heb, net zoals u, kennis genomen van die studie. Ik zal eerlijk zijn: dat gebeurde via de pers. Ik heb mijn administratie dan ook gevraagd om contact op te nemen met het studiebureau voor meer details.

Voor alle duidelijkheid schets ik graag nog eens het kader. De Europese richtlijn waarnaar u verwijst, is omgezet in een federale wet van 3 september 2017. Het gaat hierbij uiteraard over een federale bevoegdheid.

Wat is de situatie in Vlaanderen? Dat vind ik belangrijk. Los van de Europese verplichtingen hecht de Vlaamse Regering belang aan maatschappelijk duurzaam ondernemen. Vlaanderen heeft daarom, met het departement Werk en Sociale Economie, een initiatief opgericht. Het is een start- en ontmoetingsplaats voor iedereen met interesse in maatschappelijk verantwoord ondernemen. Er is daarvoor een platform. Het bevat een ruim aanbod instrumenten en informatie. Het doel is om organisaties te helpen om maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) in de praktijk om te zetten.

Zo is er het traject MVO. Het traject MVO biedt via drie opleidingsmomenten een volledig actiegericht traject voor MVO. Dat komt volgens mij tegemoet aan de vraag van bedrijven naar begeleiding en het in kaart brengen van uitdagingen, eerder dan – en dat is voor mij een fundamenteel punt – een formeel document of verslag. Ik vind het belangrijk dat duurzaam ondernemen effectief gerealiseerd wordt in het bedrijf. Ik denk dat de bedrijven meer worden geholpen met zo’n traject MVO dan met een verplichting naar rapportage enzovoort.

In die context van kmo’s kan ik specifiek verwijzen naar een initiatief van mijn collega-minister Homans die de ontwikkeling van een tool, de Sustatool, steunt om duurzaamheid systematisch in de dagelijkse bedrijfsvoering te integreren. Dat levert een eerste managementprocesaanpak voor zelfsturende teams op bij kmo’s en social profits. Deze aanpak werd in de loop van 2016 en 2017 bij vijftien bedrijven getest en er werd een uitgebreide catalogus van acties samengesteld waarmee bedrijven kunnen starten, monitoren, opbouwen. Met die Sustatool kan er ook een rapport worden getrokken uit activiteiten. De tool zal vanaf 2018 worden uitgerold en online komen.

Ik vind het dus belangrijk dat bedrijven bezig zijn met maatschappelijk duurzaam ondernemen. Voor mij is dat niet het opstellen van rapporten. U vraagt wat ik ervan zou vinden om een bijkomende verplichting in te voeren. Ik zal dat zeker niet doen. Een bijkomende verplichting invoeren, voor een groep van bedrijven die niet onder de wettelijke verplichting vallen, en dus bijkomende administratieve last veroorzaken, zou niet conform zijn met het Vlaamse regeerakkoord. We hebben altijd gesproken over ‘gold plating’. We doen wat Europa ons opdraagt, maar we zetten geen stap verder.

U zei in uw inleiding dat de rapporten beter kunnen. Voor mij moeten er geen rapporten zijn, maar moet er actie zijn. Zowat elk bedrijf heeft wel oog voor duurzaam ondernemen, maar stelt zich de vraag hoe eraan te beginnen. Met de instrumenten die we opstellen, kunnen we stappen vooruitzetten.

Tot slot herhaal ik nog eens dat ik niks extra zal verplichten.

Mevrouw Turan heeft het woord.

Ik heb het woord verplichting inderdaad gebruikt, maar ik wil toch nog eens mijn vraag herhalen. Acht u het nodig dat ook bedrijven die niet onder de wettelijke verplichting vallen zulke rapporten moeten opstellen? Ik ben het absoluut met u eens dat maatschappelijk verantwoord ondernemen veel meer is dan voor die zoveel bedrijven waarvan ik het heb proberen op te zoeken. De rapporten die zijn opgesteld in België hebben de kwaliteit van een halve A4. Dat is geen kwaliteit en ook geen informatie.

Dat we moeten werken om te ‘empoweren’ en maatschappelijk verantwoord ondernemen niet alleen op papier moeten opnemen maar er effectief mee aan de slag moeten gaan, vind ik goed.

Dat van de Sustatool zal ik bekijken.

De rapportering zal volgens mij nut hebben. U zegt dat veel bedrijven wel willen, maar zich afvragen waar ze moeten beginnen. Als dergelijke rapportering verplicht is, dan kan het zijn dat men het eerste jaar een rapport opstelt om ermee in regel te zijn. Dat kan echter een begin zijn om tegen de volgende keer te kijken wie het bedrijf kan helpen om een ernstig rapport op te stellen, en dan komen de tools die u aan het ontwikkelen bent.

– Jos Lantmeeters treedt als voorzitter op.

De wettelijke verplichting om het rapport op te stellen, is op zich niet slecht. Het is een begin. U hebt gelijk dat het verplicht is vanuit het federale niveau. De kwaliteitsvereisten die eraan zouden moeten worden gekoppeld, zouden ook van hen moeten komen. Dat is niet aan u. Ik vind het wel heel belangrijk dat we vanuit Vlaanderen bezig zijn met onze bedrijven klaar te maken voor de toekomst.

Ik zal de Sustatool bekijken. Zit daar alles in? (Instemming)

Het is een wettelijke verplichting vanuit Europa voor de grootste bedrijven. Het is belangrijk dat we die tool laagdrempelig ontwikkelen voor de kmo’s. Die moet voor hen heel makkelijk hanteerbaar zijn. Bovendien mogen we niet vergeten dat dit de economie van de toekomst is. Als een bedrijf geen rekening houdt met klimaat, met diversiteit, dan is het gedoemd om op termijn niet mee te kunnen. We willen dat onze bedrijven niet aandoen.

Ik vond het belangrijk om vandaag deze vraag te stellen en ik vond uw antwoord heel belangrijk. We moeten nagaan hoe die Sustatool in de praktijk zal worden opgenomen. Hoe zal die tool in de markt worden gezet om die zo breed mogelijk te laten gebruiken? Hoe meer die wordt gebruikt, hoe meer die kan worden aangepast en hoe meer effect die zal sorteren.

Mevrouw Remen heeft het woord.

Minister, ik ben blij dat u zegt dat u de kmo’s geen bijkomende administratieve last zal opleggen. Maatschappelijk verantwoord ondernemen zit in het DNA van een kmo. Dat moet niet worden opgelegd. Dat moet van binnenuit komen.

Ik wil nog een suggestie doen. Misschien kan er voor de consument een extra sensibiliseringsactie op touw worden gezet. We sensibiliseren de bedrijven, maar misschien kan de consument die de producten koopt, nog extra worden aangespoord. De transparantie van onze producten is niet altijd zuiver op de graat. Consumenten hebben daarin ook een verantwoordelijkheid en een zeer grote rol te spelen. De minister-president is hier ook van op de hoogte en werkt er ook aan, maar dit nog extra benadrukken is zeer belangrijk.

Mevrouw Vanwesenbeeck heeft het woord.

Sensibilisering lijkt mij niet noodzakelijk omdat het voornamelijk gaat over de grootste bedrijven in Vlaanderen en over het algemeen zijn die zo gestructureerd en hebben ze er afdelingen voor om dat allemaal op te volgen. Vanuit het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) zijn er ook acties ondernomen om die bedrijven te sensibiliseren. Het lijkt me dan ook niet aan de orde om vanuit het kabinet nog eens extra acties te doen.

Ik volg mevrouw Remen. Ik voelde al een beetje aan mijn kleine teen dat ook de kleine organisaties en de kmo’s verplicht zouden worden om dat soort dingen te rapporteren. We moeten de beleidsbrief van de minister volgen. Kmo’s moeten niet verder worden belast met administratie. Het gaat uiteindelijk weer over het invullen van formuliertjes die op bepaalde diensten moeten worden afgegeven. Kmo’s willen bezig zijn met hun activiteiten, met het verkopen van hun producten en diensten en niet met het invullen van formuliertjes. Laat dat alstublieft duidelijk zijn!

Ik dacht ook dat dit eerder een federale materie is dan een Vlaamse.

Minister Muyters heeft het woord.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen is iets wat bedrijven moeten doen omdat ze er zelf achter staan.

Ik herinner me dat in 2000, zeventien jaar geleden, een congres van Voka heeft plaatsgevonden. De heer Roos, toen de nieuwe voorzitter, heeft het maatschappelijk verantwoord ondernemen toen, bijna avant la lettre, op de agenda geplaatst.

Ik wil niets bijkomend opleggen. Het is trouwens minister Homans die dit allemaal heeft opgezet. Ik vind wat zij doet zeer goed. We krijgen vaak te horen dat bedrijven hiermee bezig willen zijn, maar niet goed weten hoe dit aan te pakken. Ik vind het een goede zaak dat we die bedrijven een tool aanbieden om te achterhalen hoe ze dit moeten aanpakken. Dat is wat is gebeurd. De vraag is nu hoe ze dit verder wil uitrollen. Volgens mij hoeft er niet aan sensibilisering te worden gewerkt: de bedrijven weten het wel al. Er moet vooral worden gesensibiliseerd met betrekking tot de tool die de bedrijven kan helpen. Die vragen moeten echter aan minister Homans worden gesteld.

Ik heb daarnet al vermeld dat bedrijven zelf een rapport uit de Sustatool kunnen halen. Dit zijn geen bijkomende administratieve lasten. De bedrijven krijgen hulp en kunnen hier een rapport uit halen. Dit maakt het gemakkelijk.

Mevrouw Vanwesenbeeck, ik heb letterlijk verklaard dat het voor grote bedrijven een Europese verplichting is die in een federale wet is omgezet. Voor mij is doen en niet papier de wijze waarop we moeten werken.

Mevrouw Turan heeft het woord.

Mevrouw Vanwesenbeeck, u komt kwaad over, maar ik neem aan dat dit uw bedoeling niet is. (Opmerkingen van Daniëlle Vanwesenbeeck. Gelach)

Ik neem aan dat het niet persoonlijk is. Indien u weet hoe ik tegenover onze Vlaamse kmo’s sta, weet u dat ik heb absoluut geen bijkomende administratieve last wil opleggen. Ik ben het absoluut eens met alles wat we kunnen vereenvoudigen. We moeten zaken bij hen wegnemen, zodat ze hun ding kunnen doen.

Minister, ik heb zelf vermeld dat het een federale materie en een Europese verplichting is. Ik weet dat ook. We moeten echter een kmo-beleid voeren om die bedrijven te empoweren waar dat nodig is. U moet dat beleid voeren. Daarnet is gesuggereerd dat het maatschappelijk verantwoord ondernemen onder de minister-president zou moeten vallen. Wat empowerment en ondersteuning betreft, moeten we echter vooral bij u zijn. De Vlaamse bedrijven komen bij u terecht.

We mogen niet blind zijn voor de uitdagingen waar we voor staan. De klimaatdoelstellingen en diversiteitsuitdagingen zullen ook onze Vlaamse kmo’s raken. Als dat vandaag niet gebeurt, zal het morgen gebeuren. Die mensen hebben het zeer druk. Het is dan ook belangrijk dat we het hun zo gemakkelijk mogelijk maken door tools en knowhow aan te bieden.

De vraag om uitleg is afgehandeld.