Vraag om uitleg over de overstromingsproblematiek langs de Dender

De voorzitter

De heer Meremans heeft het woord.

Minister, het is niet de eerste keer dat ik een vraag stel over de Dender. De zeer recente actualiteit verhoogt eigenlijk de nood, want er leeft heel wat ongerustheid in die regio, en trouwens in heel het Denderbekken.

Het is altijd uw ambitie geweest, en wij steunen dat ook, om tegen 2020 alle stuwen op de Dender te vernieuwen. De Dender heeft in het verleden niet altijd de juiste aandacht gekregen, maar onder uw beleid zijn eindelijk de spades de grond ingegaan, waar ik zeer blij mee ben. Ik heb in de vorige legislatuur nog geparticipeerd aan het debat over de overstromingsproblematiek van de Dender.

In Wallonië is men al een stukje verder gevorderd. Daar gaan we het niet over hebben. Ik heb die stuwen al bezocht. Daar is de problematiek ook wat eenvoudiger, ook qua ruimtelijke ordening, tegenover Vlaanderen.

Op vrijdag 13 oktober konden we in de media lezen dat de bouwvergunning voor de werken aan het stuwencomplex op de Dender in Geraardsbergen was vernietigd door de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Het milieufront Omer Wattez – waarschijnlijk draait de brave man zich al om in zijn graf – heeft tijdens het openbaar onderzoek een bezwaarschrift ingediend bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen en krijgt dus gelijk. Ondanks het bezwaarschift was de Vlaamse waterwegbeheerder reeds volop bezig met vernieuwingswerken aan het stuwsluiscomplex op de Dender in het centrum van Geraardsbergen. Die werken zijn broodnodig. De grote en kleine stuw uit de 19e eeuw worden er vervangen door een automatische stuw, die het risico op wateroverlast zal verkleinen. Ook in Aalst zijn werken gestart. Al die stuwen en sluizen worden dus gradueel vernieuwd.

Doordat Wallonië verder staat, leeft de vrees dat er een verhoogde watertoevoer richting Vlaanderen zou ontstaan. Dit mag niet leiden tot een groter overstromingsgevaar voor de Vlaamse kant van de Dender. Uit uw antwoord op mijn schriftelijke vraag van 19 april blijkt dat de waterpeilen in de overstromingsgebieden onmiddellijk opwaarts in Vlaanderen niet zullen toenemen als gevolg van de realisatie van de stuwen in Wallonië. In een reactie op de ongerustheid over de verhoogde watertoevoer naar Vlaanderen meldt Waterwegen en Zeekanaal dat ze wel de automatische, vernieuwde stuwen in Wallonië en de niet-vernieuwde, handbediende stuwen in Vlaanderen, die er voorlopig dus nog altijd zijn, optimaal op elkaar zullen afstemmen.

Minister, welke stappen zult u zetten teneinde de werken op het stuwencomplex in Geraardsbergen weer van start te kunnen laten gaan? Op welke manier wilt u een antwoord bieden op de argumenten van de Raad voor Vergunningsbetwistingen?

Welke impact heeft het stilleggen van de werken op het algemene overstromingsgevaar op de Dender? In hoeverre heeft de stillegging van dat ene project invloed op de andere projecten van die stuwen op de Dender?

Kunt u meer duiding geven bij de optimalisatie van de afstemming tussen de automatische Waalse stuwen en de handbediende Vlaamse stuwen, waarmee u extra overstromingsgevaar op de Dender wilt inperken?

Minister Weyts heeft het woord.

Omtrent deze problematiek heb ik ook in het verleden al bij regelmaat gezegd dat het grote drama in dezen niet de financiële middelen zijn. Integendeel, ik heb het budget met de helft verhoogd, tot 10 miljoen euro, net om ervoor te zorgen dat we sneller vooruit zouden kunnen raken. Het drama betreft natuurlijk alle procedures en vergunningen, en dan vooral alle opportuniteiten die worden aangegrepen om die vervolgens te gaan aanvechten voor een rechtbank, en dan ook nog met een trofee naar huis te komen, namelijk in dit geval een nietigverklaring van de stedenbouwkundige vergunning van het stuwcomplex van Geraardsbergen. Dan is het wel jammer dat je daar zo veel geld in stopt, om dan vervolgens te worden teruggeslagen op basis van procedurele elementen. Want dikwijls gaat het niet over de grond van de zaak, maar over bepaalde procedures die al dan niet gerespecteerd zouden zijn in deze of gene details.

Toen in september 2015 door de vzw Milieufront Omer Wattez de vernietiging gevorderd werd, en dus geen schorsing van de stedenbouwkundige vergunning, hebben we beslist de werken te betekenen en met de uitvoering van de werken te starten. Het is niet omdat er een procedure aanhangig wordt gemaakt, dat je alle schoppen moet laten vallen en wachten tot de rechtbank zich uitspreekt. Dat doen we dus niet, anders is het een vorm van chantage. Daar mag je niet aan toegeven. Uiteraard zijn de bouwwerken, na de recente beslissing van de Raad voor Vergunningsbetwistingen tot vernietiging van de bouwvergunning voor deze werken aan de nieuwe stuw op de Dender in Geraardsbergen, stilgelegd. De gewestelijk stedenbouwkundig ambtenaar heeft vanaf de betekening van het arrest vier maanden om, rekening houdend met de inhoud van dat arrest, een nieuwe beslissing te nemen over de oorspronkelijke vergunningsaanvraag. We zijn nu aan het bekijken wat ons antwoord zal zijn. De Vlaamse Waterweg zal alleszins op basis van haar onderzoek aan de stedenbouwkundig ambtenaar elementen van antwoord aanreiken met het oog op het nemen van een nieuwe beslissing binnen de gestelde termijn. Alleszins blijft het mijn bedoeling, laat daar geen twijfel over bestaan, om de vernieuwing van het stuwsluiscomplex te realiseren.

Dat verandert natuurlijk niets aan het feit dat er op heden geen stedenbouwkundige vergunning voorhanden is op basis waarvan we de werken kunnen voortzetten. In eerste instantie zal De Vlaamse Waterweg ervoor zorgen dat de huidige werfsituatie beveiligd wordt door het nemen van een aantal bewarende maatregelen. Dan doel ik op eventuele ingrepen die ervoor moeten zorgen dat wat reeds gebouwd werd, niet in waarde vermindert en dat de werf in veilige toestand wordt bewaard.

Wat het overstromingsgevaar betreft, kan ik u geruststellen. Met het oog op de uitvoering van de werken werden de nodige flankerende maatregelen getroffen om tijdens de uitvoering van de werken de waterafvoer van de Dender te verzekeren. Het stilleggen van de werken heeft geen invloed op die flankerende maatregelen, die blijven overeind. Het gaat dan over het inzetten van de sluis als noodstuw bij dreigende kritische hoge waterstanden. Deze werkwijze hebben we ook al getest, waarbij werd aangetoond dat de sluis effectief geschikt is om tijdelijk dienst te doen als stuw wanneer dat in geval van nood nodig zou blijken.

In hoeverre de stillegging van dit project invloed heeft op de andere vernieuwingsprojecten op de Dender is moeilijk te voorspellen en zal blijken uit onze tegenargumentatie, uit ons antwoord op de beslissing en de nieuwe vergunning die we verkrijgen. De Vlaamse Waterweg zal alleszins bij de voorbereiding van de andere vernieuwingsprojecten op de Dender rekening houden met de verdere inzichten in dit verband. Ik wil anderzijds wel meegeven dat het niet allemaal kommer en kwel is, integendeel. Kijk naar de werkzaamheden aan de stuwsluis te Aalst, waar een goede voortgang van de werken is, niettegenstaande dat zelfs nog veel complexer is, want pal in een stedelijke context, in het hart van de stad, en toch gaat dat daar zeer vlot.

Wat de waterafvoer vanuit Wallonië richting Vlaanderen betreft, zijn er goede afspraken noodzakelijk tussen Vlaanderen en Wallonië. Op heden is het ‘realtime’ opvolgen van de peil- en debietmetingen en de alarmering op deze metingen georganiseerd tussen Vlaanderen en Wallonië. Die communicatie verloopt goed. Maar gelet op het gezegde ‘goede afspraken maken goede vrienden’, is er thans een afsprakenprotocol in opmaak waarbij we een breder kader bieden en de afspraken concretiseren in een formeel engagement tussen de Service Public de Wallonie en De Vlaamse Waterweg bij manuele bediening van peilregelende infrastructuur, bij extreem hoge en lage afvoeren van de stroomopwaartse Dender en bij incidentsituaties. In dat protocol worden ook gezamenlijke onderzoeksvragen beschreven die kunnen leiden tot betere bedienafspraken, die we vervolgens op hun beurt kunnen opnemen in dat protocol. Het is nog niet formeel bekrachtigd, maar op de recente plenaire vergadering was iedereen ervan overtuigd dat men snel tot een vergelijk zou kunnen komen.

De heer Meremans heeft het woord.

Dank u wel, minister. Ik heb altijd gedacht dat de taliban een organisatie was in Afghanistan. Wat ik niet wist, is dat ze een afdeling hadden in de Vlaamse Ardennen. Dat is mij totaal nieuw. Het is de ‘groene taliban’ in dit geval. Het baart me geweldig zorgen omdat het Milieufront voor een deel zegt dat overstromingen daar nodig zijn. Met andere woorden, dat daar huizen staan en de huizen van de mensen onder water komen, is dan een vorm van ‘collateral damage’ in hun ogen. Dat baart mij geweldige zorgen.

Ik ben trouwens niet alleen. Ik ben het op verschillende gebieden niet altijd eens met de burgemeester van Geraardsbergen, maar op dit vlak heeft hij wel gelijk. Je moet beseffen wat wateroverlast in een woning doet met mensen. Ik ben daar geweest. Ik heb met mensen gepraat in die regio. Dat doet heel wat met mensen. De stank, de heropbouw van de woning en dergelijke: dat men daar allemaal zo licht overheen kan gaan vanuit het Milieufront – de naam alleen al, Milieufront – zegt toch al heel wat.

Minister, ik wil u alleszins bedanken voor uw antwoord. Wat betreft de onrust die ontstaan is over het feit dat door het stilleggen van de werken, men de toevloed niet zou aankunnen, ben ik blij dat er ondertussen een vorm van noodstuw is via die sluis, dat is al voor een deel een geruststelling. Ik ben ook blij dat u de zaak gaat opvolgen en dat u vier maanden de tijd hebt om te zien hoe u daarmee omgaat en men dan de werken kan heropstarten, hopelijk zo snel mogelijk, en dat er afvoer is geregeld vanuit Wallonië.

Ik ben trouwens ook naar de stuwen in Wallonië geweest. We hebben daar ook gesproken met mensen van de Service Public de Wallonie. Er zijn effectief op het terrein al contacten met mensen die de stuw bedienen langs Vlaamse kant. Ik ben ook blij dat er een afsprakenprotocol wordt geregeld.

Ik vind wel dat dergelijke werken dermate belangrijk zijn voor de veiligheid en de woningen van de mensen dat ik de mening ben toegedaan dat, als er door allerlei procedureslagen een vertraging is die zo groot is dat het algemeen belang wordt geschaad, er bepaalde procedures kunnen worden toegepast zoals men ook voor andere projecten in Vlaanderen heeft gedaan. Ik denk bijvoorbeeld aan een nooddecreet. Het zijn zaken die ik toch wil meenemen in mijn achterhoofd om toe te passen.

Maar goed, voorlopig zijn we zover nog niet. Ik hoop dat de werken opnieuw kunnen starten en dat we niet voortdurend door bepaalde mensen stokken in de wielen worden gestoken. Misschien moeten we de facturen van de overlast overbrengen aan die organisatie.

De heer De Clercq heeft het woord.

Voorzitter, minister, collega's, ik sluit me aan bij de vraag van de collega en bij de terechte insteek van de burgemeester van Geraardsbergen. Ik ben ook ter plaatse geweest. Het is inderdaad verschrikkelijk. Ik leg ook mijn oor te luisteren bij een aantal lokale besturen.

Minister, ik heb nog een vraagje. Als we geconfronteerd worden met een structureel uitstel van beoogde, noodzakelijke, onontbeerlijke infrastructuurwerken, is het dan niet nuttig om – op vraag van die besturen – een aantal extra wachtbekkens langs de Dender aan te leggen in afwachting van de komst van die structurele infrastructuurwerken om het overstromingsrisico op te vangen? Is dat een piste die kan worden onderzocht? Is dat een piste die u genegen bent? Als het effectief zo is dat we nog heel lang moeten wachten op een en ander, dan denk ik dat die uitgaven misschien toch gerechtvaardigd zijn om in afwachting het risico te beperken en tegen te gaan. Het is een heel moeilijke situatie die aandacht verdient en ik vraag u die pistes te overwegen, op vraag van de lokale besturen.

Minister Weyts heeft het woord.

Wat de laatste vraag betreft, het is natuurlijk een recent arrest. Ik denk dat een en ander zal afhangen van het antwoord dat we daarop kunnen formuleren en van de nieuwe vergunningen die we zullen indienen en van de termijn daarvan. Mogelijkerwijze loopt dat toch gelijk, als je alternatieve investeringen zou prefereren. Als we terug een vergunning hebben, dan kunnen we onmiddellijk starten en de draad opnieuw opnemen van de werken die nu zijn stilgelegd. Het zou dan misschien sneller gaan dan de alternatieven die u suggereert.

De heer Meremans heeft het woord.

Collega De Clercq, het is dus wel degelijk zo dat stuwen en sluizen belangrijk zijn, maar ze zijn ook maar een onderdeel van de hele overstromingsproblematiek. Er zijn wel degelijk wachtbekkens aangelegd en overstromingsgebieden. De Marke bijvoorbeeld is gehermeanderd. Men heeft inderdaad ook al andere maatregelen genomen via het integraal waterbeheer. Men zit op het goede schema. Het sluitstuk zijn natuurlijk dus de stuwen en sluizen op de Dender.

Ik stel daar veel vragen over maar ik zal dat dus blijven doen om te vermijden dat we opnieuw een drama krijgen zoals een aantal jaar geleden. Ik ben blij dat de werken in Aalst kunnen doorgaan en ik hoop dat we snel opnieuw van start kunnen gaan.

Ik vergat nog te zeggen dat het gaat over een aanvechting van een vergunning. Alle alternatieve werken zijn natuurlijk ook vergunningsplichtig. Dan kan het verhaal van vooraf aan beginnen.

De vraag om uitleg is afgehandeld.